صنعت سینمای نوین در عربستان سعودی فقط پنج سال سن دارد، اما در همین مدت توانسته است گام‌های بزرگی به پیش بردارد. هفته گذشته دیدیم که فیلم‌هایی که هر یک به نوعی به تهیه‌کنندگان سعودی و جشنواره دریای سرخ در این کشور مربوط می‌شدند، در جشنواره کن درخشیدند. 

دیگر نمونه پیشرفت را این هفته در سینماهای آمریکا و سایر کشورها می‌بینیم: «قندهار» ساخته ریک رومان وای آمریکایی و محصول این کشور است، اما بخش اعظم آن در عربستان سعودی فیلمبرداری شده است. عربستان سعودی چند سالی است که می‌کوشد منطقه العلا در شمال غربی کشور را به قطبی فرهنگی در زمینه‌هایی همچون موسیقی و سینما تبدیل کند، و از جمله از مناطق صحرایی و تاریخی آن برای فیلمبرداری استفاده می‌کند. حالا «قندهار» نخستین فیلم آمریکایی با بودجه بالا است که در العلا و جده فیلمبرداری شده است. این فیلم در دسامبر ۲۰۲۱ و ژانویه ۲۰۲۲ فیلمبرداری شد و پس از یک سال، هفته جاری بالاخره شاهد نمایش آن روی پرده‌های سینما بودیم. این فیلم در روز اول نمایش در ۲۱۰۵ سالن سینما، به ۹۲۰ هزار دلار درآمد دست یافت و تا زمان نوشتن این مطلب، طی حدود دو روز، سه میلیون دلار درآمده داشته است. گمان می‌رود که بودجه کل این فیلم حدود ۷۰ میلیون دلار بوده باشد و در نتیجه، با طی همین روند، به راحتی به بیش از ۱۰۰ میلیون درآمد خواهد رسید تا فیلمی سودآور باشد. 

روایت فیلم حول یک مامور مخفی سازمان سیای آمریکا به نام تام هریس می‌گردد که نقشش را جرالد باتلر، ستاره اسکاتلندی، بازی می‌کند. این مامور جویای مقابله با برنامه هسته‌ای ایران است و بدین‌‌سان، موضوع این فیلم آمریکایی که در عربستان سعودی فیلمبرداری شده است، رگه‌ای ایرانی نیز دارد. هریس در ماموریتی در افغانستان گیر افتاده و باید با دشمنان مختلف سر کند؛ از طالبان تا نیروهای جمهوری اسلامی ایران، داعش، و یک مامور مخفی پاکستانی. رومان وا قبلا در «گرینلند» و «فرشته سقوط کرده است» با جرالد باتلر همکاری کرده بود که هر دو موضوعاتی نظامی دارند، اما محور روایتشان آمریکا است. او حالا با این ستاره به افغانستانی آمده است که در پی خروج نیروهای آمریکا، بسیاری در این کشور آن را از یاد می‌برند. 

حضور باتلر باعث شده است که فیلم از «قدرت ستاره» برخوردار باشد و تماشاگران بسیاری را جذب کند. در عین حال، چهره‌های بین‌المللی، از جمله ایرانی، نیز نقش‌های مهمی در این فیلم دارند. نوید نگهبان، بازیگر ایرانی-آمریکایی که متولد مشهد است و در ۱۷ سالگی ایران را ترک کرد، از چهره‌‌های شاخص فیلم است. نگهبان پیش از این در فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی متعددی، از «میهن» (هوملند) تا «علاء‌الدین»، درخشیده است. او در «قندهار» نقش مردی افغان را بازی می‌کند که پس از سال‌ها دوری از وطن، بازگشته است تا یکی از اقوام گمشده خود را پیدا کند. 

