سرطان پستان اکنون شایع‌ترین نوع سرطان در میان زنان ایرانی است و بر پایه تازه‌ترین داده‌ها، هر ساعت دو زن ایرانی به این بیماری مبتلا می‌شوند. این رقم، به گفته مدیر موسسه سرطان پستان تهران، نشانه رشد پیوسته ابتلا در دهه گذشته است.
آزاده جولایی اعلام کرد که سالانه حدود ۱۹ هزار زن در کشور به سرطان پستان مبتلا می‌شوند؛ رقمی که ۱۰ سال پیش ۱۳ هزار مورد بود. او گفته است ورود متولدان دهه شصت به دوره میانسالی، از دلایل اصلی افزایش موارد جدید به شمار می‌رود.
جولایی افزود که همه موارد ابتلا در سامانه ملی ثبت نمی‌شوند و پوشش آماری کامل نیست، اما با همین داده‌ها نیز میانگین ۵۰ مورد تشخیص در روز ثبت شده است. بیشترین شیوع این سرطان در استان‌های اصفهان و یزد گزارش شده است.
به گفته او، این بیماری هم در ایران و هم در سطح جهانی، شایع‌ترین سرطان در میان زنان است و در جهان نیز جایگزین سرطان ریه در صدر فهرست انواع سرطان شده است. افزایش چشمگیر آمار ابتلا در سال‌های اخیر سبب شده تا ماه اکتبر در سراسر جهان ماه آگاهی‌بخشی درباره سرطان پستان نام‌گذاری شود. در این ماه، نماد روبان صورتی بر ساختمان‌ها و فضاهای شهری بزرگ نصب می‌شود تا بر اهمیت تشخیص زودهنگام این بیماری تاکید شود.
نخستین کارزار جهانی اطلاع‌رسانی درباره سرطان پستان را انجمن سرطان آمریکا با همکاری صنایع دارویی در سال ۱۹۸۵ میلادی به راه انداخت. هدف این کارزار افزایش آگاهی درباره ماموگرافی به عنوان موثرترین روش تشخیص زودرس بود. استفاده از روبان صورتی به عنوان نماد این پویش از سال ۱۹۹۰ میلادی با ابتکار سوزان کومان در بنیاد سرطان پستان آغاز شد و به‌تدریج به نشانه‌ای جهانی بدل گردید.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
افزایش ابتلا به سرطان پستان فراتر از میانگین رشد دیگر سرطان‌ها
پژوهش تازه محققان ایرانی، بر اساس داده‌های ملی سال ۱۴۰۰، نشان می‌دهد که نرخ کلی سرطان‌ها در بازه زمانی ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۴ حدود ۴۳ درصد رشد داشته است. در این میان نرخ ابتلا به سرطان پستان حدود ۶۳ درصد برآورد شده که ۲۰ درصد بیشتر از میانگین رشد مجموع سرطان‌ها است. این داده‌ها، بدون در نظر گرفتن موارد سرطان پوست، نشان می‌دهد که سرطان پستان از نظر سرعت رشد پس از سرطان تیروئید (با ۱۱۴ درصد افزایش) و سرطان پروستات (با ۶۷ درصد رشد) در رتبه سوم قرار گرفته است.
رضا ملک‌زاده، پژوهشگر حوزه سرطان، با اشاره به این داده‌ها می‌گوید که در میان زنان ایرانی سرطان پستان در جایگاه نخست قرار دارد و پس از آن سرطان‌های روده بزرگ، تیروئید، معده، رحم، خون و تخمدان جزو بیشترین موارد ابتلا هستند.
جعفر جندقی، مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، نیز در نشست اخیر شبکه ملی تشکل‌های مردمی و موسسات خیریه حوزه سرطان اعلام کرد که بالاترین میزان بروز این سرطان در زنان ۶۵ تا ۶۹ سال دیده می‌شود. او با استناد به گزارش سیمای مرگ کشور در سال ۱۴۰۰ گفت که در بازه ۱۰ ساله ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ سرطان پستان از رتبه ششم به رتبه هشتم علل مرگ زنان کاهش یافته است.
به گفته او، این کاهش به دلیل افزایش آگاهی، تشخیص زودهنگام و گسترش روش‌های درمانی موثر است. با این حال، روند رو به رشد ابتلا در میان زنان جوان‌تر هشداردهنده است و لزوم گسترش برنامه‌های غربالگری، آموزش و دسترسی برابر به خدمات درمانی را بیش از گذشته آشکار می‌کند.
افزایش امکان درمان در سایه پیشرفت‌های پزشکی
در سال‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیر در دانش جراحی، رادیوتراپی و دارودرمانی موجب شده است امید به درمان و زنده ماندن بیماران مبتلا به سرطان پستان در ایران افزایش یابد. پزشکان متخصص معتقدند تشخیص به‌موقع و انتخاب روش درمانی متناسب با مرحله بیماری احتمال بهبودی را به شکل قابل توجهی افزایش می‌دهد.
ناهید نفیسی، رئیس انجمن بیماری‌های سینه ایران، در نخستین کنفرانس علمی جراحی پیشرفته سینه اعلام کرد که سرطان پستان اغلب بدون علامت مشخص رشد می‌کند و زمان تشخیص در روند درمان نقشی تعیین‌کننده دارد. او گفت اکنون با بهره‌گیری از تجهیزات نوین می‌توان اندازه تومور را پیش از جراحی کاهش داد تا درمان دارویی و شیمی‌درمانی با دقت بیشتری انجام شود.
