اواخر سپتامبر ۲۰۲۲، هنگامی که روسیه و اوکراین اعلام کردند بر سر مبادله تعداد زیادی از زندانیان به توافق رسیده‌اند، مشخص شد که دو رهبر در پشت صحنه میانجی این توافق بوده‌اند: رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، و شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی.

به گزارش سی‌ان‌بی‌سی، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، در آن زمان در توییتر نوشت: «می‌خواهم از دولت ترکیه برای کمکش به تسهیل تبادل زندانیان بین اوکراین و روسیه تشکر کنم.»

به لطف رابطه نزدیک ولیعهد سعودی با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، عربستان سعودی نیز به سهم خود در بازگشت ۱۰ تبعه خارجی اسیر در روسیه نقش ایفا کرد. این اسیران برای اوکراین می‌جنگیدند و دو نفر از آن‌ها آمریکایی بودند.

در تازه‌ترین تحول، اکنون عربستان سعودی قصد دارد نشست صلح اوکراین را در شهر جده برگزار کند. از اوکراین، آمریکا، کشورهای اروپایی، چین، هند، برزیل، و بسیاری دیگر از کشورها برای شرکت در این نشست دعوت شده‌ است.

در ماه ژوییه گزارش شد که رهبران عربستان سعودی و ترکیه می‌کوشند کودکان اوکراینی را که به‌زوربه روسیه انتقال داده شده‌اند به خانواده‌هایشان بازگردانند.

در همین حال، ترکیه تلاش دارد تا طرح مهم صادرات غلات از راه دریای سیاه را، که در اواسط سال ۲۰۲۲ کشورهای متخاصم بر آن توافق کرده بودند، احیا کند. ترکیه، در مقام دارنده دومین ارتش بزرگ ناتو و به علت سلطه‌اش بر تنگه‌های ورودی دریای سیاه به مدیترانه، اهرم دیپلماتیک ویژه‌ای در این مذاکرات در اختیار دارد.

ظهور «قدرت‌های میانی» در میانجیگری در چنین درگیری‌های گسترده‌ای نشان‌دهنده دنیای جدیدی است که در آن بازیگرانی فراتر از آمریکا و «غرب» می‌توانند در آن نقش‌آفرینی کنند و کشورهای کوچک‌تر مجبور نیستند خود را به قدرت‌های بزرگی همچون آمریکا و روسیه یا چین گره بزنند.

حسین ایبیش، محقق ارشد در انستیتو کشورهای عربی خلیج فارس در واشنگتن، به سی‌ان‌بی‌سی گفت که این تغییرات حاکی از «ظهور چندقطبی جهانی و قدرت‌های متوسط منطقه‌ای با نقش‌های بین‌المللی است.»

او همچنین افزود: «عربستان سعودی و ترکیه نمونه‌های خوبی از چنین قدرت‌های متوسط هستند که اکنون به شکل‌گیری واقعیت‌های بین‌المللی کمک می‌کنند. در مدت جنگ سرد، این‌ها چنین نقشی نداشتند.»

ترکیه و عربستان سعودی را واسطه‌های خوبی می‌دانند، زیرا که هر دو روابط خوبی با پوتین دارند و در عین حال متحدان دیرینه غرب‌اند.

این کارشناس گفت که این ابتکار دیپلماتیک به تحکیم روابط عربستان سعودی و ترکیه نیز کمک می‌کند و این کشورها را به بازیگران مهم جهانی، شریکان منطقه‌ای، و بازیگران مستقل‌تر، فراتر از اتحادهای نهادی-سنتی آن‌ها، ارتقا می‌دهد.

از سوی دیگر، اوکراین دلایلی دارد که به هر دو میانجی احترام بگذارد: ترکیه با تسلیحاتی که به اوکراین داده و کمک‌های چشمگیری که به اوکراین کرده است، و عربستان سعودی به‌دلیل دعوت از رئیس‌جمهوری اوکراین در ماه مه برای شرکت در نشست اتحادیه عرب.

رایان بول، تحلیلگر خاورمیانه و شمال آفریقا، می‌گوید هم اردوغان و هم محمد بن‌ سلمان با میانجیگری در این مورد تلاش دارند با دستیابی به هدف‌های بشردوستانه در جنگ روسیه و اوکراین، جایگاه دیپلماتیک کشورشان را بهبود بخشند.

ایهام کامل، رئیس بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در گروه اوراسیا، می‌گوید که اجلاس صلح آتی به میزبانی عربستان بعید است گامی جدی به سوی مذاکرات صلح باشد که بتواند به جنگ در آینده نزدیک پایان دهد، اما فرصتی است برای تعامل سازنده‌تر میان غرب و کشورهای در حال توسعه در جنوب جهانی.