سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور سابق جمهوری اسلامی ایران، در پیامی به مناسبت آغاز «دومین کنگره سراسری حزب توسعه ملی ایران» تاکید کرد: «جمهوریت نظام مورد تهدید جدی قرار گرفته است.»

در روزهای قبل، حسن روحانی و محمود احمدی‌نژاد روسای جمهور فعلی و پیشین ایران نیز در واکنش به رد صلاحیت‌ها، درباره تهدید جمهوریت و حق رای مردم توسط حکومت و فروپاشی کشور هشدار داده بودند.

ابراز تاسف از وضع فعلی

خاتمی در واکنش به اعلام نتیجه احراز صلاحیت‌ها در شورای نگهبان تصریح کرد: «مهمتر و تاسف‌آورتر از محروم ماندن بخش‌های مهمی از جامعه و جریان‌های مختلف از داشتن نامزد مطلوب خود، آن است که میزان بودن رای مردم و مبنا بودن آن برای نظام سیاسی، نفی می‌شود.»

در شرایطی که از روز گذشته چهره‌های مختلف سیاسی و احزاب اصلاح‌طلب درباره تایید صلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری واکنش‌های گسترده‌ای نشان داده‌اند، محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور سابق و حسن روحانی، رئیس‌جمهور فعلی نیز با حضور در برنامه پخش زنده در شبکه‌های مجازی و ارسال نامه به رهبر جمهوری اسلامی ایران، نسبت به شرایط پیش‌آمده در خصوص تعرض به جمهوریت، اعتراض و ابراز نارضایتی کرده‌اند.

حق حاکمیت مردم بر سرنوشت خود

خاتمی در متن پیام خود برای کنگره حزب توسعه ملی ایران اظهار داشت: «انتخابات واقعی، نماد نظام‌هایی است که مردمسالاری را پذیرفته‌اند و به نوبه خود استحکام‌بخش اصل زرین حق حاکمیت مردم بر سرنوشت خود هستند.» وی دستاورد بزرگ جمهوری اسلامی را حق رای آزادانه مردم به‌ عنوان اصل و میزان دانست و شرایط تایید صلاحیت نامزدها درشورای نگهبان را ناشی از رویکرد، برداشت و اقدامی اعلام کرد که «پیش‌ از این هم عرصه را بر انتخاب مردم تنگ کرده بود و این بار بی‌پرده‌تر و بی‌پرواتر ظهور و بروز داشته است.»

سید محمد خاتمی و علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی، به‌ ویژه در یازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، در فراخوان مردم به‌ پای صندوق‌های رای و پیروزی حسن روحانی، نقشی جدی داشتند. خاتمی همچنین به عنوان رهبر جریان اصلاحات، در هشت سال گذشته و به‌خصوص پس از وقایع سال ۹۶ و ۹۸، به دلیل سکوت برابر سرکوب مردم و تحقق نیافتن وعده‌های حسن روحانی در صیانت از آرا و خواست مردم برای دفاع از آزادی‌های سیاسی، مدنی و اجتماعی، در معرض انتقادهای جدی قرار داشته است.