دفتر ریاست‌جمهوری افغانستان اعلام کرده است که کار مرمت و بازسازی آرامگاه ابوریحان بیرونی، دانشمند بزرگ قرن‌های پیش، به زودی آغاز می‌شود.

اشرف غنی، رئیس‌جمهوری افغانستان دستور اجرای پروژه بازسازی آرامگاه ابوریحان بیرونی که در شهر غزنی قرار دارد را صادر کرده است.

محمدشاکر کارگر، رئیس دفتر ریاست‌جمهوری افغانستان در دیداری با مهندس فرهاد بیات، رئیس اداره مرمت آثار تاریخی وزارت شهرسازی و اراضی افغانستان گفت: «بر اساس حکم مقام عالی ریاست‌جمهوری، آرامگاه ابوریحان بیرونی مرمت و بازسازی شود.»

پیش‌تر، دفتر ریاست‌جمهوری با تشکیل کمیته‌ای برای مرمت و بازسازی آرامگاه ابوریحان بیرونی، زمینه اقدام مشترک نمایندگان وزارت‌خانه‌های اطلاعات و فرهنگ و شهرسازی و اراضی را فراهم کرده و طرح و نقشه ساخت آرامگاه را ترتیب داده بود.  

ریاست‌جمهوری افغانستان از میان چند طرح موجود، به پیشنهاد وزارت شهرسازی و اراضی رای داد و آن را تایید کرد.

دو کشور دیگر که  در این میراث فرهنگی و تاریخی افغانستان شریک‌اند نیز برای اجرای این پروژه اعلام آمادگی کرده‌اند؛ ازبکستان و ایران در نشست‌های مختلف گفته‌اند که حاضرند در اجرای این پروژه با دولت افغانستان همکاری کنند.  

پیش‌تر خبرگزاری ایرنا گزارش داده بود که علی‌اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران، از محمدحسن طالبیان، معاون میراث‌فرهنگی این وزارتخانه خواسته است تا «با توجه به اینکه مقبره ابوریحان بیرونی ویران شده است و در وضعیت بدی قرار دارد، با هماهنگی افغانستان برای بازسازی آرامگاه ابوریحان بیرونی، دانشمند و ریاضیدان ایرانی که در شهر غزنی این کشور قرار دارد، هرچه سریع‌تر اقدام کند».

براساس این گزارش، او پیشنهاد داده است: «کشور ما در زمینه مرمت و بازسازی بناها و اماکن تاریخی دانش خوبی دارد و کارشناسان برجسته‌ای نیز در این حوزه فعالیت می‌کنند. به این منظور در بازسازی اصولی مقبره ابوریحان بیرونی به کشور افغانستان کمک می‌کنیم تا مقبره‌ای در خور شان این دانشمند برجسته ایرانی داشته باشیم.»

از سوی دیگر، ازبکستان نیز که جزء قلمروی این حوزه تمدنی است و زادگاه ابوریحانی بیرونی در خوارزم، اینک در ازبکستان کنونی واقع است، از تمایل برای کمک به مرمت این اثر تاریخی سخن گفته است.

با وجود این‌، دفتر ریاست‌جمهوری افغانستان که امروز از نهایی شدن طرح و آغاز اجرای پروژه در آینده نزدیک خبر داد، از همکاری با ایران یا ازبکستان سخنی به میان نیاورده است.

چالش دیگر در اجرای این پروژه، اوضاع ناامن غزنی است که در تیررس حملات طالبان قرار دارد و بارها تا مرز سقوط به دست طالبان پیش رفته است. هم‌اکنون نیز جنگ‌های شدیدی در اطراف این ولایت جریان دارد و وضعیت امنیتی آن ثبات لازم را ندارد. این ناامنی‌ها می‌تواند بازسازی آرامگاه را مختل کند و نگرانی‌هایی هم درباره مراقبت پس از بازسازی مطرح است.

ابوریحان محمد بن احمد بیرونی، دانشمند و ریاضیدان قرن چهارم و پنجم هجری است که بسیاری او را از بزرگ‌ترین دانشمند مسلمان ایرانی تاریخ می‌دانند. او در سوم ذی‌الحجه سال ۳۶۲ در بیرون، روستایی به نام کات در حوالی خوارزم  به دنیا آمد و در سال ۴۴۰ در غزنی (افغانستان امروزی) از دنیا رفت. بیرونی افزون بر زبان فارسی، به زبان‌های عربی، عبری، سریانی و سانسکریت و احتمالا یونانی نیز مسلط بود و بسیاری از منابع کارهای تحقیقی خود را به مددِ همین تسلط زبانی، از آثار دست‌اول و اصیلِ زبان‌های یادشده یافته بود. از وی آثار زیادی در علوم مختلف به جا مانده است که از آن جمله می‌توان به «التفهیم لاوائل الصناعه التنجیم» در نجوم و «آثار الباقیه عن القرون الخالیه» در گاهشماری و تقویم نام برد.

مجسمه‌ ابوریحان بیرونی به پاس خدمات علمی او، در کنار تندیس‌های ابوعلی سینا، عمر خیام و زکریای رازی جلوی دفتر سازمان ملل متحد در وین بنا شده است تا داشته‌های تاریخی و معنوی حوزه تمدنی فارسی را به رخ جهانیان بکشد.