نشست نمایندگان دولت جمهوری اسلامی ایران و نمایندگان رژیم طالبان درباره حقابه ایران از رودخانه هیرمند، ۲۵ و ۲۶ بهمن در شهر زابل برگزار شد و بدون نتیجه پایان یافت. این بیست و هفتمین نشست طرفین دراینباره بود.
خبرگزاری مهر، از رسانههای وابسته به حکومت جمهوری اسلامی ایران، نوشت که در این نشست مشکلات فنی سازههای احداثی افغانستان در مسیر رودخانه هیرمند، بهویژه سد کمالخان، مطرح شده و هیئت ایرانی خواستار رفع این مشکلات و تامین حقابه استان سیستانوبلوچستان شده است.
خبرگزاری مهر نوشت که هیئت طالبان با ارائه گزارشی، مدعی خشکسالی در افغانستان و کمبود آب رودخانه هیرمند شده بود، اما کارشناسان فنی جمهوری اسلامی ایران با ارائه مستندهای علمی و تصاویر ماهوارهای، این ادعا را به چالش کشیدند و بر این مبنا، خواستار اجرای تعهدات افغانستان در راستای تامین حقابه هیرمند شدند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این خبرگزاری نوشت: «متاسفانه این نشست علیرغم پافشاری نمایندگان کشورمان بر اتخاذ تصمیمات لازم جهت رفع موانع و ارائه برنامه زمانبندی رهاسازی آب برای تامین حقابه، همچون نشستهای چند سال اخیر به دلیل همراهی نکردن و نبود اراده کافی در طرف مقابل به نتیجه نرسید. هیئت ایرانی ضمن اعتراض به این رویه، انتظار دارد که حاکمان افغانستان پایبندی به معاهده ۱۳۵۱ هیرمند را نه در گفتار، بلکه در عمل به اثبات برسانند.»
استان سیستانوبلوچستان ایران با کمبود شدید منابع آبی مواجه است. بخشی از منابع آبی این استان از حقابه هیرمند تامین میشود، اما در سالهای اخیر خشکسالی و کمبود بارندگی، باعث کاهش آب رودخانه هیرمند شده است.
حقابه ایران از رودخانه هیرمند، با عبور از سد کمالخان به استان سیستانوبلوچستان در این کشور میرسد. این سد برای افغانستان، در کنترل میزان عبور آب رودخانه هیرمند و رسیدن آن به ایران، اهمیت راهبردی دارد. براساس معاهده ایران و افغانستان برای تقسیم آب رودخانه هیرمند که ۱۳۵۱ خورشیدی بین حکومتهای وقت دو کشور امضا شد، حقابه ایران سالانه ۸۱۷ میلیون متر مکعب است.
سد کمالخان در شهرستان چهار برجک در ۹۵ کیلومتری جنوب شهر زرنج، مرکز استان نیمروز، قرار دارد. این سد با هزینهای بیش از ۲۰۰ میلیون دلار آمریکا، با بودجه این کشور تکمیل شد و در فروردین ۱۴۰۰ به بهرهبرداری رسید.
از زمان به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان در اوت ۲۰۲۱، مطالبه حقابه هیرمند از درخواستهای مهم جمهوری اسلامی ایران بوده و باعث تنشهایی میان افغانستان و ایران شده است. طالبان پس از چندین بار گفتوگو با مقامهای جمهوری اسلامی، مرداد سال جاری به هئیت فنی ایران اجازه دادند که برای سنجش آب رودخانه هیرمند، از ایستگاه سنجش آب در شهرستان دهراوود بازدید کنند. پس از این دیدار، هیئت ایرانی پذیرفت که آب کافی در سد کجکی وجود ندارد. طالبان همچنین در واکنش به درخواست به مقامهای جمهوری اسلامی درباره حقابه هیرمند، گفته بودند که خشکسالی در افغانستان شدید است و باید «دعا» بخوانند تا آب در رودخانه هیرمند جاری شود.
ایران با استانهای هرات، فراه و نیمروز افغانستان مرز مشترک دارد و بخشی از آب جاری رودهایی که از استانها میگذرند، به ایران سرازیر میشود، اما تهران و کابل فقط برای تقسیم آب رودخانه هیرمند توافقنامه امضا کردهاند.
سد کمالخان در استان نیمروز و سد سلما در استان هرات نیز به بهرهبرداری رسیده است و طالبان ادعا میکنند که کار ساخت سد بخشآباد در استان فراه نیز جریان دارد. با تکمیل عملیات ساخت این سد، کمآبی در ایران ممکن است افزایش یابد، چون بنا به ادعای طالبان، ظرفیت ذخیره این سد هزار و ۳۶۹ میلیون مترمکعب است و در نتیجه، بخشی از جریان کنونی آب به ایران از این ناحیه نیز قطع خواهد شد.