بازیکنان و مربیان شاغل در لیگ برتر فوتبال ایران که تمامی باشگاههای آن بهطور کامل به بودجه نهادهای دولتی و حکومتی وابستهاند، در سالهای اخیر همواره چند برابر ارزش واقعی خود دستمزد دریافت کردهاند.
قوانین مربوط به محدودیت در جذب بازیکنان خارجی، رقابتهای غیرواقعی و رسانهای میان مدیران باشگاهها برای حفظ جایگاه و رانت، گسترش بیسابقه دلالی و پورسانتهای مخفیانه، قانون دستوری سقف بودجه برای باشگاهها و همچنین فساد مالی گسترده مدیران دولتی فدراسیون فوتبال یا شاغل در باشگاهها، از اصلیترین دلایل افزایش بیرویه دستمزد بازیکنان و مربیان فوتبال در ایران است.
برای نمونه، در فصل گذشته لیگ برتر ایران، فدراسیون فوتبال با تعیین سقف بودجه مشخص باعث شد دستکم هفت باشگاه با پرداختهای پنهانی و خارج از قرارداد رسمی، این محدودیت را دور بزنند. این پرداختها به شکل مبالغ نقدی دلاری، سکه طلا، زمین، خانه، سهمیه فولاد یا واریز ارز به حسابهایی در کشورهای همسایه بود؛ شیوههایی که نظارت بر ارزشگذاری بازیکنان و میزان واقعی دستمزدها را عملا غیرممکن میکرد.
در فصل جاری نقلوانتقالات تابستانی فوتبال ایران نیز قراردادها و دستمزد بازیکنان با رشدی چشمگیر همراه بود؛ بهگونهای که بررسی درآمد بازیکنانی که سابقه حضور در لیگهای اروپایی را دارند و اکنون به ایران بازگشتهاند، نشان میدهد قراردادهای جدید آنها با باشگاههای ایرانی بین دو تا چهار برابر دستمزد پیشین آنان در اروپا است.
در یک مورد، بررسیهای ایندیپندنت فارسی نشان میدهد علیرضا بیرانوند که با قراردادی ۱۶۰ میلیارد تومانی برای دو فصل به تراکتور تبریز پیوست، در اوج دوران درخشش و آمادگی خود، بابت هر فصل بازی در باشگاههای بوآویشتای پرتغال و آنتورپ بلژیک، ۲۰۰ هزار دلار دستمزد میگرفت. تبدیل قیمت دلار به تومان نشان میدهد که بیرانوند حالا با وجود افت کیفیت به دلیل بالا رفتن سن، بابت هر فصل حضور در تیم تبریزی یک میلیون دلار دستمزد میگیرد که پنج برابر ارزش واقعی او در بازارهای اروپایی است.
در موردی دیگر، رامین رضاییان فصل گذشته با قراردادی ۷۰ میلیارد تومانی به استقلال تهران منتقل شد و گفته میشود برای فصل جاری نیز خواستار دستمزد ۱۰۰ میلیارد تومانی است. اما نگاهی به وبسایت باشگاه اوستنده بلژیک نشان میدهد این باشگاه سال ۲۰۱۷ یعنی زمانی که رضاییان برخلاف اکنون، عضو ثابت تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی بود، به این بازیکن ۲۴۰ هزار دلار دستمزد پرداخت کرد. این بدان معنا است که رضاییان هم در لیگ ایران حدود چهار برابر ارزش واقعی خود حقوق میگیرد.
نمونهها برای چنین قراردادهایی پرشمار است. مثلا پیام نیازمند با قراردادی ۱۹۰ هزار دلاری با پورتیموننزه پرتغال، در سپاهان و پرسپولیس قراردادهای حدود یک میلیون دلاری (۷۵ تا ۸۵ میلیارد تومان) امضا کرد. امیرحسین حسینزاده هم که از شارلووا در بلژیک ۷۰ هزار دلار دستمزد سالانه میگرفت، حالا از تراکتور بین ۸۰۰ تا ۹۰۰ هزار دلار حقوق دریافت میکند.
قرارداد علی علیپور با باشگاههای ژیلویسنته و ماریتیمو در پرتغال هم بین ۱۶۰ تا ۲۰۰ هزار دلار بود که این رقم پس از پیوستن او به پرسپولیس، به ۷۰۰ هزار دلار (معادل ریالی آن) رسید. شهریار مغانلو نیز که از سانتاکلارا در پرتغال ۷۰ هزار دلار حقوق میگرفت، در سپاهان ۹۰۰ هزار دلار دستمزد دریافت کرد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در حالی که اکنون مهدی طارمی تنها فوتبالیست ایرانی است که در سطح اول فوتبال اروپا حضور دارد و هیچ بازیکن ایرانی دیگر، حتی در لیگهای درجه دوم قاره سبز بازی نمیکند، مقایسه دستمزدها نشان میدهد حدود ۳۰ ستاره لیگ برتر ایران که حداکثر باید بین ۲۵ تا ۳۰ میلیارد تومان دستمزد بگیرند، برای یک سال قراردادهای بین ۶۰ تا ۱۰۰ میلیارد تومانی منعقد کردهاند.
به تعبیری دیگر، بازیکنی که در لیگ ایران دستمزد یک میلیون دلاری دریافت میکند، باید توانایی بازی کردن در تیمهای حاضر در جایگاههای هفتم تا دوازدهم جدول پنج لیگ معتبر اروپایی را داشته باشد، اما واقعیت این است که سطح فنی هیچیک از این فوتبالیستها اینقدر بالا نیست و سهم شهروندان ایرانی از بودجه عمومی اینگونه خرج دلالی و معاملات پنهان در فوتبال ایران میشود.
در این میان، مدیران فدراسیون فوتبال ایران هم با تصویب قوانینی خاص، بهعمد به افزایش غیرمنطقی میزان دستمزدها دامن زدهاند، زیرا هرچه دستمزد بازیکنان و مربیان بیشتر شود، جریمه انضباطی متخلفان در طول فصل نیز افزایش مییابد و از مبلغ قراردادها هم سهم بیشتری به سازمان لیگ، هیئتهای فوتبال یا بخش پزشکی فدراسیون خواهید رسید.
این وضعیت، تنها محدود به فوتبال نیست و در لیگهای ورزشی دیگر مانند فوتسال، والیبال یا بسکتبال که تمامی باشگاههای حاضر در آن لیگها هم به منابع دولتی متصلاند، قراردادها بیضابطه بسته میشوند. بهعنوان نمونه در سال گذشته، چهار ستاره ملیپوش فوتسال که در اروپا بازی میکردند، به دلیل پیشنهاد چشمگیر باشگاههای ایرانی، قید حضور در اروپا را زدند و به کشور بازگشتند.