تنها دو روز پس از آن که همایون شجریان، خواننده ایرانی، در یک نشست خبری از برگزاری کنسرتی در میدان آزادی خبر داد، واکنشهای متفاوت در فضای عمومی و سپس خبرهایی از لغو این اجرا منتشر شد.
شجریان که گفته بود مجوز این کنسرت پس از هشت سال صادر شده و سالها آرزوی برگزاری چنین برنامهای را داشته است، روز چهارشنبه با انتشار پیامی در اینستاگرام اعلام کرد که کنسرت روز جمعه چهاردهم شهریور در میدان آزادی برگزار نمیشود.
او در پیامش نوشت: «عزیزان، آن چیزی که حدس میزدم آخر سر همان شد، تا الان و در دو روز گذشته وسایل ما اجازه ورود نگرفته و به نظر میآید که توان مدیریت برای حضور جمعیت میلیونی این اجرا وجود ندارد.»
او در ادامه این پیام نوشت: «جلسات و بررسیهایی که این چند روزه انجام شده، کاری است که میبایست قبل از موافقت با درخواست ما در دوماه گذشته انجام میشد. به هر حال این اجرا انجام نخواهد گرفت. از همه عزیزانی که برای این آرزوی محال من زحمت بسیار کشیدند سپاسگزارم.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اگرچه همایون شجریان در این پیام، تنها به ناهماهنگیهایی اشاره میکند که سبب لغو اجرای او در میدان آزادی شده، برخی از کاربران شبکههای اجتماعی معتقدند که او پس از مواجهه با موج شدید انتقادهایی که این خواننده را به «عادیسازی وضعیت» و «طرفداری از حکومت» متهم کرده بودند، تصمیم به لغو اجرایش گرفته است.
شائبه انصراف شخصی همایون شجریان از اجرای کنسرت میدان آزادی به دلیل خدشهدار شدن وجههاش به گفتههای روزهای گذشته خودش برمیگردد که گفته بود «برای برگزاری این کنسرت با چالش اداری یا قانونی مواجه نشده است.»
او همچنین مدعی شده بود کنسرتش در میدان آزادی به سفارش هیچ نهاد یا دستگاهی برگزار نمیشود؛ قطعاتی که قرار است اجرا شوند مجوز داشتند و نیازی به تمرین خاصی هم نیست.
کاربران رسانههای اجتماعی در دو روز گذشته، واکنشهایی کنایهآمیز نسبت به این موضوع داشتند که چطور در شرایط بحرانی کشور و در حالی که ممنوعیتهای زیادی برای اهالی موسیقی در ایران وجود دارد، ناگهان همایون شجریان از رفع موانع صدور مجوز برای برگزاری کنسرت در میدان آزادی خبر داده است. اعتراضها وقتی بیشتر شد که دفتر موسیقی وزارت ارشاد اسلامی اعلام کرد «هیچ اجرای خیابانی موسیقی به جز کنسرت همایون شجریان مورد تایید نیست.»
منتقدان به این اتفاق، همچنین صحنهای از فیلم «تایتانیک» را نیز در رسانههای اجتماعی منتشر کردهاند که در آن، نوازندگان هنگام غرق شدن کشتی همچنان به نواختن ادامه میدهند؛ کنایهای به هنرمندانی که در شرایط رو به زوال جمهوری اسلامی، تلاش میکنند همه چیز را عادی جلوه دهند.
با این حال شجریان به این انتقادها پاسخ داد که «زندگی عادی ما، همین زندگی غیرعادی ما است. من بر این باورم که موسیقی، لحظهای برای آرامش و پیوند دلها است، نه ابزاری برای عادینمایی یا انکار رنجها.»
خبرگزاری حکومتی تسنیم نیز برگزاری این رویداد موسیقی رایگان را «بزرگترین کنسرت مردمی تاریخ موسیقی» نام داد و نوشت که بانک صادرات حمایت مالی آن را بر عهده دارد.
