پیروزی ناریندرا مودی چه تاثیری بر روابط هند و پاکستان خواهد گذاشت؟

حزب بی‌ جی‌ پی با کسب اکثریت ۳۰۳ کرسی از مجموع ۵۴۲ کرسی در پارلمان هند، برنده انتخابات سراسری در هند شناخته شد. حزب کنگره که رقیب سنتی این حزب است با تفاوت بسیار توانست فقط ۵۴ کرسی مجلس عوام یا «لوک سابا» را به دست بیاورد. به این‌ترتیب «ناریندرا مودی» نخست وزیر فعلی، یک دوره پنج ساله دیگر در قدرت باقی خواهد ماند. پیروزی قاطع این حزب که آگاهان آنرا در سه دهه گذشته حیات سیاسی هند بی‌نظیر می‌دانند، بی جی پی را قادر می‌کند تا حکومت یکدست خود را تشکیل دهد.

مودی که در انتخابات ۲۰۱۴ نیز با رأی اکثریت به مقام نخست وزیری رسیده بود، با شعار آوردن تغییر و امید به میدان کارزارهای انتخاباتی وارد شد و وعده اصلاحات بنیادین اقتصادی، ایجاد شغل، سرمایه گذاری در بخش زیرساخت‌ها، افزایش درآمد و رفاه شهروندان را داد، اما با گذشت ۵ سال ناظران باور دارند که او نه تنها نتوانست به این شعارهای انتخاباتی عمل کند که نرخ بیکاری در این کشور رکورد تازه‌ای دارد و رشد اقتصادی اُفت قابل توجهی کرده است.

به‌رغم ناکامی‌ها در وعده‌های انتخاباتی ۲۰۱۴، مودی و حزب ملی گرای بی جی پی در این دور از کارزارهای انتخاباتی، با توجه به افزایش تدریجی تنش‌ها با پاکستان -که این مسأله نیز متأثر از عملکرد حزب حاکم است- از پرداختن به مباحثی چون رفاه و توسعه اقتصادی طفره رفت و عمداً مسأله امنیت ملی و حفاظت از منافع هندوها و هویت سیاسی آنان را به یک اولویت انتخاباتی تبدیل کرد. در حالی که روابط سیاسی میان هند و پاکستان در پنج سال گذشته تحت رهبری مودی شاهد اُفت و خیز توام با افزایش تنش‌ها در خط کنترل(سرحد توافق شده در کشمیر میان دو طرف) بوده است، هر دو کشور در مناسبت‌هایی یکدیگر را به انعطاف ناپذیری، عدم تعهد به برقراری روابط حسنه و حل وفصل اختلافات در سطوح مختلف سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی و امنیتی متهم می‌کنند. در مواقعی این تنش‌ها از لفاظی رسانه­‌ای به عملیات محدود نظامی بروز کرده است. برای نمونه هند در سال ۲۰۱۶، برای سرکوب گروه‌های وحشت‌آفرین در مناطقی از کشمیر تحت اداره پاکستان دست به حمله زد. دولت پاکستان نفوذ نظامیان هندی به خاک خود را  رد کرد و درگیری‌ها میان سربازان هندی و پاکستانی پس از مدتی دوباره اوج گرفت.

از سوی دیگر دولت مودی همچنین تلاش کرد تا در همسویی با ایالات متحده آمریکا، بریتانیا و اتحادیه اروپا،  پاکستان را در لیست خاکستری تحریم گروه ویژه اقدام مالی قرار دهد؛ اقدامی که پی‌آمدهای منفی آن هنوز بر اقتصاد پاکستان و روابط اقتصادی آن کشور با جهان سایه افکنده است.  

بی چی پی که درسیاست داخلی متأثر از سازمان راست افراطی ناسیونالیست هندو است، در مواجهه با پاکستان در جریان چند سال گذشته نشان داده خواسته‌های آنها را دنبال می‌کند. ناظران در حالی‌که  بی چی پی تحت رهبری مودی را به راه اندازی هدفمند سیاست تبعیض گرایانه در داخل هند، علیه طبقات و اقلیت‌های مذهبی، ترویج خشونت دینی، برتری جویی نژاد هندو و قانون شکنی متهم می‌کنند، دولت پاکستان ارتش هند را در کشمیر به رفتارخشونت بار علیه مسلمانان، کشتار گروهی و اعمال سیاست سرکوب گرانه که در جریان سال‌های گذشته منجر به افزایش دامنه خشونت‌ها شده است مقصر می‌داند.  

آینده مناسبات دو کشور

روابط دو کشور همسایه، رقیب و مجهز به سلاح‌های هسته­ای به‌رغم حسن نیت رهبران این کشور در گفتار، به نظر نمی‌رسد به این زودی‌ها، به حالت عادی برگردد. پاکستان پیوسته از حضور قدرتمند هند در سازمان‌های منطقه­ای از جمله سازمان همکاری‌های منطقه‌ای جنوب آسیا و سازمان شانگهای هراس داشته است. معضل کشمیر، افغانستان و بنگلادش پیوسته در روابط این دو کشور به عنوان متغییرهای دائمی عمل کرده است. از سوی دیگر گرایش فردی مودی و حزب‌اش به افراطی‌های راست ناسیونالیست هندو و تعبیض در برابر مسلمانان هند، عامل دیگری است که می‌تواند تنش‌ها را دامن بزند. مهم‌تر اما برنامه‌های امنیتی حزب حاکم در فوریه گذشته است که این  دو همسایه را تا لبه جنگ تمام عیار پیش برد. علاوه بر آن نظامیان به عنوان وزنه مسلط در تعیین سیاست خارجی در پاکستان، همین دو روز پیش موشکی با قدرت حمل کلاهک هسته­ای را آزمایش کردند. این آزمایش در واقع پیامی از پیش، در برابر پیروزی مودی در انتخابات بود که به وضوح بیانگر عمق تنش‌ها میان دو کشور است.

با آنچه گفته شد، مشکل است سیاست دو کشور در برابر یکدیگر تغییر دراماتیک کند و قطب‌های یخ زده بی اعتمادی که عوامل دیرینه­ی دینی، سیاسی، امنیتی و اقتصادی دارد، ذوب شود. به نظر می‌رسد روابط این دو کشور به یک نقطه بدون بازگشت به صلح و همگرایی رسیده است، از این رو تنش و افزایش منازعات به عنوان یک واقعیت دا‌ئمی در روابط آنها باقی خواهد ماند. پیروزی مُودی به تندروهای پاکستانی فرصت بیشتری خواهد داد تا همچنان بر طبل دشمنی با هندو و گویا دفاع از مسلمانان تحت ستم در هند بکوبند.