نام سریال برگرفته از نام یک تمساح خاص کوچک به نام گاندو است که در منطقه سیستان و بلوچستان می‌زید، در فیلم نیز یکی از بازیگران زن یک نمونه از این تمساح را در منزلش نگهداری می‌کند.
داستان سریال درباره عملیات سازمان اطلاعات سپاه بر علیه یک تیم جاسوسی در ایران است که نقش شخصیت اصلی اطلاعاتی را داریوش فرهنگ و نقش مامور و مدیر این پروژه جاسوسی را وحید رهبانی و نقش جاسوس (مایکل هاشمیان) را نیز پیام دهکردی بازی می‌کند.
در تیتراژ ابتدایی فیلم اشاره شده که فیلم برگرفته از یک داستان واقعی است. اما تا قسمت‌های پایانی مخاطب نمی‌توانست به درستی حدس بزند سریال درباره چه کسی است تا این که در دو قسمت پایانی شخصیت‌هایی وارد شدند که به جای وزیرخارجه و معاون اول رئیس جمهور و به ویژه درباره برجام و تبادل زندانیان سخن گفتند. اینجا بود که مشخص شد شخصیتی که در سریال از آن به عنوان جاسوس یاد می‌شود، در واقع نقش جیسون رضاییان، روزنامه‌نگار ایرانی- آمریکایی را بازی می‌کند و جالب توجه این که پیام دهکردی که نحوه گریم و بسیاری از حرکات بدن و دست و حتی تکیه کلام‌های او بسیار شبیه به حرکات رضاییان است در این نقش بسیار خوش درخشید‌ه است.
سریال به خصوص در فضای مجازی پرمخاطب شد و برای نمونه ده بخش اول آن بالای ۱۵۰ هزار بار تنها در شبکه یوتیوب دیده شد که رکورد خوبی برای یک سریال به شمار می‌آید.
در مجموع سریال از نظر ساخت و در مقایسه با سریال‌های جاسوسی - پلیسی نمایش داده شده قبلی در صدا و سیما یک گام به جلو محسوب می‌شود اگر چه فیلمنامه در کلیت ساختاری باورپذیر ندارد و نویسنده نتوانسته شخصیت‌ها را به درستی کنار هم بنشاند.
چالش بر سر گاندو در دو طیف جمهوری اسلامی
آنچه اما این سریال را چالش برانگیز کرده و بحث و جدل‌هایی را در رسانه‌های مکتوب و مجازی سبب شده است، نه توفیق‌ها و مشکلات ساختاری آن است، بلکه تمرکز آن روی موضوع، نحوه پرداخت این موضوع و نوع اطلاعاتی است که به فیلم تزریق شده است. اطلاعاتی که با یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های تاریخ سیاسی جمهوری اسلامی(برجام) درآمیخته و به برخی شخصیت‌های دولتی و سیاسی رده بالای جمهوری اسلامی در فیلم، نسبت‌هایی داده شده که به فضای دو قطبی در این سریال دامن زده است.
منتقدان، آن را با نمونه‌های مشابه چون هویت و حتی اعترافات تلویزیونی و برنامه چراغ مقایسه کرد‌ه‌اند و موافقان نیز آن را اثری مستند دانستند که به زعم آنان دست بازیگران پروژه‌های «نفوذ بیگانگان» را رو کرده است.
کمتر پیش آمده که سریالی با عکس به صفحه اول روزنامه کیهان بیاید، اما این رسانه روز دوشنبه و همزمان با پایان پخش آن، ضمن قراردادن عکس بازیگران در صفحه اول به تمجید و هواداری از این سریال پرداخت و گزارشی مبسوط درباره آن منتشر ساخت. روزنامه اعتماد هم که به طیف مقابل روزنامه کیهان شهره است، در انتقاد از این سریال صفحات اول و دوم و آخر را به نقد این سریال اختصاص داد و آن را سریالی نامید که حقایق را تحریف کرده است و علاوه بر آن اطلاعات امنیتی کشور را هم لو داده است.
ماجرا اما به اینجا ختم نشد. بلکه دست‌اندرکاران و مدیران رده بالای دولت آقای روحانی نیز وارد کارزار شدند.
حسام‌الدین آشنا که خود استاد علوم ارتباطات است و علاوه بر آن سال‌هایی در وزارت اطلاعات سمتی مهم داشت، در توییتی نوشت «نه صدا و سیما و نه دولت، چنین پولی برای ساخت سریال‌هایی این گونه ندارند» و افزود: «جای دیگری هست که برای تضعیف نهاد دولت پول فراوان دارد، مجوزها و مشوق‌های لازم را دریافت کرده و می‌تواند صدا و سیما را الزام به پخش کند».
سخنگوی وزارت خارجه هم به شکل رسمی وارد میدان شد و گفت: «آنچه درباره وزير امور خارجه و ساير همكاران پخش مي‌شود، چندان با واقعيت همخواني ندارد و اسناد مكاتبات و همكاري‌ها موجود است و اگر مي‌خواستند اسناد را ارايه مي‌داديم تا سريال واقعي‌تر شود».
آیا سازمان اطلاعات سپاه حامی این سریال است؟
یک روز بعد از این اظهار نظرات صدا و سیما در صبح ۱۸ تیر، نشستی با تمامی عوامل سریال برگزار کرد. جواد افشار، کارگردان سریال گفت که کل بودجه این سریال ۷ میلیارد تومان بود و محل تامین آن هم صدا و سیماست.