دیگر ستاره ایرانی‌تبار فیلم، بهادر فولادی است؛ بازیگر ۴۰ ساله‌ای که او نیز متولد ایران است، اما از سه سالگی در سوئد بزرگ شده است. فولادی را بیش از همه شاید برای حضورش در سریال اسرائيلی «تهران» در نقش مامور ایرانی همکار موساد در ایران به یا داریم. او در صفحه اینستاگرام خود در مورد تجربه حضورش در «قندهار» نوشت: ‌«عازم ماجرای فراموش‌ناشدنی‌ فیلمسازی در عربستان سعودی شدیم و در طول راه من به روابطی پرمعنی با دوستان عالی جدیدی رسیدم.» او قطعه‌هایی از فیلم را نیز در صفحه خود قرار داد. فولادی در این فیلم نقش ماموری ایرانی را به نام فرزاد اسدی بازی می‌کند. الیزابت وینچنتلی در نقد این فیلم در نیویورک‌تایمز، شخصیت «اسدی» را با شخصیت به‌یادماندنی رمان «بینوایان» مقایسه می‌کند و می‌نویسد: «فولادی نسخه ایرانی کارآگاه ژاور را بازی می‌کند.» 

علی فضل، بازیگر هندی، که اخیرا در مجموعه تلویزیونی «میرزاپور» (آمازون پرایم) یکی از نقش‌های اصلی را بازی می‌کرد، اینجا در نقش ماموری پاکستانی موتورسیلکت‌سواری ظاهر می‌شود و از جلوه‌‌های اصلی فیلم محسوب می‌شود. فضل در گفت‌وگو با روزنامه عرب‌نیوز، از این می‌گوید که در کودکی هر سال تابستان با خانواده به عربستان سعودی سفر می‌کرد، و تصور نمی‌کرد که روزی در همین کشور در یک فیلم هالیوودی مهم بازی کند. او به این روزنامه می‌گوید: «غافلگیری خوشایندی بود. هیچ‌گاه فکر نمی‌کردم روزی در عربستان سعودی فیلمبرداری کنم. من بخش عمده‌ای از کودکی‌ام را در این کشور گذراندم. فیلمبرداری هرگونه فیلم در عربستان سعودی، تا مدت‌ها تصورشدنی نبود. اما چقدر زیبا است که اوضاع تغییر می‌کند.»

فضل در مورد تجربه خود گفت: «در کمتر تجربه‌ای در طول دوران حرفه‌ای‌ام اینقدر با استقبال مواجه شده‌ام. از قبل می‌دانستم که سعودی‌ها مردمانی بسیار خونگرم‌اند. اما وقتی وارد کشور شدم، حیرت کردم. فکر می‌کردم این کشور را می‌شناسم، اما در زندگی‌ام هیچ‌گاه جایی مثل العلا ندیده بودم. جایی است میخکوب‌کننده و جذاب. سه ماه زندگی در اینجا واقعا لذ‌تبخش بود». 

از نکات جالب گسترش صنعت فیلم در عربستان سعودی، چندبعدی بودن آن است. از سویی، فیلم‌های هنری در جشنواره‌هایی همچون دریای سرخ و کن نمایش داده می‌شوند، و از سوی دیگر، فیلم‌های هالیوودی مثل «قندهار» ساخته می‌شوند. از این‌ها گذشته، تمام این فیلم‌ها در خود عربستان سعودی نیز اکران می‌شوند و شهروندان آن‌ها را تماشا می‌کنند. 

مشاری الذایدی، نویسنده شناخته‌شده سعودی، در روزنامه شرق‌الاوسط راجع به تجربه‌اش از تماشای این فیلم در سینمایی در بلوار ریاض نوشت. او در این مطلب، روایت فیلم را «داستان تقلای نیروهای اطلاعاتی آمریکا، بریتانیا، ایران و پاکستان»‌ توصیف، و به ربط داشتن آن به موضوعاتی واقعی همچون نیروگاه نطنز در ایران و ترور محسن فخری‌زاده در ایران، اشاره می‌کند. الذایدی می‌نویسد: «باید امیدوار بود که این فیلم آغاز خوبی برای تولید استعدادهای واقعی سعودی باشد.»