آنچه از مشاهدات و رصد فضای مجازی برمیآید این است که اگرچه وعده داده شد این کنسرت رایگان است، تنها عده کمی از آن حمایت کردند و اغلب شهروندان با اشاره به بحرانهای جاری در ایران که حکومت را با خطر سقوط مواجه کرده، آن را تلاش جمهوری اسلامی برای بقا با استفاده از برخی تغییرات ظاهری عنوان کردند.
ابراز شگفتی شهروندان از این که چگونه ناگهان جمهوری اسلامی به فرهنگ و هنر روی خوش نشان داده، وقتی بیشتر شد که علیرضا زاکانی، شهردار تندرو تهران، نهتنها با این موضوع مخالفت نکرد بلکه از آن حمایت نشان داد.
زاکانی در حاشیه نشست روز چهارشنبه هیات دولت، در واکنش به خبر لغو کنسرت همایون شجریان در میدان آزادی گفت: «بنا شد همه کمک کنیم در یک شرایط قابل اطمینان این اجرا برگزار شود، فکر میکنم که مکان آن نیز ورزشگاه آزادی شد.»
او همچنین در توئیتی تصمیم به تغییر مکان برگزاری کنسرت همایون شجریان را تصمیمی با هماهنگی و اطلاع هیات دولت خواند و نوشت: «در جلسه امروز هیات دولت تاکید کردم که اقدام ارزشمند جناب آقای شجریان، هنرمند گرانقدر کشورمان، برای شادی مردم و میهن ستودنی است. ایشان برای نشاط ملت هزینه دادهاند. جمعبندی هیات دولت، برگزاری کنسرت در ورزشگاه آزادی بود و شهرداری تهران هم با تمام ظرفیت پای کار این رویداد و شادی مردم عزیز است.»
همزمان با این گفتهها، فیلم درهای جوشکاری شده ورودی میدان آزادی منتشر شد و سخنگوی شهرداری تهران هم ادعا کرد که «زمان کوتاه تا برگزاری این کنسرت، امکان هماهنگی و برگزاری باشکوه را گرفت!»
در کنار حمایتهای لفظی برخی مسئولان، انتقادهایی نیز از سوی برخی چهرههای حکومتی مطرح شد. براساس گزارش خبرگزاری خانه ملت، قاسم روانبخش، نماینده مردم قم در نشست علنی روز سهشنبه در مجلس شورای اسلامی در تذکری گفت: «روز گذشته در مسجد حضور داشتم و در سخنرانی، مردم همه سوالشان درباره برق بود اما متأسفانه به این مسئله توجه کافی نمیشود و کار کارشناسی دقیق و درست انجام نمیگیرد. دولت به جای تمرکز بر این موضوع حیاتی، مشغول پرداختن به مسائل حاشیهای است؛ به عنوان مثال برگزاری کنسرت در خیابان آزادی تا مردم به ظاهر خوشحال باشند؛ این رویکرد مثل بیمارانی است که نمیتوانند درد خود را درمان کنند و به جای درمان، موسیقیای پخش میشود تا درد را فراموش کنند و زمان بگذرد. آیا واقعاً راهحل مشکلات مردم همین است؟» عضو کمیسیون اقتصادی مجلس تأکید کرد که وظیفه نمایندگان است که از حقوق مردم دفاع کنند و نگذارند این مسائل تداوم یابد.
در بسیاری از کشورهای جهان، کنسرتهای خیابانی بخشی عادی از زندگی فرهنگی محسوب میشوند. بهویژه در مناسبتهای ملی یا جشنهای عمومی، اجراهای رایگان در میدانها و فضاهای باز برگزار میشود و فرصتی برای همگرایی و شادی جمعی به وجود میآورد. اما در ایران، ماجرا کاملا متفاوت است. در چهار دهه گذشته، دهها کنسرت با وجود داشتن مجوز رسمی وزارت ارشاد، در آخرین لحظات لغو شدند. از جمله کنسرت کیهان کلهر، شهرام ناظری، همایون شجریان، محسن یگانه، گروه چارتار و بسیاری دیگر که در شهرهای مختلف با فشار نهادهای امنیتی یا گروههای تندرو به تعطیلی کشانده شدند. در برخی موارد، بلیتهای فروختهشده نیز پس گرفته نشد و هنرمندان و مخاطبان را متضرر کرد.