نفیسی هشدار داد که بر اساس داده‌های جهانی، هر ۴۰ دقیقه، یک زن ایرانی به سرطان پستان مبتلا می‌شود و اگر روند کنونی ادامه یابد این آمار تا سال ۲۰۳۰ میلادی دو برابر خواهد شد. به گفته او، لازم است زنان ایرانی به شکل منظم غربالگری‌های دوره‌ای را انجام دهند تا در صورت ابتلا بیماری در همان مراحل آغازین شناسایی شود.
از دید متخصصان، افزایش نرخ ابتلا به سرطان پستان در ایران حاصل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و رفتاری است. جهش در ساختار دی‌ان‌ای سلول‌های پستان، که یا ارثی یا اکتسابی است، از مهم‌ترین دلایل شناخته‌شده است. این جهش‌ها ممکن است درپی قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سرطان‌زا، تابش پرتو یا مصرف برخی داروها ایجاد شود.
در کنار این عوامل، تغییر سبک زندگی، تغذیه ناسالم، کم‌تحرکی و مصرف غذاهای پرچرب یا فراوری‌شده نیز زمینه بروز بیماری را افزایش می‌دهد. گروهی از پزشکان یادآور شدند که هورمون‌های استروژن و پروژسترون نیز در رشد برخی از تومورهای پستان نقش دارند. هنگامی که سطح این هورمون‌ها افزایش می‌یابد یا تعادل آنها برهم می‌خورد، رشد سلول‌های سرطانی سرعت می‌گیرد و به همین علت برخی از انواع این بیماری با عنوان سرطان وابسته به هورمون شناخته می‌شوند.
از دیگر نگرانی‌ها در ایران کاهش سن ابتلاست. علی قنبری مطلق، دبیر انجمن رادیوانکولوژی، در سال ۱۴۰۲ اعلام کرده بود که موارد ابتلا در میان زنان ۳۰ تا ۴۰ ساله رو به افزایش است. او تاکید کرده بود که تشخیص زودهنگام در این گروه سنی دشوارتر است و باید برنامه‌های آموزشی و غربالگری گسترده‌تری اجرا شود.
وضعیت وخیم اقتصادی و در دسترس نبودن تجهیزات
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در مسیر مقابله با سرطان پستان در ایران نابرابری اقتصادی و جغرافیایی است. دسترسی نابرابر به خدمات غربالگری، به‌ویژه ماموگرافی، موجب شده است که بسیاری از زنان در شهرهای کوچک و مناطق محروم از تشخیص زودهنگام محروم بمانند. حتی در کلان‌شهرهایی مانند تهران و اصفهان، میزان مراجعه برای غربالگری بسته به توان مالی خانواده‌ها متفاوت است و زنان کم‌درآمد اغلب به دلیل هزینه بالا یا نبود بیمه موثر، از انجام این آزمایش‌ها صرف‌نظر می‌کنند.
بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان پستان در ایران علاوه بر رنج بیماری، با موانع مالی نیز روبه‌رو هستند. در سال‌های اخیر، بحران دارویی موجب کمبود داروهای شیمی‌درمانی و هورمونی شده و بیماران ناچارند داروهایشان را از بازار آزاد و با قیمت‌های بسیار بالا تهیه کنند. به گفته کارشناسان حوزه درمان، هزینه ماهانه دارو و خدمات مرتبط برای برخی بیماران تا صد میلیون تومان می‌رسد؛ رقمی که برای بیشتر مردم قابل پرداخت نیست.
نبود پوشش کامل بیمه‌ای برای داروهای نوین و خدمات ویژه درمانی نیز فشار روانی و مالی بسیاری بر بیماران و خانواده‌های آنان وارد کرده است. این وضعیت سبب افزایش اضطراب، افسردگی و ناامیدی به آینده درمان می‌شود و برای خانواده‌ها نگهداری از بیماران را با دشواری همراه کرده است.
ماه اکتبر در ایران نیز، همانند بسیاری از کشورها، فرصتی برای انجمن‌های مردم‌نهاد و گروه‌های داوطلب است تا با برگزاری کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی درباره ضرورت غربالگری و پیشگیری اطلاع‌رسانی کنند. این گروه‌ها، به‌رغم محدودیت‌های مالی و اداری، نقش مهمی در افزایش آگاهی عمومی و پشتیبانی روانی از بیماران دارند.
در سال‌های اخیر، چندین سازمان مردم‌نهاد با همکاری داوطلبان پزشکی در شهرهای مختلف برنامه‌های غربالگری رایگان برگزار کرده‌اند که در مواردی به شناسایی زودهنگام بیماری و نجات جان بیماران منجر شده است. کارشناسان معتقدند تداوم این فعالیت‌ها در کنار حمایت دولت و بیمه‌ها می‌تواند به بهبود روند تشخیص و درمان در سراسر کشور کمک کند.
در نهایت، افزایش آگاهی عمومی، دسترسی برابر به خدمات تشخیصی و درمانی، و حمایت روانی از بیماران سه محور اصلی در کنترل این بیماری است. هرچند چالش‌های اقتصادی و کمبود امکانات درمانی همچنان پابرجاست، اما با پیشرفت‌های علمی و گسترش همکاری میان نهادهای بهداشتی، امید به کاهش مرگ‌ومیر ناشی از سرطان پستان در ایران تقویت می‌شود.
