چرا اردن علاقه‌مند به پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا است؟

بازگشت ترامپ، اردن را با وضعیت نسبتا دشواری روبه‌رو خواهد کرد

ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن و جو بایدن، نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا. عكس از:  AFP

هرچند دولت اردن موضع رسمی خود را در باره انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و رئیس جمهور جدیدی که وارد کاخ سفید خواهد شد، اعلام نمی‌کند، اما این کشور پیوسته سعی می‌کند نشان دهد که می‌تواند با نامزد هر حزبی که در انتخابات پیروز شود، به خوبی سروکار داشته باشد، به دلیل این‌که اردن از چند دهه گذشته بدین سو، روابط استراتژیک و قوی با واشنگتن دارد.

با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، امان، پایتخت اردن همچون سایر پایتخت‌های عربی با نگرانی در انتظار نتایج این رقابت است و همین امر باعث شده است اردن بسیاری از پرونده‌ها داخلی و خارجی را به آینده و تا هنگامی که اوضاع روشن می‌شود به تعویق اندازد.

به‌رغم گرایش اعلام نشده اردن به جو بایدن، نامزد حزب دموکرات، اما در اتاق‌های بسته دیپلماسی اردن، اعتقاد بیشتر بر این است که دونالد ترامپ برای چهار سال دیگر در کاخ سفید باقی می‌ماند و اردن باید با پذیرش این واقعیت برای مقابله با یک چرخ سیاسی بزرگ آماده شود، در غیر این‌صورت و با در نظرداشت مشکلات داخلی و بحران اقتصادی، کشور با انزوای منطقه‌ای و بین‌المللی روبه‌رو خواهد شد.

محمد المومنی، وزیر پیشین اطلاع‌رسانی اردن که به عنوان یکی از برجسته‌ترین چهره‌های اردنی نزدیک به واشنگتن به شمار می‌رود، خاطرنشان کرد که در عصر ارتباطات و رسانه‌ها، انتخابات ‌آمریکا دیگر یک مسئله داخلی و ملی نیست که بتوان آن را مرتبط به خود آمریکایی‌ها دانست. وی افزود: سیاست خارجی کاخ سفید در مورد روند صلح خاورمیانه، مسئله فلسطین، بحران سوریه و حتی توافق هسته‌ای با ایران، تأثیری قابل ذکری بر اردن دارد و اختلاف دیدگاه‌های دو نامزد در شیوه تعامل با پرونده‌های یادشده، اهمیت انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را در این دور افزایش بیشتری می‌دهد.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

المومنی گفت: اردن با داشتن روابط و هماهنگی با هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه، در موقعیت ویژه‌ای قرار دارد و به مرحله تفاهم استراتژیک با ایالات متحده رسیده است، بنابر این، صرف‌نظر از این‌که چه کسی در کاخ سفید باشد، روابط اردن در زمینه‌های تداوم کمک‌ها، امنیت و اقتصاد با آمریکا همچنان در حال گسترش است.

اما فهد الخیطان، نویسنده اردنی معقتد است که پیروزی ترامپ در انتخابات پیش‌رو، پیامدهای بسیاری همچون توقف طرح صلح عربی و منتفی شدن راه حل ایجاد دو کشور است، در حالی‌که جو بایدن به این دو پرونده مهم که منافع اردن را تأمین می‌کند، پایبندی دارد. وی افزود: پیروزی ترامپ بدین معنی است که ۵ کشور دیگر منطقه نیز در مسیر اعتراف به اسرائیل، گام برخواهند داشت، افزون بر آن، کاخ سفید سیاست‌های سختگیرانه‌تری را در قبال تحولات منطقه اتخاذ خواهد کرد و با توجه به عدم حمایت لازم عربی، به استثنای موضع عربستان سعودی و مصر، اردن ممکن است با چالش‌های سیاسی روبه‌رو شود. به باور فهد الخیطان، بازگشت ترامپ به کاخ سفید می‌تواند از اهمیت مسئله فلسطین بکاهد و آن را به یک پرونده حاشیه‌ای در دستور کار دیپلماتیک جهانی تبدیل ‌کند سپس، اسرائیل زعامت اتحادیه کشورهای منطقه را در دست خواهد گرفت.

در همین حال، محمد ابورمان، وزیر پیشین اردنی بدین باور است که نتایج انتخابات آمریکا، روابط امان و واشنگتن را در وضعیت دشواری قرار خواهد داد و ممکن است اردن ناگزیر شود در برخی از پرونده‌های منطقه‌ای از جمله در مورد مسئله فلسطین در استراتژی خود تغییرات اساسی را ایجاد کند. وی افزود: در صورت پیروزی مجدد ترامپ، اردن ناگزیر خواهد شد با مواضع ایالات متحده در مورد حل و فصل مسئله فلسطین همسویی و سازش داشته باشد، به ویژه پس از این‌که نقش ژئواستراتژیک اردن در بازی‌های منطقه‌ای به شدت کاهش یافته و اردن دیگر به عنوان میانجی یا بازیگر مهم در سیاست‌های ایالات متحده و اسرائیل در منطقه شناخته نمی‌شود.

