در حالی که هزاران شهروند افغانستان که در ۲۰ سال گذشته با سازمان‌های نظامی و غیرنظامی آمریکایی همکاری داشتند، در داخل افغانستان و همچنین کشورهای همسایه در انتظار مشخص شدن وضعیتشان‌ هستند، هزاران تن نیز در داخل خاک آمریکا با بلاتکلیفی و آینده‌ای مبهم مواجه‌اند.

آمریکا طی دو سال گذشته بیش از ۱۲۰ هزار شهروند افغانستان را به این کشور انتقال داد. از این میان، ۷۰ هزار تن کسانی‌اند که با ویزای بشردوستانه موقت به این کشور وارد شده‌اند. به گزارش فارن پالیسی، بررسی‌های دیانا شاو، بازرس کل وزارت خارجه آمریکا، نشان می‌دهد که حدود ۱۵۲ هزار شهروند دیگر افغانستان که در ۲۰ سال گذشته با سازمان‌های آمریکایی همکاری داشتند، همچنان در افغانستان مانده‌اند.

این افراد پیوسته در معرض خطر انتقام‌گیری طالبان قرار دارند. البته تعدادی از آن‌ها توانسته‌اند خود را به کشورهای همسایه به‌خصوص پاکستان برسانند تا از آنجا روند بررسی پرونده‌های مهاجرتی را پیش ببرند؛ اما با گذشت بیش از دو سال، هنوز پیش چشم این افراد دورنمای روشنی دیده نمی‌شود.

سطح نگرانی آن تعداد از افغان‌هایی که با استفاده از ویزای بشردوستانه موقت به آمریکا رسیده‌اند، با افغان‌های جا مانده تقریبا یکسان است. زیرا قوانین مهاجرتی آمریکا هنوز افق روشنی برای آنان به تصویر نکشیده است. دوره دوساله ویزای اکثر آنان به پایان رسیده و از آنجا که هیچ قانونی برای اقامت دائم آنان وجود ندارد، جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، با استفاده از اختیارات اجرایی‌اش، ویزای موقت آنان را به مدت دو سال دیگر تمدید کرده است.

با این حال اگر وضعیت به همین شکل پیش برود، مشخص نیست پس از سال ۲۰۲۵ و احتمالا کنار رفتن جو بایدن، رئیس‌جمهور بعدی چه رویکردی در قبال این تعداد از افغان‌ها اتخاذ خواهد کرد. شاید دولت بعدی تصمیم بگیرد ویزای بشردوستانه موقت را تمدید نکند. در آن صورت، وضعیت مهاجرانی که از این ویزای استفاده می‌کنند، مشخص است و آنان احتمالا مجبورند آمریکا را ترک کنند.

کنگره آمریکا در قبال قوانین مهاجرتی در بسیاری موارد با وسواس و کندی برخورد کرده است. برخی اقتصاددانان در آمریکا بر این گمانند که بهتر است دولت آمریکا طرح اقامت دائمی افرادی را که از ویزای بشردوستانه موقت استفاده می‌کنند، به جریان بیندازد. زیرا این مسئله باعث هدر رفتن بودجه آمریکا می‌شود.

برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که روند بررسی پرونده حدود ۳۶ هزار افغان ساکن آمریکا حدود ۶۴ میلیون دلار هزینه دارد. 

در کنار آن، برخی کارشناسان معتقدند حضور افغان‌هایی که با آمریکا همکاری داشته‌اند می‌تواند برای این کشور سودمند باشد. در قدم اول، اکثر افغان‌هایی که همکار ۲۰ ساله آمریکا بوده‌اند، متخصص‌اند. آنان زبان‌شناسان، فرهنگیان و حتی میهن‌پرستانی‌اند که می‌توانند بعدها در همکاری با آمریکا مفید باشند. همچنین حمایت از این افراد به شرکای آمریکا این پیام را می‌رساند که این کشور در قبال همکارانش متعهدانه برخورد کرده و آنان را به حال خود وانگذاشته است.

از سوی دیگر افغان‌هایی که به آمریکا انتقال یافته‌اند، برای بعد از رژیم طالبان می‌توانند مفید باشند. این تجربه در مورد دیاسپورای افغان پس از سال ۲۰۰۱ هم صادق بود و ده‌ها متخصص افغان برای کمک به بازسازی افغانستان از کشورهای مختلف برگشتند. افزون بر این، برخی افرادی که انتقال‌ یافته‌اند یا در آینده منتقل می‌شوند، نظامیانی‌اند که با کمک ارتش آمریکا با متدهای رزمی آشنا شده‌اند. گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد روس‌ها دنبال جذب نیروهای ویژه جامانده در افغانستان‌اند. 

با وجود اینکه به‌نظر می‌رسد سازمان‌های حامی شهروندان افغانستان، برخی سیاست‌مداران و دولت تمایل دارند افغان‌های همکار آمریکا به این کشور منتقل شوند، قوانین و برخی قانون‌گذاران آمریکایی همچنان از پشت عینک بدبینی به مسئله مهاجرت نگاه می‌کنند. همین مسئله باعث شده است روند اسکان مجدد افغان‌ها کند پیش برود و چشم‌انداز آینده برای افغان‌هایی که به آمریکا رسید‌ه‌اند نیز چندان روشن نباشد.