گروه واگنر روسیه از سال ۲۰۱۷ در سودان حضور دارد. در بحبوحه جنگ قدرت در این کشور، برخی ابراز نگرانی کرده‌اند که مزدوران واگنر به این درگیری دامن می‌زنند و احتمالا این کار را به نمایندگی از کرملین انجام می‌دهند.
امانوئل کوتین، کارشناس امنیتی و مدیر اجرایی مرکز آفریقا برای امنیت و اندیشکده ضدتروریسم، گفت: «بسیار عجیب است که هر بی‌ثباتی یا حمله‌ای به دموکراسی در آفریقا رخ می‌دهد، گروه واگنر در آن دخیل است و اغلب نیز در کنار شبه‌نظامیان می‌ایستد.»
او ادامه داد: «مثلا بورکینافاسو را ببینید، نیروهای نیابتی گروه واگنر تمام معادن این کشور را تصرف کرده‌اند. همان اتفاقی که در سودان و مالی در حال وقوع است.»
یاهو نیوز به نقل از یورونیوز، به تعدادی پژوهش بین‌المللی اشاره می‌کند که می‌گوید هدف گروه واگنر از حضور در سودان تامین دسترسی مسکو به منابعی است که روسیه از آن برای تامین مالی جنگ در اوکراین استفاده می‌کند.
این منبع می‌افزاید که یکی از اهداف اصلی این گروه دستیابی به طلا است، چون سودان سومین تولیدکننده بزرگ این ماده معدنی در آفریقا محسوب می‌شود.
گروه واگنر در سودان برای چه کسی کار می‌کند؟
سازمان ابتکار جهانی علیه جرائم سازمان‌یافته فراملی، جی‌آی- تی‌اوسی (GI-TOC)، تخمین می‌زند که ساختارهای گروه واگنر در سودان و همسایه آن، جمهوری آفریقای مرکزی، عمیقا ریشه دوانده است و نفوذ سیاسی چشمگیر، منافع تجاری گسترده و نقش مزدور را توسعه می‌دهد. جی‌آی- تی‌اوسی تاکید می‌کند که «هدف اصلی روس‌ها در سودان حفاظت از قدرت سیاسی خارطوم نیست، بلکه در اصل بهره‌مندی بی‌حدوحصر از منابع معدنی این کشور است.»
یورونیوز به قراردادهای اعطای امتیاز بین وزارت منابع معدنی جمهوری سودان و ام اینوست اشاره می‌کند و می‌گوید که این قراردادها متعلق به بنیانگذار گروه واگنر، یوگنی پریگوژین، است و در اواخر سال ۲۰۱۷ امضا شد.
مروئی گلد (Meroe Gold)، یکی از مجموعه‌های سودانی ام اینوست، امتیازهایی را از مقام‌های این کشور دریافت کرده و در ازای آن، ۳۰ درصد از سهامش را در چندین پروژه واگذار کرده است. ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا این شرکت‌ها را تحریم کرده‌اند. پریگوژین ادعا می‌کند که در این شرکت‌ها ذینفع نیست.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
یلنا آپاراک، کارشناس مستقل کارگروه سازمان ملل متحد در استفاده از مزدوران، درباره فعالیت‌های گروه واگنر در جمهوری آفریقای مرکزی گفت: «می‌دانیم که این روندی بسیار پیچیده است، بنابراین تشخیص اینکه چه کسی پشت این موضوع ایستاده، شیوه کار چگونه است و چه کسی دستور می‌دهد بسیار دشوار است. نمی‌دانیم چه کسی مسئول احتمالی نقض حقوق بشر یا چه کسی مسئول تراکنش‌های مالی است. اما می‌بینیم که با نظام مالی و لجستیکی بسیار پیچیده‌ای روبرو هستیم.»
شبکه آمریکایی سی‌ان‌ان نیز به‌تازگی پژوهشی منتشر کرده است که نشان می‌دهد گروه واگنر برای کمک به این درگیری، برای نیروهای پشتیبانی سریع سودان (RSF) موشک تامین کرده است، هرچند آراس‌اف دریافت کمک از روسیه و لیبی را رد می‌کند و گروه واگنر نیز درباره یافته‌های این پژوهش صحبتی نکرده است.
پریگوژین مدعی شد که بیش از دو سال است حتی یک جنگجوی گروه او در سودان حضور ندارد. او در تلگرام گفت: «این را با اطمینان به شما می‌گویم، می‌توانید حرفم را در هر پروتکلی قرار بدهید. تاکید می‌کنم امروز حتی یک سرباز پی‌ام‌سی [شرکت نظامی خصوصی] «واگنر» در سودان وجود ندارد، حتی یک سرباز.»
او افزود که مدت‌ها در سودان حضور داشته و «با تمام تصمیم‌گیرندگان جمهوری سودان ارتباط داشته است.»
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، نیز روز سه‌شنبه در نشست مطبوعاتی سازمان ملل گفت که مقام‌های سودانی حق دارند از گروه واگنر استفاده کنند. رسانه‌های روسی پیش از این گزارش داده بودند که موسس این گروه مزدور در سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ تقریبا در تمام جلسات بین مقام‌های روسیه و نمایندگان سودان حضور داشته است. سودان یکی از نخستین کشورهایی بود که الحاق کریمه را در سال ۲۰۱۴ به رسمیت شناخت.
پل استرونسکی، یکی از اعضای ارشد برنامه روسیه و اوراسیا در بنیاد صلح بین‌المللی کارنگی، توضیح داد: «منافع گروه واگنر در درجه نخست به خود گروه واگنر تعلق دارد نه یک شرکت سودانی خاص. در چند سال گذشته دیده‌ایم که این گروه به‌طور مداوم تعهدات خود را عوض می‌کند.»
روابط نظامی روسیه و سودان
براساس گزارش موسسه بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم، روسیه تامین‌کننده اصلی تسلیحات برای سودان است. حدود ۸۷ درصد از تسلیحات ارتش سودان را تجهیزات نظامی روسیه تشکیل می‌دهد.
یکی از نتایج اصلی این همکاری، افتتاح پایگاه نیروی دریایی روسیه در سودان است که کنترل دسترسی به کانال سوئز و دسترسی به اقیانوس هند را برای روسیه ممکن می‌کند.
این توافق به روسیه امکان می‌دهد یک پایگاه دریایی با حداکثر ۳۰۰ سرباز روسی ایجاد کند و حداکثر چهار کشتی نیروی دریایی، ازجمله کشتی‌های هسته‌ای را که اهمیت راهبردی دارد در بندر سودان در دریای سرخ نگهداری کند.
در مقابل روسیه نیز موافقت کرد که تسلیحات و تجهیزات نظامی برای سودان فراهم کند. این قرارداد به مدت ۲۵ سال اعتبار دارد و درصورتی که هیچ‌یک از طرفین مخالفتی نداشته باشد، به‌صورت خودکار به مدت ۱۰ سال تمدید می‌شود.
لاوروف در ماه فوریه اعلام کرد که در سفرش به خارطوم، ارتش سودان این توافق را تایید کرده است. او آخرین بار در سال ۲۰۱۴ به سودان سفر کرد.
توافقنامه‌ای در ماه نوامبر ۲۰۲۰ برای ایجاد نقطه تدارکات نیروی دریایی روسیه در سودان امضا شد.
اما این توافق تنها پس از برقراری یک دولت غیرنظامی و نهاد قانون‌گذاری در سودان که باید این سند را تصویب کند، اجرایی می‌شود.
