سه‌شنبه ۲۵ شهریور ۱۴۰۴، هم‌زمان با سومین سالگرد کشته شدن مهسا امینی در بازداشتگاه گشت ارشاد، با وجود استقرار شمار زیادی از نیروهای سرکوبگر در خیابان‌ها، هزاران نفر در سراسر ایران با برگزاری تجمع‌های اعتراضی و سر دادن شعارهای گوناگون، یاد او و بیش از ۵۵۰ کودک و پیر و جوان کشته‌شده در اعتراض‌های سال  ۱۴۰۱ را گرامی داشتند.

در تهران، معترضان شعارهایی همچون «ما ملت کبیریم، ایران را پس می‌گیریم»، «مرگ بر خامنه‌ای»، «مرگ بر دیکتاتور» و «مرگ بر جمهوری اسلامی» را در خیابان‌ها یا از پشت‌بام منازل فریاد زدند. در محله صادقیه (آریاشهر) تهران، پس از حمله ماموران به مردم، معترضان آنان را «بی‌شرف» نامیدند.

در کرج نیز چندین تجمع اعتراضی برگزار شد که در آن‌ها مردم علیه رهبر جمهوری اسلامی شعار دادند. بر اساس یک ویدیو ارسالی برای ایندیپندنت فارسی، یک زن معترض در گوهردشت با رفتن روی یک سطل زباله شهری، فریاد می‌زند: «ایران را تبدیل به زندان کردید!»

از تلاش‌های مردم معترض و خواهان براندازی جمهوری اسلامی در مشهد، اراک، شیراز، اصفهان، سقز و چند شهر دیگر ایران برای شکل‌ دادن هسته‌های اولیه اعتراضات و غلبه بر نیروهای نظامی و لباس‌شخصی پرشمار، هم ویدیوهایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است.

خانواده مهسا امینی نیز از این فشارها و سرکوب نیروهای امنیتی بی‌نصیب نماندند. امجد امینی، پدر مهسا، به اطلاعات سقز احضار و تهدید شد که هیچ مراسمی برای سالگرد دخترش برگزار نکند. ورودی‌های آرامستان آیچی سقز، محل دفن مهسا، هم از شامگاه دوشنبه تحت کنترل شدید نیروهای امنیتی قرار گرفت و حتی با رهاسازی آب سد چراغ‌ویس، مسیر دسترسی به مزار او بسته شد و خانواده امینی نتوانستند سر مزار دخترشان حضور یابند. هم‌زمان شهر سقز در اعتصاب کامل به‌ سر می‌برد و بازار و بسیاری از مغازه‌ها تعطیل شده‌اند.

در بسیاری از شهرهای ایران نیز جو امنیتی سنگین است. از نیشابور، قزوین، شیراز و کرمانشاه و تبریز ویدیوهای متعددی منتشر شده که حاکی از حضور گسترده نیروهای امنیتی و لباس‌شخصی است. در برخی نقاط پایتخت مانند تهرانپارس یا هفت‌حوض، مردم با راهپیمایی سکوت اعتراضشان را نشان دادند. در محله‌های مرکزی و چیتگر تهران هم شعارهای شبانه زیادی علیه خامنه‌ای و جمهوری اسلامی شنیده شد.

از سوی دیگر خانواده‌های قربانیان اعتراض‌های ۱۴۰۱ با انتشار پیام‌هایی، یاد مهسا امینی را گرامی داشتند. از جمله فاطمه مجتبایی، مادر غزاله چلابی، معترض کشته‌شده در آمل که با حضور بر مزار دخترش گفت: «به یاد مهسا و خانواده او، یک بار دیگر با غزاله تجدید پیمان می‌کنم. ما همیشه ادامه داریم. به امید ایرانی آزاد و آباد. زن، زندگی، آزادی.»

در سطح بین‌المللی هم بازتاب این سالگرد و خیزش سراسری سال ۱۴۰۱ گسترده بود. مای ساتو، گزارشگر ویژه سازمان ملل برای حقوق بشر ایران، مهسا امینی را «نماد جنبش حقوق زنان در ایران و جهان» خواند و تاکید کرد که زنان ایرانی سه سال پس از مرگ او، همچنان تحت تبعیض‌ و با محدودیت‌های گسترده مواجه‌اند. او هشدار داد که برخی معترضان سال ۱۴۰۱ هنوز در معرض خطر اعدام قرار دارند و جامعه جهانی نباید از پیگیری وضعیت جمهوری اسلامی غافل شود.

هانا نویمن، نماینده آلمان در پارلمان اروپا، نیز در پیامی ویدیویی، از معترضان ایرانی به‌عنوان «مردمی شجاع» یاد کرد و از آغاز کارزار «ایران آزاد ما» خبر داد. در آمریکا، یانگ کیم، عضو جمهوری‌خواه کنگره، خطاب به معترضان ایرانی، تاکید کرد: «شجاعت شما الهام‌بخش جهان است. ما کنار شما ایستاده‌ایم.»

در مقابل، جمهوری اسلامی با اتخاذ موضعی تدافعی، بیانیه وزارت خارجه ایالات متحده را به مناسبت سالگرد مهسا «مصداق روشن مداخله‌جویی» خواند و آن را «مملو از نفاق و تزویر» توصیف کرد.

با وجود این سرکوب‌ها، بازداشت‌ها و تهدیدها، ویدیوهای منتشرشده نشان می‌دهد که خاطره مهسا امینی و کشته‌شدگان خیزش ۱۴۰۱ همچنان در حافظه جمعی ایرانیان زنده است و بسیاری از مردم در سومین سالگرد آن‌ها بار دیگر شعار دادند که «ایران را پس می‌گیریم» و با راهپیمایی سکوت یا تجمع‌های پراکنده به خیابان آمدند. نشانه‌ها حاکی است که این حضور می‌تواند در روزهای آینده نیز ادامه پیدا کند؛ به‌ویژه آنکه خانواده‌های دادخواه و نسل جوان معترض بر این باورند که راه ناتمام مهسا و دیگر قربانیان تنها با تداوم اعتراض‌ها و ایستادگی به سرانجام خواهد رسید.

صبح چهارشنبه ۲۶ شهریور امجد امینی، پدر مهسا امینی، به ادعایی که در روزنامه زیرنظر رهبر جمهوری اسلامی (کیهان) درباره نحوه مرگ دخترش منتشر شده بود، واکنش نشان داد و آن را «دروغ آشکار» و «بی‌شرمانه» خواند.

امجد امینی در پی انتشار این ادعا در روزنامه حکومتی کیهان که پسرخاله مهسا که عضو کومله بود، به او دارویی داد که منجر به مرگ او شد، در اینستاگرام نوشت که مهسا اصلا پسرخاله‌ ندارد و افزود که پزشکی قانونی هرگز چنین ادعایی را مطرح نکرده است. او با اعتراض به بازنشر این شایعات افزود که ساخت این‌گونه دروغ‌ها «شرم‌آور» است و وعده داد خون بی‌گناه ژینا «پیگیر این ناحق‌گویی‌ها» خواهد بود.