گزارش جدید بازرس ویژه دولت آمریکا در امور بازسازی افغانستان (سیگار) نشان می‌دهد که درآمد طالبان از تولید و تجارت مواد مخدر به ۴۰۰ میلیون دلار در سال رسیده است.

در گزارش تازه سیگار که به درخواست شورای امنیت سازمان ملل متحد تهیه شده است، آمده که ۶۰ درصد از درآمد طالبان از طریق مدیریت و قاچاق مواد مخدر به دست می‌آید.

سیگار گفته است که گروه طالبان کنترل کامل تولید و قاچاق مواد مخدر را در دست دارند و با ترغیب کشاورزان به کشت خشخاش، زمینه افزایش درآمدهای خود را مهیا می‌سازند. در این گزارش آمده که بیشترین کشت مواد مخدر در مناطق تحت کنترل طالبان صورت می‌گیرد.

طالبان این گزارش را رد کرده و گفته است که این گروه هیچ نقشی در تولید و قاچاق مواد مخدر ندارد. درمقابل مقام‌های دولتی می‌گویند که مدیریت تولید مواد مخدر در دست طالبان است.

کشت و تولید مواد مخدر با گروه طالبان رابطه‌ای دو سویه و ناگسستنی دارد. زمانی که این گروه برای نخستین‌بار در اوایل سال ۱۹۹۳ در استان قندهار اعلام حضور کرد، کشت مواد مخدر در اوج خود قرار داشت. کشمکش میان گروه‌های مختلف جهادی در گوشه‌وکنار افغانستان، این کشور را به بهشت قاچاقچیان مواد مخدر تبدیل کرد و در سایه نبود یک دولت متمرکز، سطح تولید مواد مخدر در افغانستان که در دهه هشتاد میلادی بالاتر از ۱۰۰ تن بود، به بالاتر از دو هزار تن در دهه ۹۰ میلادی رسید.

گروه طالبان در آغاز شکل‌گیری‌شان هیچگونه تماسی با مساله تریاک و کشت خشخاش نداشتند. اما پس از تصرف کابل در سال ۱۹۹۶ به دلیل گسترده‌شدن جبهه‌های جنگ، این گروه نیاز به سربازان بیشتر، سلاح و امکانات گسترده‌تر پیدا کرد. گروه طالبان کشت و تولید مواد مخدر را رونق داد و از طریق مدیریت تولید و قاچاق مواد مخدر درآمد زیادی به دست آورد. این درآمد به آنان کمک می‌کرد تا نیرو و امکانات جدید استخدام کنند.

اما در اوایل سال ۲۰۰۰ میلادی، گروه طالبان که دیگر جز جغرافیای کوچکی در شمال افغانستان  بقیه این کشور را تصرف کرده بود، برای به‌دست‌آوردن مشروعیت جهانی، کشت مواد مخدر را ممنوع کرد. ملا محمد عمر، رهبر طالبان، در پیامی هرنوع کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر را حرام اعلام کرد و این مساله باعث شد تا میزان کشت تریاک از سه هزار تن، ناگهان به زیر ۱۹۰ تن کاهش پیدا کند. با این حال مراجعه طالبان به سازمان ملل متحد سودی برایشان نداشت و این سازمان آنان را به رسمیت نشناخت. تنها آمریکا ۴۳ میلیون دلار به عنوان کمک بشردوستانه به افغانستانی که دوره وحشتناک خشکسالی را سپری می‌کرد، تقدیم کرد.

پس از سقوط طالبان و در دوره درهم‌ریختگی‌های پساطالبانی، دوباره میزان کشت مواد مخدر افزایش یافت. راهبرد غیراجرایی آمریکا برای مقابله با کشت و ترافیک مواد مخدر، نتیجه عکس داد و سطح مناطق زیر کشت خشخاش افزایش پیدا کرد. عده‌ای از کارشناسان سیاسی بر این باورند که گسترش کشت مواد مخدر باعث شد تا زمینه برگشت دوباره طالبان به افغانستان زودتر فراهم شود. گروه طالبان با حضور دوباره در افغانستان و افزایش نبرد علیه دولت و نیروهای ناتو، هم‌زمان زمینه کشت بیشتر مواد مخدر را نیز میسر ساختند. سطح کشت مواد مخدر به بالا تر از ۲۵۰ هزار هکتار زمین رسید و میزان تولید تریاک نیز از سه هزار تن به ۸۲۰۰ تن رسید. هیچ‌کدام از برنامه‌های مختلف ناتو برای مبارزه با کشت مواد مخدر نیز نتوانست موفقیت چندانی داشته باشد. به نقل از بازرس ویژه آمریکا در بازسازی افغانستان، آمریکا در طول ۲۰ سال گذشته نزدیک به ۹ میلیارد دلار را صرف مبارزه با تولید مواد مخدر کرده است، اما هیچ‌گونه موفقیتی در این زمینه نداشته است.

در حال حاضر افغانستان بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده مواد مخدر است. بر اساس گزارش‌های سازمان ملل متحد، این کشور حدود ۹۰ درصد از تریاک و بیش از ۶۵ درصد مواد مخدر جهان را تولید می‌کند. بخش عمده‌ای از جنگ در افغانستان به طور مستقیم به تولید مواد مخدر ارتباط دارد. قاچاقچیان‌ مواد مخدر از توافق صلح میان آمریکا و طالبان و آغاز گفت‌وگوهای صلح راضی نیستند و می‌گویند با آغاز مذاکرات، سطح تولید مواد مخدر پایین آمده و این در حالی است که قیمت مواد مخدر بیشتر شده است زیرا قاچاقچیان به دلیل نگرانی از نتیجه‌بخش بودن مذاکرات، شروع به خرید و ذخیره مواد مخدر کرده‌اند. با این حال خیلی نمی‌توان امیدوار بود که نتیجه‌بخش بودن مذاکرات، سطح کشت مواد مخدر در افغانستان را کاهش دهد.