تردیدی که نیست که تعادل سیاست خارجی یک کشور مستلزم تعادل داخلی است و تا زمانی‌که برنامه‌های دولت در درون یک کشور هماهنگ نباشد روابط خارجی آن نمی‌تواند هدفی را برآورده سازد و یا این‌که به موفقیتی دست یابد. در حال‌حاضر عراق دچار همین آشفتگی است و رهبران سیاسی این کشور در بسیاری از موارد از جمله در مورد گفت‌وگوهای استراتژیک با واشنگتن دیدگاه‌های متفاوتی دارند و هر جناح سیاسی، موضوع را از دورنمای خود بررسی می‌کند و کمتر کسی به منافع ملی توجه می‌کند. در همین‌حال، مصطفی‌الکاظمی نخست وزیر عراق ناگزیر است در حالی‌که گفت‌وگوهای استراتژیک را با واشنگتن آغاز کرده است، اهمیت روابط خود را با ایران و جهان عرب نیز نادیده نگیرد و در عین‌حال در برابر فشار گروه‌های سیاسی ایستادگی کند و به خواسته‌های معترضان نیز پاسخگو باشد.

به گفته ژنرال دوگل: در مذاکرات هیچ کسی به دنبال نتیجه نیست اما هر کس می‌کوشد از جریان مذاکرات، بهره‌برداری کند.

هرچند گفت‌وگوهای استراتژیک میان بغداد و واشنگتن در هفته گذشته به ظاهر آغاز خوبی داشت اما آینده این مذاکرات که قرار است ماه‌ها ادامه داشته باشد سرنوشت نامعلومی دارد، زیرا در آمریکا نیز وحدت نظری میان کاخ سفید و پنتاگون در مورد آینده حضور نیروهای آمریکایی در عراق وجود ندارد. برخی از مقامات آمریکایی خواستار عقب‌نشینی کامل نیروهای آمریکا از عراق و حتی از سراسر منطقه بوده در حالی‌که جانب مقابل دیدگاه‌ مختلفی در مورد حضور نظامی آمریکا در عراق دارند و تأکید دارند که خروج نیروهای آمریکایی از عراق، منافع کشور را در معرض خطر قرار می‌دهد و واشنگتن بایستی حضور گسترده‌تری در خاورمیانه داشته باشد. به باور گروه دوم، عقب‌نشینی آمریکا از سرزمین عراق، از یک سو دست ایران را در منطقه باز می‌کند و از سوی دیگر، زمینه بازگشت گروه‌های تروریستی را در سراسر خاورمیانه فراهم می‌کند، بنابر این، واشنگتن نباید بدون برنامه ریزي درازمدت از عراق عقب‌نشینی کند.

اما در عراق، جناح‌های سیاسی شیعه‌مذهب و گروه‌های مسلح وفادار به ایران خواستار خروج نیروهای آمریکایی از کشور هستند در حالی‌که سنی‌ها و کُردها عقب‌نشینی آمریکا از عراق را در حال حاضر به سود ملت و کشور عراق نمی‌بینند و تأکید دارند که نیروهای خارجی بایستی زمانی اقدام به ترک کشور کنند که ارتش عراق توانایی از دفاع حریم عراق را داشته باشد و قادر به جلوگیری از بازگشت گروه‌های تروریستی باشد.

البته عراق برای ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و تهران امنیت ملی خود را به نفوذش در عراق پیوند می‌دهد،‌ از همین رو، جناح‌های سیاسی و گروه‌های مسلح عراقی وفادار به ایران پیوسته در راستای گسترش نفوذ ایران در عراق تلاش می‌کنند و همزمان سعی دارند برای خروج نیروهای آمریکایی از عراق زمینه‌سازی کنند. از سوی دیگر، حضور آمریکا در عراق به عنوان مانع بزرگی فراروی پروژه سیاسی ایران قرار گرفته است، بنابر این، تهران برای اخراج نیروهای آمریکایی از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کند.

