نشست سه‌جانبه میان ایالات متحده، اروپا و اوکراین در کاخ سفید با فضایی مثبت پایان یافت. این دیدار که با حضور دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، و تعدادی از رهبران اروپایی برگزار شد، به بحث درباره ارائه ضمانت‌های امنیتی تازه برای اوکراین اختصاص داشت؛ ضمانت‌هایی که قرار است ظرف ۱۰ روز آینده چارچوب مشخصی پیدا کند.
مارک روته، دبیرکل ناتو، اعلام کرد که گفت‌وگوها حول محور ضمانت‌هایی شبیه به ماده ۵ پیمان آتلانتیک شمالی در جریان است. ماده ۵ اصلی‌ترین بند دفاع جمعی ناتو است که بر اساس آن حمله به هر عضو، حمله به همه تلقی می‌شود. روته تاکید کرد موضوع بحث در واشنگتن عضویت اوکراین در ناتو نبوده، بلکه یافتن فرمولی است که امنیت کی‌یف را تا حد ممکن به آن ماده نزدیک کند.
زلنسکی نیز در کنفرانسی خبری گفت: «انتظار داریم طی ۱۰ روز آینده جزئیات ضمانت‌های امنیتی برای اوکراین روشن شود.» او بار دیگر خواستار تعهدات روشن غرب در برابر تهدیدهای روسیه شد.
چهار ایده اصلی روی میزند:
ایده نخست، دادن ضمانتی مشابه ماده ۵ ناتو است. بدین معنا که هرگونه حمله به اوکراین، واکنش جمعی کشورهای غربی را در پی داشته باشد؛ چه در قالب اقدامات دیپلماتیک و سیاسی و چه حتی مداخله نظامی.
این گزینه بیشترین میزان بازدارندگی را دارد؛ چرا که حمله به اوکراین در حکم حمله به کشورهای اروپایی تلقی می‌شود. در صورت تعهد رسمی، روسیه با خطر رویارویی مستقیم با ناتو مواجه خواهد شد.
اما کشورهای غربی از تبدیل شدن اوکراین به یک «عضو دوفاکتو»ی ناتو هراس دارند، زیرا این تعهد می‌تواند آنان را ناخواسته به جنگ مستقیم با مسکو بکشاند.
ایده دوم، تشکیل «ائتلاف داوطلبان» است. کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، طرح ایجاد یک نیروی بین‌المللی پس از آتش‌بس یا توافق صلح را مطرح کرده است. این نیرو از کشورهای «داوطلب» تشکیل خواهد شد و در خاک اوکراین مستقر می‌شود. شکل و اندازه این نیرو هنوز مشخص نیست، اما هدف آن ایجاد بازدارندگی در برابر روسیه است.
ایجاد یک نیروی چندملیتی پس از آتش‌بس یا توافق صلح می‌تواند حضور دائمی غرب در اوکراین را تضمین کند و برای روسیه پیام بازدارندگی روشن بفرستد. اما چالش‌های آن هم کم نیست. ترکیب، ماموریت و میزان این نیرو هنوز مبهم است. برخی تحلیلگران می‌گویند اگر این نیرو کوچک یا غیرمسلح باشد، بازدارندگی واقعی ایجاد نخواهد کرد. روسیه هم بلافاصله به این طرح بریتانیا واکنش نشان داده و آن را کشاندن پای نیروهای ناتو به اوکراین خوانده است.
سومین ایده، تشکیل نیروی بازدارنده کوچک‌مقیاس است که متشکل از نظامیان غیر اوکراینی خواهد بود. تحلیل اروپایی‌ها این است که روسیه در برابر چنین نیرویی محتاط‌تر عمل خواهد کرد، چرا که احتمال کشته‌شدن نظامیان اروپایی می‌تواند هزینه سیاسی سنگینی برای کرملین به همراه داشته باشد. اما این نیرو به لحاظ نظامی توان پشتیبانی موثری از ارتش اوکراین نخواهد داشت و بیشتر نقش نمادین و سیاسی ایفا می‌کند.
آخرین ایده هم تشکیل نیروی نظارت و هشدار است؛ چند صد سرباز که ماموریت اصلی آن‌ها رصد و گزارش هرگونه تحرک نظامی روسیه خواهد بود. البته کارشناسان یادآور شده‌اند که این وظیفه را می‌توان با فناوری‌های ماهواره‌ای و تجهیزات زمینی نیز انجام داد و نیازی به حضور انسانی گسترده در خاک اوکراین نیست. این کم‌هزینه‌ترین گزینه است و بدون درگیر کردن نیروهای نظامی گسترده، می‌تواند نشانه‌ای از تعهد غرب به اوکراین باشد.
اما این راه‌حل بیشتر نظارتی است تا دفاعی. در نتیجه نمی‌تواند مانع حملات روسیه شود و تنها به ثبت و گزارشگری محدود خواهد شد.
آمریکا نمی‌خواهد خود را درگیر کند
ترامپ پس از دیدار با زلنسکی تاکید کرد که ایالات متحده از ارائه ضمانت‌های امنیتی اروپایی به اوکراین حمایت خواهد کرد، اما واشنگتن برنامه‌ای برای اعزام نیروهای زمینی خود ندارد. او گفت: «ما به دنبال ایجاد ساختاری مشابه ناتو هستیم، نه ورود مستقیم نیروهای آمریکایی به جنگ.»
به این ترتیب، سرنوشت امنیت اوکراین در روزهای آینده به بررسی و جمع‌بندی همین چهار طرح وابسته است. اگرچه هر یک از این سناریوها با محدودیت‌ها و چالش‌هایی روبه‌روست، اما در مجموع نشان‌دهنده تلاش غرب برای یافتن راهی میان تعهد جدی به کی‌یف و اجتناب از ورود مستقیم به جنگ با روسیه است.