مجتبی امینی، تهیه‌کننده سریال در پاسخ به سخنگوی وزارت خارجه مدعی شد «هیچ نهادی نمی‌تواند ادعا کند اطلاعاتش از سپاه درباره پرونده جیسون رضاییان کامل‌تر است».
فیلمنامه‌نویس سریال با اشاره به وجود «پنج هزار صفحه» و « پنج بار بازنویسی»، بر دسترسی کامل به اسناد و مکاتبات تاکید کرد و گفت ۸۰ درصد فیلمنامه بر اساس اسناد واقعی نوشته و تنها ۲۰ درصد برای دراماتیزه کردن اثر بوده است.
در این میانه و تا به این لحظه مدیران وزارت اطلاعات هیچ واکنشی نداشتند. آنها چندسالی است که نسبت به پروژه دستگیری محیط زیستی‌ها نظری مخالف سازمان اطلاعات سپاه دارند.
گفته‌های دست‌اندرکاران سریال گاندو نشان می‌دهد، اطلاعات سپاه برای ساخت این سریال همکاری‌های گسترده‌ای داشت که از جمله آنها می‌توان به در دسترس نهادن اسناد و اطلاعات، در اختیار قراردادن هلی‌کوپتر و حتی هواپیمای جنگی، انواع پهپاد‌های جاسوسی، دوربین‌های نیروی انتظامی در سطح شهر و فرودگاه، اشاره کرد.
جیسون رضاییان جاسوس یا روزنامه‌نگار
جیسون رضاییان، روزنامه‌گاری که موضوع این سریال بوده است، چه در خاطراتش و چه در گفت وگوهایی که داشت، اتهام جاسوسی را به شدت رد کرده است. او در گفت وگویی که بعد از انتشار کتابش با بی‌بی‌سی داشت، اشاره کرد که بیش از ۱۰۰۰ ساعت بازجویی شده است. اما گفت: «اول خودشان هم فکر می‌کردند که چیز جدی گیرشان نیامده و بعد که ماجرای برجام پیش آمد ما شدیم گروگان برجام».
به گفته آقای رضاییان او در مدت ۵۵۰ روزی که حبس بود تنها ۴ روز به دادگاه رفت که «هر بار بین سه تا ۸ ساعت در دادگاه بودم، نه یک برگه مستند ارائه کردند و نه حتی یک نفر شهادت داد و نه اجازه می‌دادند با وکیلم تنها صحبت کنم، یکبار که وکیلم را دیدم هم معاون قاضی و هم خود دادستان داخل اتاق بودند». در فیلم گاندو نیز هیچ نشانی از وکیل و دادگاه نیست و اصولا تمامی متهمانی که در بخش‌های مختلف سریال و درباره این پرونده مورد بازجویی قرار گرفتند حتی به تعارف هم به آنها گفته نمی‌شود که می‌توانند از امکان برخورداری از وکیل استفاده کنند.
رضاییان به سخنان آقای ظریف که گفته بود دو تابعیتی‌ها امکان دسترسی به وکیل دارند نیز واکنش نشان داد و در همان گفت وگو و با اشاره به اینکه قاضی صلواتی (قاضی دادگاه رضاییان) یک ماه قبل از شروع دادگاه به او گفت: «حکم اعدام برایت می‌نویسم» از مسئولان جمهوری اسلامی پرسید: «وقتی می‌گویند که این دو تابعیتی‌ها حق دسترسی به وکیل دارند باید نشان بدهند که کدامشان دسترسی به وکیل مستقیم دارند، ساعت‌ها از دادگاه من فیلم گرفتند اما یک دقیقه آن را هم پخش نکردند، چون نه دادگاه واقعی بود و نه قاضی».
به گفته آقای رضاییان «تاکنون حکمی از سوی دادگاهی در جمهوری اسلامی به او داده نشده است» و در مقابل او، شکایتی مبنی بر دریافت یک میلیارد دلار غرامت از جمهوری اسلامی کرده که سخت پی‌گیر آن است.
ماجرای یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار
در سریال گاندو از سوی مسئول رده بالای اطلاعاتی تصریح می‌شود که یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار برای تحویل جیسون رضاییان به صورت نقد دریافت می‌کنند، اما اطلاعات موجود و نیز سخنان رضاییان این ادعا را با شبهه‌ای جدی روبرو می‌سازد. این پول مبلغی از بدهی‌های آمریکا به ایران بود که در دعواهای حقوقی ماه‌های قبل، ایران برنده و آمریکا مجبور به دادن خسارت شده بود، اما برای آنکه جریمه این خسارت را پرداخت نکند و در منظومه‌ای از تصمیماتی که اوباما بعد از توافق برجام و در آخرین لحظات اتخاذ کرد، تصمیم گرفته شد اصل پول به صورت نقد پرداخت شود. به روایت رضاییان «پول نقد وقتی داده شد که جمهوری اسلامی می‌خواست اجازه خروج همسر جیسون رضاییان را ندهد که «جان کری» گفت اگر همسرش خارج نشود پول هم داده نمی شود».
به نظر می‌رسد در روزهای آینده ابعاد دیگری از صحت و سقم اطلاعات سریال گاندو رسانه‌ای شود. سریالی که دست‌اندرکارانش در همین نشست از ساخت فصل دوم آن خبر داده‌اند.
