زبان عربی و عبری، شباهت‌ها و تفاوت‌ها

یهودیان زبان عبری کهن را یک زبان مقدس می دانند

جلوه‌های هنری خوش نویسی با خط عربی- Getty Images 

حدود 150 سال پیش هنگامی که رهبری جنبش صهیونیستی در صدد گرد هم آوردن یهودیان جهان و تأسیس یک کشور ملی یهودی شد، نخستین اقدام آن، ایجاد یک زبان مشترک برای شهروندان کشور مورد نظر بود تا همه‌ آن‌ها را حول یک محور واحد جمع کند. بنابراین، نخستین گام عملی در راستای ایجاد اسرائیل، احیای زبان عبری به عنوان زبان واحد و رسمی این کشور بود.

کارشناسان برای این که زبان عبری را احیا کنند به زبان آرامی که به عنوان ریشه زبان عربی نیز شناخته‌ می‌شود، مراجعه کردند. تاریخ نگاران عقیده دارند که حضرت عیسی نیز به زبان آرامی صحبت‌ می‌کردند و این زبان با اغلب زبان‌های متداول در خاورمیانه پیوند دارد.

با توجه به ریشه مشترک، میان زبان‌های عربی و عبری شباهت‌های زیادی وجود دارد و این همسانی در واژگان بسیاری ظاهر‌ می‌شود؛ روش ترکیب جمله‌ها، دستور زبان و زیبایی‌های ادبی در عربی و عبری شباهت بسیاری دارد.

در همین راستا، احمد رفیق عوض، متخصص زبان عربی و عبری‌ می‌گوید زبان‌های عربی و عبری از یک اصل مشترک نشئت گرفته‌اند و همسانی‌های بسیاری در تلفظ واژه‌ها، ساختن جمله‌ها و ظرافت‌های ادبی میان این دو زبان وجود دارد و تنها تفاوت آشکار میان عربی و عبری، حروف و نحوه نگارش است.

همان گونه که امروز زبان عربی به دو بخش؛ فصیح و گفتاری تقسیم‌ می‌شود، زبان عبری نیز دارای دو بخش است، بخش اول را زبان عبری کهن تشکیل‌ می‌دهد و یهودیان آن را به عنوان یک زبان مقدس‌ می‌شناسند. احمد رفیق اضافه می‌کند که یهودیان بر این باورند که زبان عبری کهن، زبان پروردگار است و نباید این زبان مقدس در زندگی روزمره مورد استفاده قرار گیرد. اما بخش دوم، زبان عبری امروزی است که به عقیده بسیاری از کارشناسان پیشینه‌ تاریخی زیادی نداشته و تشکیل این زبان به حدود 150 سال قبل بر‌می‌گردد.

در واقع، هنگامی که جنبش صهیونیستی تصمیم به تأسیس دولت یهودی گرفت، زبان جدید عبری که ترکیبی از زبان عربی و زبان‌های مختلف اروپایی‌ می‌باشد، پا به عرصه وجود گذاشت تا به عنوان زبان مشترک دولت اسرائیل مورد استفاده قرار گیرد.

در پیوند به این موضوع، شماری از کارشناسان تاریخ در صحبتی که با ایندیپندنت عربی داشتند، اظهار داشتند: «زبان عبری که امروز در بین یهودیان رواج دارد، تفاوت بسیاری با عبری کهن که در معابد به کار‌ می‌رفت، دارد. یهودیان، زبان عبری کهن را هرگز در زندگی روزمره استفاده نمی‌کنند و طبق باورهای یهودیان، اگر زبان عبری کهن روی هر کاغذی چاپ و یا نوشته شود، آن برگه به یک نوشتار مقدس تبدیل‌ می‌شود.»

برخی از ناظران عقیده دارند که دلیل شباهت زیاد میان زبان عربی و عبری امروزی این است که رهبران یهودی سعی داشتند زبانی را برای استفاده دولت یهودیان ایجاد کنند که همخوانی با زبان کشورهای مجاور داشته باشد و یهودیان بتوانند با بهره برداری از این زبان، در میان ملت‌های منطقه نفوذ کنند، همین امر باعث شد تا زبان عبری امروزی با زبان عربی همسانی زیادی داشته باشد. اما احمد رفیق با این دیدگاه مخالف است و‌ می‌گوید یهودیان همواره خود را به عنوان یک طبقه برتر تلقی‌ می‌کنند، بنابراین، شباهت‌های موجود در زبان‌های عربی و عبری امروزی هیچ پیوندی با این ایده ندارد و هدف از تأسیس عبری امروزی، ایجاد وحدت میان یهودیان است.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

وی‌ می‌افزاید که یهودیان خود را صاحب فرهنگ والا و ارزش‌های متعالی‌ می‌دانند و با توجه به این امر، بعید است که آن‌ها در صدد ایجاد زبانی شبیه به زبان عرب‌ها بوده باشند. 

البته صرف نظر از این که عامل شباهت میان زبان عربی و زبان عبری امروزی چیست، واقعیت این است که این دو زبان، همسانی زیادی داشته و در ترکیب واژه‌ها، قواعد دستور زبان، ساخت جمله‌ها و ویژگی‌های ادبی مشترکات زیادی دارند.

میزان بالای همگرایی و شباهت میان عربی و عبری امروزی، برخی تاریخ نگاران و زبان شناسان را واداشته است تا زبان عبری امروزی را برگرفته از زبان جامع و فراگیر عربی بدانند. 

به رغم تنش‌ها و ناسازگاری‌ها میان اسرائیل و فلسطین، یهودیان ساکن اسرائیل گرایش زیادی به فراگیری زبان عربی دارند و به دلیل شباهت‌های موجود میان دو زبان عربی و عبری امروزی، یهودیان به آسانی‌ می‌توانند زبان عربی را بیاموزند.

احمد رفیق معتقد است که وجود مشترکات فرهنگی و اجتماعی میان دو ملت باعث شده است تا یهودیان به آموزش زبان عربی روی آورند و البته با دانستن زبان عربی، یهودیان‌ می‌توانند  از طرز تفکر و دیدگاه‌های فلسطینیان آگاهی پیدا کنند. البته فرهنگ عربی به صورت چشمگیری در اسرائیل گسترش یافته و در بسیاری از کافه‌های تل آویو، مردم به موسیقی کلاسیک عربی گوش‌ می‌دهند.  

یهودیان در برخورد با فرهنگ عربی به دو دسته تقسیم‌ می‌شوند، دسته اول از دودمان فرقه "اشکنازی" هستند، این گروه که خود را نسبت به سایر ملت‌ها برتر‌ می‌دانند، همواره سعی‌ می‌کنند  واژه‌های عربی را در صحبت‌ها و نوشتار خود استفاده نکنند. 

اما گروه دوم را افرادی تشکیل‌ می‌دهد که اصالتا از خاورمیانه هستند و پیوندهای اجتماعی و فرهنگی بسیاری با اعراب دارند، از همین رو، این گروه در گفتار و نوشتار خود، واژه‌های عربی زیادی را به کار‌ می‌برند.

© IndependentArabia

بیشتر از فرهنگ و هنر