انگار همین دیروز بود که مجموعه درخشان پاییز‌ــ‌زمستان ۲۰۲۲ ولنتینو به جهان عرضه شد و رنگ صورتی آن فرش‌ قرمزها و سبک‌های کوچه‌وخیابان را تصرف کرد. این خانه مد کمی بعدتر در هفته مد فاخر همان سال در رم، نمایشی با مجموعه‌ای از رنگ‌ها از جمله رنگ‌های درخشان جواهرات از سبزآبی گرفته تا بنفش سلطنتی و زرد قناری برگزار کرد و رنگ باز هم عاملی کلیدی بود. به همین دلیل زمانی که پیر پائولو پیچیولی، مدیر خلاق ولنتینو، برای جدیدترین مجموعه این خانه مد مجموعه‌ای را که کاملا مشکی بود، به نمایش گذاشت، کارش یک چرخش تمام‌عیار به نظر می‌رسید.

البته پیچیولی برای جبران کمبود تنوع در رنگ، از بافت و طراحی‌های بسیار ماجراجویانه استفاده کرد. مثل تکیه بر تکینک‌های خیاطی و استفاده از پلیسه و پر برای ایجاد هیجان اما واقعیت این است که رنگ مشکی در فصل پاییز‌‌ــ‌زمستان ۲۰۲۴ نمایش‌های مد را تسخیر کرد و از ولنتینو گرفته تا غول‌های لوکس دیگر مانند هرمس، بالنسیاگا و «کوم ده گارسون» (Comme des Garcons) رنگ (یا فقدان آن) مد روز بود.

آیا ممکن است مشکی همان رنگ جدید محبوب باشد؟ نشریه هارپربازار استرالیا در مقاله‌ای به این موضوع پرداخته است که در ادامه آن را می‌خوانیم.

در یادداشت‌های نمایش ولنتینو به نقل از شاعر فرانسوی، بودلر، آمده: «سیاه لباس فرم دموکراسی است.» البته نظر به برچسب‌ قیمت‌های چند هزار دلاری در اکثر این آثار، «دموکراتیک» نامیدن آن‌ها کمی دشوار است، اما مطمئنا بازتابی از این لحظه و اکنون‌اند. مشکی حضور آن‌ چیزی است که در واقعیت غایب است، آن چیزی است که وقتی اصلا رنگی وجود ندارد، می‌بینیم؛ انعکاسی که در لحظه‌ای از فقدان به چشمان ما می‌رسد. از لحاظ تاریخی هم رنگ سیاه در غرب با عزاداری و اندوه همراه بود و مفاهیمی از جدیت و زهد را تداعی می کرد. حالا با ادامه جنگ در خاورمیانه و اوکراین، افزایش شدید گرایش به ناسیونالیسم راست افراطی در ایالات متحده و رشد اقتصادی آهسته پیش‌بینی‌شده در سطح جهانی برای سال ۲۰۲۴، آیا تعجب دارد که مد دوباره به سمت استفاده از رنگ سیاه بازگشته است؟

دانشگاهیان و مورخان مدت‌ها است که خاطرنشان کرده‌اند گرایش‌ها به‌ویژه تنوع در ترجیح رنگ‌ها می‌تواند با فضای اقتصادی و سیاسی روز مرتبط باشد. یک مطالعه نشان داده است که رکود اقتصادی باعث رواج استفاده از رنگ‌های تیره‌تر می‌شود: بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۰، هر زمان که رکود اقتصادی پیش‌بینی شد، طراحان در طول فصول پاییز‌ــ‌زمستان هفته مد نیویورک، پنج درصد بیشتر از رنگ مشکی و در فصول بهار‌ــ‌تابستان، هفت درصد بیشتر از این رنگ استفاده کردند.

مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۲ که پیش‌بینی رنگ‌ها و گرایش‌ مصرف‌کنندگان را تجزیه و تحلیل کرد، نشان داد که در دوره‌های رکود اقتصادی یا احساسات منفی، جست‌وجو برای رنگ مشکی افزایش و دفعات جست‌وجو برای رنگ زرد به طور قابل‌توجهی کاهش یافته است. این روند از مد به دکوراسیون داخلی نیز سرایت می‌کند. سخنگوی شرکت بزرگ صنعت رنگ آکزونوبل (AkzoNobel) اشاره می‌کند: «تحلیل روند رنگ‌ها به ما نشان داد که در دوران رکود اقتصادی، رنگ‌های خنثی مانند سیاه، سفید و خاکستری برای فضای داخلی ترجیح داده می‌شوند، در حالی که زمانی که افراد احساس اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند، از رنگ‌های تندتر استفاده می‌شود.»

مد همگام با جامعه است، بنابراین دور از انتظار نیست که فضای اقتصادی و سیاسی جهان بر کار طراحان در قابل مشاهده‌ترین سطوح تاثیر بگذارد. مشکی همه‌کاره و همانند لنگری در طوفان است که می‌تواند عملکرد و شکل را در جهانی که در آن ناامنی غالب است، تغییر دهد. اما این بدان معنا نیست که نمی‌تواند زیبا و مبتکرانه هم باشد. یوجی یاماماتو، طراح مد ژاپنی که اغلب «شاعر رنگ سیاه» نامیده می‌شود، حرفه‌اش را حول تغییر رنگ‌ها به شکل‌های پررنگ بنا کرده است. در حالی که ریک اونز مدت‌ها است به جنبه خرابکارانه آن پرداخته است. حتی مجموعه صورتی ولنتینو را در نظر بگیرید. در حالی که صورتی پررنگ طبیعتا به یادماندنی‌ترین جنبه آن بود، با موجی از تکه‌های کاملا مشکی همراه شد. از لباس‌های سنگ‌دوزی‌شده و پولک‌دار گرفته تا لباس‌های برش‌دار مشکی.

شاید این قدرت رنگ مشکی باشد که ولنتینو دوباره در این فصل از آن بهره می‌برد؛ نمی‌خواهد موردتوجه قرار بگیرد، اما کسانی که توجهشان جلب می‌شود، شکوه آن را به خاطر می‌آورند.