«هیچ خبر جدیدی داری؟» این اولین سوال همسر من، انوشه آشوری بود؛ وقتی پیش‌تر در هفته جاری با هم تلفنی صحبت کردیم. صدای او پشت تلفن حاکی از اضطراب رو به فزونی‌اش بود.

امروز ۸۷۸مین روز بازداشت خودسرانه انوشه در زندان اوین در ایران است، محکوم به جرم مهمل جاسوسی برای موساد اسرائیل. نزدیک‌ترین کار به جاسوسی که وی در زندگی‌اش انجام داده، تماشا کردن فیلم‌های جیمز باند کنار من بوده است.

انوشه یک مهندس بازنشسته و علاقه‌مند به فضا، چارلز داروین، و ساخت ابزاری است که زندگی را برای خانواده‌اش راحت‌تر می‌کرد. او مردی صلح‌طلب و مهربان است که همواره سعی داشته از سیاست دور بماند.

ترور اخیر سرلشکر قاسم سلیمانی بدترین عواقب را برای پرونده شهروندان دو تابعیتی محبوس در ایران در پی دارد، و از قضا وقتی رخ داد که بیش از همیشه به بازگشت آن‌ها امیدوار بودیم، چرا که آقای ژیائو وانگ کمی پیش‌تر آزاد شده بود.

ژیائو وانگ، دانشجوی دانشگاه پرینستون، طی مبادله زندانیان میان ایالات متحده و ایران آزاد شد که باعث شد همه ما در نهایت سادگی بیندیشیم اگر ایالات متحده علی‌رغم عدم ارتباط دیپلماتیک رسمی طی ۴۰ سال گذشته، توانسته است برای آزادی شهروند خود مذاکرات موفقی داشته باشد، پس بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا، قادر خواهد بود به موفقیت‌های بیشتری دست یابد، چرا که رابطه بریتانیا و اروپا با ایران نزدیک‌تر است؛ کما این که آنها علی‌رغم خروج رئیس جمهوری ترامپ از برجام، به همکاری خود با معاهده اتمی ایران ادامه دادند. 

اقدام بی‌ملاحظه ترامپ در ترور سلیمانی، حاکی از جهل آشکار امریکا نسبت به فرهنگ شهادت در ایران، و انتقام‌جویی خون شهدا به خاطر «تکلیف دینی» ایشان است. اقدام او فقط باعث متحد شدن مردم کشوری شد که در پرتو اعتراضات خونین علیه افزایش قیمت بنزین و وضعیت وخیم اقتصادی، دچار شکاف‌های عمیقی شده بود و حتی باعث هراس رژیم از حضور حداقلی مردم در پای صندوق‌های رای در انتخابات آینده مجلس شد. مرگ سلیمانی، باعث اتحاد مردم در تنفر خویش از «استعمارگرایی» شده است.

آقای جانسون باید انتخاب کند: یا کورکورانه با همتای امریکایی خود موافقت کند که همواره به رویکرد غیرمنطقی خویش ادامه داده است و حتی تهدید به اتخاذ تمهیداتی غیرقانونی در حمله علیه اماکن فرهنگی ایران کرده است، که در صورت وقوع، خشم سایر متحدان خویش و شهروندان‌شان را نیز خواهد برانگیخت، یا دست به اقدامی ببرد که باعث افزایش محبوبیت وی در خانه می‌شود و جایگاه بریتانیا را به عنوان کشوری مستقل در عرصه تحولات جهانی ثبت می‌کند که گوش به فرمان هیچ کسی نیست.

از طریق مذاکره برای آزادی شهروندان دوتابعیتی ایرانی بریتانیایی در وضعیت حساس جاری، آقای جانسون می‌تواند پیامی قدرتمند بفرستد مبنی بر آن که دیپلماسی و نیت خوب، همواره از جنگ و اقدامات نظامی جلوگیری می‌کند. به جای همراهی کردن با رئیس جمهوری‌ای که اقداماتش مورد انتقاد شدید اعضای حزب خود و مجامع بین‌المللی قرار گرفته است، نخست وزیر ما سردمدار رویکردی منطقی خواهد بود و پرچم‌دار نیاز مبرم به دیپلماسی فعال در منطقه خواهد شد.

ایران هم احتمالا مایل به مذاکره است تا خواست خود را مبنی بر همکاری با «درخواست‌های منطقی» نشان دهد و ثابت کند که از مذاکره با دولت‌های غیرمتخاصم استقبال می‌کند.

کارآمدی رویکردی آرام در زمینه مناسبات بین‌المللی را می‌توان در موردی دیگر از شهروندی ایرانی-اروپایی یافت. چند هفته پیش، امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، سفیر ایران را فراخواند تا درباره بازداشت خودسرانه فریبا عادل‌خواه، استاد دانشگاه دو تابعیتی ایرانی-فرانسوی توضیح دهد. پاسخ ایران همان ادبیات قدیمی بود که ایران تابعیت دوگانه را به رسمیت نمی‌شناسد، و فرانسه حق دخالت در این باره را ندارد. با این وجود، هفته جاری وکیل او اعلام کرد وی از اتهام جاسوسی تبرئه شده است.

مکرون چه حربه‌ای به کار بست؟ شاید بتواند دانش خود را با وزارت امور خارجه و دومینیک راب، وزیر امور خارجه بریتانیا به اشتراک گذارد تا او هم فقط از ایران نخواهد که کار درست را انجام دهند. آشکارا، تنها «خواستن» یا «التماس کردن»، تا کنون راه به جایی نبرده است.

تا زمانی که دولت بریتانیا بر رویکرد بی‌حاصل خود برای آزادی شهروندان دوتابعیتی ادامه دهد، افراد بی‌گناهی مانند همسر من، انوشه، و نازنین زاغری رتکلیف، در گوشه‌ای در زندان اوین به دور از عزیزان خود پژمرده خواهند شد.

اکنون وقت دیپلماسی قاطع است، نه تلاش‌های خیالی و تجربی. وقت آن رسیده است که بوریس جانسون به جامعه جهانی نشان دهد که او رئیس خودش است.

شری ایزدی همسر شهروند ایرانی-بریتانیایی، انوشه آشوری، است که در ایران زندانی است.