محمد ابورمان گفت: اردن در مورد چگونگی حل مسئله فلسطین نگرانی بسیاری دارد، زیرا ممکن است ترامپ این مسئله را به گونه‌ای حل و فصل کند که به ضرر اردن تمام شود. علاوه بر آن، در صورت انحلال تشکیلات خودگردان فلسطین و احیای نقش اردن در کرانه باختری، امنیت ملی و صلح داخلی اردن با تهدید روبه‌رو می‌شود.

ابورمان می‌گوید: "از نظر تاریخی، جمهوری‌خواهان از دموکرات‌ها به اردن نزدیکی و هماهنگی بیشتری دارند، اما ترامپ همه این معادلات را برعکس کرده است، این در حالی است که اردن تا به حال، بر راه حل سنتی یعنی طرح ایجاد دو کشور تأکید داشته و تا حدی مخالف برنامه صلح واشنگتن است و اقدامات یک‌جانبه اسرائیل را رد می‌کند. اما اردن از موضع خود در قبال انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس و توافقات اعراب و اسرائیل عقب نشینی نخواهد کرد. "

در مقابل، زید نوایسه، پژوهشگر سیاسی اردنی می‌گوید: اردن در طول چندین دهه گذشته یک شریک استراتژیک مهم برای ایالات متحده بود، بنابر این، روابط امان با واشنگتن تحت تأثیر حضور رئیس جمهور دموکرات یا جمهوری‌خواه قرار نخواهد گرفت و علی‌رغم این که اردن برای بازگشت مجدد ترامپ، آمادگی دارد، اما قادر است با هر طرف دیگری در تعامل باشد. وی افزود: اردن احساس می‌کند که ترامپ نسبت به سایر روسای جمهوری‌خواه، تفاوت بسیاری دارد، به ویژه این که رابطه آن با اردن در چند سال گذشته آن‌گونه که لازم باشد، دوستانه به نظر نمی‌رسید و در معامله قرن، منافع سیاسی و حاکمیت اردن را در نظر نگرفت.

نوایسه معتقد است كه رئیس جمهوری آمریكا با اتخاذ تصمیماتی، از جمله محدود كردن نقش تشکیلات خودگردان فلسطین، توقف حمایت از آن، انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس و لغو ابتكار صلح عربی كه مبتنی بر راه حل دو كشور است، هزینه اردن را در مسئله فلسطین افزایش بسیاری داده است. زید نوایسه، در ادامه گفت: "اردن ممکن است با حضور بایدن در کاخ سفید راحت‌تر باشد، به ویژه این‌که انتظار می‌رود بایدن رویکرد نسبتاً متفاوتی در مورد پرونده‌های خاورمیانه و مسئله فلسطین ارائه دهد، یا حداقل معامله قرن را مورد بازنگری و تغییر قرار دهد تا این‌که از سوی فلسطینی‌ها به صورت مقدماتی قابل بحث و برسی باشد."

نوایسه اظهار داشت که بایدن در صورت پیروزی، آماده اتخاذ سیاست‌های مثبتی در مورد اردن است، بنابر این، انتظار می‌رود روابط و اشنگتن و امان در دوره ریاست بایدن گسترش یابد، اما چشم انداز سیاسی دموکرات‌ها و پیام‌های هیلاری کلینتون در مورد اصلاحات سیاسی، پذیرش جنبش‌های اسلام‌گرا و سایر موارد نیز نگران کننده است.

قابل ذکر است که روابط اردن و آمریکا در دوره ریاست جمهوری ترامپ، به ویژه در سال ۲۰۱۹، به دلیل موضع‌‌گیری اردن در رد طرح صلح ترامپ و الحاق کرانه باختری و دره اردن به قلمرو اسرائیل، به سردی گرایید و از سال ۲۰۱۷ تا ماه مه سال جاری، سفیر آمریکا در اردن حضور نداشت. در طول سال‌های یادشده و در پی گسترش نفوذ جریان کوشنر در کاخ سفید، اردن و آمریکا همسویی و هماهنگی قابل ذکری نداشتند، با وجود این‌که پرونده روابط اردن با آمریکا تحت مدیریت مستقیم ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن قرار داشت و وی مسیرهای ارتباطی را با کاخ سفید و کنگره را باز کرد.

در همین حال،‌ امان نسبت به سخنانی که به هنری ووستر، سفیر جدید ایالات متحده در این کشور نسبت داده شده و از آن در مورد "اردن جدید" صحبت کرده است، ابراز نگرانی کرده است.

بر اساس اظهارات وزارت امورخارجه آمریکا، حجم کمک‌های اقتصادی ایالات متحده به اردن در سال ۲۰۱۹، از یک میلیارد دلار فراتر رفته و واشنگتن همواره به عنوان قدرتمندترین متحد امان و برجسته‌ترین کمک کننده مالی به اردن محسوب می‌شود. اردن و ایالات متحده طی چهار دهه گذشته روابط نزدیک و دوستانه‌ای داشتند و از سال ۱۹۵۱ تا کنون آمریکا بیش از ۲۰ میلیارد دلار به اردن کمک کرده است، افزون بر آن‌که ایالات متحده، اردن را در زمنیه‌های امنیت، بهداشت، آموزش و آب همواره حمایت می‌کند.

© IndependentArabia