در همین راستا، آرین طباطبایی، یکی از کارشناسان خاورمیانه در "صندوق مارشال آلمان" می‌گوید: تهران موفقیت پروژه سیاسی‌اش در خاورمیانه را به حذف نیروهای آمریکایی از غرب آسیا مرتبط می‌داند، از همین جهت ایران در چند سال گذشته سعی کرد در تمام ابعاد سیاسی، نظامی و اقتصادی عراق نفوذ کند و شمار شبه‌نظامیان وفادار به خود را در عراق افزایش دهد.

در سال ۲۰۰۸، عراق و آمریکا در چارچوب همکاری‌های استراتژیک، توافق‌نامه امنیتی را به امضا رساندند، اما این قرارداد در سایه فشارهای ایران نتوانست عملی شود و در نتیجه، ایالات متحده پس از پایان مبارزه با القاعده، از عراق عقب‌نشینی کرد و همین اقدام اشتباه بزرگی بود که منجر به ظهور سازمان تروریستی داعش شد و منطقه بار دیگر در عمق بحران جنگ فرو رفت.

اما چند سال بعد و پس از آن‌که داعش نیمی از خاک عراق را به تصرف خود درآورد و دست به کشتار مردم بی‌گناه زد، دولت عراق از آمریکا خواست برای مبارزه با داعش به کمک عراق بشتابد، همین بود که ائتلاف بین‌المللی برای مبارزه با داعش شکل گرفت و نیروهای چندملیتی در همکاری با نیروهای عراقی و جنگجویان حشد شعبی به "خلافت داعش" پایان دادند. پس از شکست داعش، باردیگر بحث خروج نیروهای آمریکایی از عراق مطرح شد و دو جانب به این توافق رسیدند که شماری از نیروهای آمریکایی بدون داشتن پایگاه دایمی در عراق باقی بمانند، اکنون بغداد و واشنگتن قصد دارند به منظور گسترش روابط دو کشور در عرصه‌های مختلف نظامی، سیاسی و اقتصادی گفت‌وگوهای استراتژیک را آغاز کنند. البته مذاکرات استراتژیک بغداد و واشنگتن تنها به مسائل امنیتی و نظامی محدود نمی‌شود بلکه عراق سعی دارد همکاری‌های ایالات متحده را در بخش‌های مختلف جلب کند.

مصطفی‌الکاظمی، مسئله‌ای حفظ حاکمیت و منافع ملی عراق را به عنوان نخستین اولویت خود قرار داده است و در عین حال می‌کوشد روابط متعادلی را با واشنگتن، تهران و ریاض بر قرار کند و البته برآوردن این هدف کار آسانی نیست و مستلزم درایت و اقدامات جسورانه است. زیرا واشنگتن سعی می‌کند به حضور ایران در عراق، سوریه و لبنان پایان دهد، در حالی‌که تهران در تلاش برای فراهم کردن زمینه خروج نیروهای آمریکایی از منطقه است.

هرچند در گذشته عراق دچار اختلافات و ناسازگاری‌های شدید قومی و مذهبی بوده است اما جنبش اعتراضی که در اکتبر گذشته آغاز شد و سراسر عراق را فراگرفت، نشان داد که عراق امروز یک ملت واحد و یکپارچه است و شهروندان عراقی منافع ملی را بر مصلحت‌های گروهی، سیاسی و مذهبی ترجیح می‌دهند.

اکنون که مذاکرات استراتژیک میان بغداد و واشنگتن آغاز شده است، این پرسش مطرح می‌شود که مصطفی‌الکاظمی تا چه میزانی می‌تواند بر حس ملی‌گرایی شهروندان عراق اعتماد کند و رهبران سیاسی عراق تا چه حدی با وی همکاری خواهند کرد تا کشور از وضعیت آشفته کنونی نجات پیدا کند.

https://www.independentarabia.com/