خطوط کلی پیشنهاد آمریکا به ایران در مذاکرات هسته‌ای که در جریان است کم‌کم در حال روشن شدن است — اما اینکه آیا توافقی در افق دیده می‌شود یا نه، همچنان مبهم است.
دستیابی به توافق یکی از چندین اولویت دیپلماتیک دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، و استیو ویتکاف، فرستاده معتمدش در امور خاورمیانه، است. چنین توافقی می‌تواند به کاهش برخی تحریم‌های اقتصادی فلج‌کننده آمریکا علیه ایران منجر شود، در ازای اینکه جمهوری اسلامی برنامه غنی‌سازی اورانیوم را محدود یا متوقف کند.
اما شکست در دستیابی به توافق ممکن است باعث افزایش تنش‌ها در خاورمیانه‌ای شود که به‌‌دلیل جنگ اسرائیل و حماس در نوار غزه در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد.
اقتصاد آسیب‌دیده ایران ممکن است وارد سقوطی آزاد شود که نارضایتی‌های داخلی را شعله‌ورتر کند. اسرائیل یا آمریکا ممکن است تهدید حملات هوایی به تاسیسات هسته‌ای ایران را عملی کنند. و تهران ممکن است تصمیم بگیرد همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به‌طور کامل قطع و با‌شتاب به سوی ساخت بمب حرکت کند.
به همین دلیل، کنار هم قرار دادن قطعات پازل پیشنهاد آمریکا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چرا که طرف ایرانی اکنون پس از پنج دور مذاکره در مسقط و رم در حال ارزیابی پاسخ خود است.
جزئیات احتمالی توافق آشکار می‌شود
اکسیوس، در گزارشی، جزئیاتی از پیشنهاد آمریکا را منتشر کرده که یک مقام آمریکایی نیز جداگانه آن را تایید کرده است. این پیشنهاد ایجاد کنسرسیومی هسته‌ای برای غنی‌سازی اورانیوم برای ایران و کشورهای همجوار را شامل می‌شود. هنوز مشخص نیست که ایران باید به‌طور کامل از برنامه غنی‌سازی‌اش صرف‌نظر کند یا خیر، و بر اساس گزارش اکسیوس، ایران ممکن است برای مدتی بتواند تا سطح ۳ درصد اورانیوم غنی‌سازی کند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
مقام‌های آمریکایی، از جمله ترامپ، بارها اعلام کرده‌اند که ایران باید به‌طور کامل از غنی‌سازی صرف‌نظر کند.
پرس تی‌وی، شاخه انگلیسی‌زبان شبکه تلویزیونی دولتی ایران، روز سه‌شنبه مقاله‌ای مفصل منتشر کرد که جزئیاتی از گزارش آکسیوس را شامل می‌شد. تکرار گسترده این جزئیات در پرس تی‌وی نشان می‌دهد که یا این موارد واقعا در پیشنهاد آمریکایی‌ها گنجانده شده‌اند، یا اینکه عناصر مطرح‌شده در پیشنهاد، با استقبال تندروهای درون حکومت مواجه شده است.
واکنش جمهوری اسلامی
ایده تشکیل کنسرسیومی برای غنی‌سازی اورانیوم برای ایران و سایر کشورهای خاورمیانه در سخنان برخی دیگر از مقام‌های جمهوری اسلامی نیز مطرح شده است.
ابوالفضل ظهره‌وند، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، به خبرگزاری انتخاب گفت: «آمریکایی‌ها می‌خواهند کنسرسیومی با عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر ایجاد کنند... در جزیره‌ای که تحت کنترل آمریکا خواهد بود. ایران می‌تواند سهم مشخصی در این کنسرسیوم داشته باشد، اما غنی‌سازی در ایران انجام نخواهد شد.»
ظهره‌وند مشخص نکرد که منظور از «جزیره» کدام مکان است. امارات متحده عربی یک نیروگاه هسته‌ای فعال دارد، عربستان سعودی نیز در حال دنبال کردن برنامه هسته‌ای‌اش است و قطر اعلام کرده در حال بررسی امکان استفاده از راکتورهای هسته‌ای کوچک است.
اگرچه ایده توافق کنسرسیومی پیش‌تر نیز مطرح شده بود، تاکنون نتیجه‌ای نداشته است. با این حال، کشورهای عربی منطقه اکنون پس از سال‌ها، به نوعی تنش‌زدایی با جمهوری اسلامی دست یافته‌اند.
در همین حال، فریدون عباسی، رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، در تلویزیون دولتی پیشنهاد داد که یکی از جزایر محل مناقشه بین ایران و امارات متحده عربی می‌تواند محل اجرای این پروژه باشد.
گام بعدی چیست؟
احتمال دارد جمهوری اسلامی در روزهای آینده به پیشنهاد آمریکا پاسخ دهد، شاید از طریق عمان که نقش میانجی را در این مذاکرات ایفا کرده است. همچنین ممکن است دور ششم مذاکرات میان دو کشور برگزار شود، گرچه زمان و مکان آن هنوز اعلام نشده است.
اما فشارها بسیار بالا است. ذخایر اورانیوم با غلظت بالا در صورت تصمیم تهران برای ساخت بمب، می‌تواند امکان تولید چندین سلاح هسته‌ای را فراهم کند. کشورهای غربی ممکن است در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به دنبال صدور قطعنامه توبیخی علیه ایران باشند‌ــ اقدامی که می‌تواند در نهایت به فعال‌سازی مکانیسم ماشه منجر شود.
کلسی دونپورت، مدیر سیاست‌های عدم اشاعه در انجمن کنترل تسلیحات، نوشت: «هنوز زمان برای مذاکره بر سر توافقی که خطر گسترش تسلیحات ایران را کاهش دهد باقی است. اما این زمان بسیار محدود است.»
او افزود: «با توجه به اینکه ایران در آستانه دستیابی به سلاح هسته‌ای قرار دارد و مقام‌ها علنی درباره ارزش بازدارندگی آن در حوزه امنیتی بحث می‌کنند، هر گونه تشدید تنش می‌تواند روند مذاکرات را از بین ببرد و خطر درگیری را افزایش دهد.»
ترجمه از اسوشیتدپرس
