بازار «شیر» گیاهی از انواع این محصول خوراکی اشباع است. این محصول، که از دانه‌ها و حبوبات و غلات تهیه می‌شود، جایگزینی برای انتخاب سنتی شیر گاو است. اما آیا ارزش غذایی موجود در شیر گاو در این محصول نیز یافت می‌شود؟

به گزارش سی‌ان‌ان، با توجه به تحقیق جدیدی که نتایج آن در نشست سالانه ۲۰۲۳ انجمن تغذیه آمریکا در بوستون ارائه شد، «شیر»های گیاهی، همیشه مانند شیرهای حیوانی مغذی نیستند و ارزش غذایی آن‌ها را ندارند.  

در این تحقیق، برچسب‌های تغذیه‌ای و مواد تشکیل‌دهنده ۲۳۳ محصول «شیر» گیاهی از ۲۳ تولید‌کننده بررسی شده است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که فقط ۲۸ نمونه به اندازه شیر گاو پروتئین، ویتامین د، و کلسیم داشتند.

ابیگل جانسون، نویسنده ارشد گزارش این تحقیق، می‌گوید: «حدود نیمی از این محصولات با ویتامین د و دوسوم با کلسیم غنی شده بودند و تقریبا ۲۰ درصد آن‌ها حاوی میزان پروتئینی مشابه با شیر گاو بودند.»

جانسون، که استادیار و دانشیار مرکز هماهنگی تغذیه دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه مینه‌سوتا است، چنین شرح می‌دهد: «من خیلی نگران این مسئله نیستم، زیرا دریافت این مواد مغذی از منابع دیگر آسان است و شیر گاو هم مطمئنا کامل و بی‌عیب نیست. اما اگر مصرف‌کنندگان فکر می‌کنند که «شیر»های گیاهی جانشین مناسبی برای محصولات لبنی‌اند، باید بگویم که خیلی از آن‌ها این طور نیستند.»

کریستوفر گاردنر، که پروفسور و متخصص تغذیه و همچنین مدیر بالینی مرکز تحقیقات دیابت در استنفورد کالیفرنیا است، گفت: «وقتی کسی می‌گوید شیرهای گیاهی ارزش غذایی شیر گاو را ندارند، در جواب می‌گویم، جمله نادرستی است. هیچ‌کدام از این شیرهای گیاهی کلسترول ندارند، سطح چربی اشباع‌شده در آن‌ها نیز پایین است، و برخی از آن‌ها هم فیبر دارند.»

والتر وایت، استاد اپیدمیولوژی و تغذیه در دانشگاه هاروارد، می‌گوید: «برخی از این شیرها کالری کمی دارند که گزینه خوبی برای افرادی است که می‌خواهند وزنشان را کم کنند. علاوه بر این، برای کسانی که دغدغه تغییرات اقلیمی دارند، شیرهای گیاهی گزینه خوبی است. در واقع، نمی‌توانیم سلامت انسان را بدون سلامت سیاره زمین تامین کنیم.»

دکتر جانسون و گروه تحقیقاتی‌اش ۲۰ هزار برچسب غذایی و مواد غذایی محصولات «شیر» گیاهی را بررسی کردند.

به گفته او، این محصولات گیاهی از پسته، جو دوسر، سویا، فندق، بادام، بادام هندی، برنج، نارگیل و دانه‌های دیگر تولید می‌شود.

با توجه به این بررسی، ۷۶ درصد «شیر»های تولیدشده از جو، ۶۹ درصد «شیر»های سویا، و ۶۶ درصد «شیر»های بادام، با کلسیم و ویتامین د غنی شده بودند.

جانسون گفت: «اگر این شیرها را به‌دلیل مواد غذایی خاصی مصرف می‌کنید، باید حتما به برچسب روی آن‌ها دقت کنید، زیرا این محصولات با هم تفاوت‌هایی دارند.»

گزارش سی‌ان‌ان حاکی از آن است که سه فنجان شیر گیاهی در روز نیمی از نیاز بدن به فیبر را تامین می‌کند اما همچنان تحقیقات در این زمینه جریان دارد و توصیه کارشناسان، استفاده از دانه‌های مغذی، میوه و سبزیحات برای تامین نیاز بدن به فیبر است.

درباره قند در شیرها باید گفت که شیر گاو به طور طبیعی و شیر جو به دلیل شکسته شدن آنزیم‌ها تا حدودی طعم شیرین دارد. اما دیگر انواع گیاهی شیر، شیرین نیستنند و برخی تحقیقات نشان می‌دهد که تولید کنندگان به آنها شکر اضافه می‌کنند.

جانسون می‌گوید حدود یک ‌سوم محصولات شیر گیاهی، شکر افزوده دارند و گاهی میزان این شکر به اندازه شیرهای طعم‌دار مانند شیرشکلات است.

در مقایسه سطح پروتئین باید گفت که شیر گیاهی به‌طور متوسط دو گرم پروتئین دارد.