بیش از ۱۰ روز از وقوع زمین‌لرزه مهیب در مناطق مرزی ترکیه و سوریه می‌گذرد و جست‌وجوی گروه‌های امدادی و بازماندگان در سرما و یخبندان مناطق زلزله‌زده برای نجات افراد همچنان ادامه دارد. پنجره زمانی برای نجات زیرآوارماندگان به‌سرعت در حال بسته شدن است اما نجات‌ معجزه‌آسای برخی افراد به‌رغم گذشت بیش از ۱۰۰ ساعت، بارقه‌های امید را روشن نگه داشته است.

کارشناسان از نیرو‌های امداد و خانواده‌های بازمانده خواسته‌اند به تلاش برای نجات افراد ادامه دهند زیرا در زلزله‌های پیشین، افرادی حتی پس ۱۵ روز زنده از زیر آوار بیرون آمدند. به‌ عنوان‌ مثال پس از سونامی و زلزله سال ۲۰۱۱ در سواحل شرقی ژاپن، یک نوجوان و مادربزرگ ۸۰ ساله‌اش پس از ۹ روز نجات یافتند. سال ۲۰۱۰ هم یک دختر نوجوان در هاییتی پس از ۱۵ روز زنده از زیر آوار زلزله نجات یافت.

نجات‌های معجزه‌آسا از زیر آوار زلزله اخیر ترکیه و سوریه نیز شگفتی‌آفرین شده و برخی از آن‌ها در صدر اخبار رسانه‌های جهانی قرار گرفته است. برای مثال، یک خانواده پنج‌نفری ساکن چهار کیلومتری کانون اصلی زلزله پس از حدود پنج روز زنده از زیر آوار بیرون آمدند. در همان روز، یک خانواده سه‌نفره از جمله فرزند ۱۲ ساله‌ آنان در شمال استان کاهرامان‌ماراش نجات یافتند. یک دختر جوان هم ۱۵۰ ساعت پس از زلزله نجات پیدا کرد. در صدوپنجاه‌ودومین ساعت پس از وقوع زلزله، یک زن ۵۲ ساله در استان هاتای ترکیه زنده از زیر آوار بیرون آمد. نجات معجزه‌آسای یک نوزاد پنج‌ماهه پس از ۱۳۱ ساعت در همین استان نیز بسیار خبرساز شد. وزارت دفاع ترکیه روز چهارشنبه ۱۵ فوریه اعلام کرد که دو زن و یک مرد جوان در استان هاتای ۲۰۰ ساعت پس از زلزله از زیر آوار نجات یافتند.

متخصصان می‌گویند که افراد بسته به نوع آسیب‌دیدگی، نحوه گرفتار شدن زیر آوار و شرایط آب‌وهوایی می‌توانند یک هفته یا بیشتر در زیر آوار زنده بمانند. با این‌ حال بیشتر آنان در این موضوع اتفاق‌نظر دارند که بیشترین امداد و نجات در ۲۴ ساعت اولیه پس از زلزله اتفاق می‌افتد و پس از آن، میزان بقا به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. همچنین خطر بیشتری افرادی را که به شدت آسیب دیده‌اند، تهدید می‌کند.

استیون گادبی، کارشناس بلایای طبیعی در دانشگاه ناتینگهام، به شبکه سی‌بی‌اس گفت که شانس بقا در ۲۴ ساعت اول پس از زلزله به‌طور متوسط ۷۴ درصد است اما پس از گذشت ۷۲ ساعت، به ۲۲ درصد می‌رسد. در روز پنجم هم به شش درصد کاهش می‌یابد.

دکتر جارون لی، کارشناس اورژانس و بلایای طبیعی در بیمارستان عمومی ماساچوست، به آسوشیتدپرس گفت که به‌جز موارد استثنایی، به‌طورمعمول نجات زیرآوارماندگان از روز پنجم به بعد به‌ندرت اتفاق می‌افتد و بیشتر گروه‌های نجات از روز هفتم به بعد متوقف می‌شوند.

نتایج یک کار مطالعاتی که سال ۲۰۱۷ در دانشگاه ملی مکزیک، نشان می‌دهد شانس زنده ماندن افرادی که زیر آوار زلزله مانده‌اند، پس از پنج روز به‌شدت کاهش می‌یابد و پس از ۹ روز به صفر می‌رسد. هرچند محققان به موارد استثنایی که افراد در مدت‌زمان بیشتری زنده مانده‌اند، اذعان کرده‌اند.

روزنامه دیلی ‌میل در گزارشی با موضوع شانس بقا زیر آوار پس از زلزله، به نقل از دکتر جورج چیامپاس، متخصص پزشکی اورژانس در دانشکده پزشکی فاینبرگ دانشگاه نورت وسترن، نوشت افرادی که آسیب‌های تروماتیک دیده‌اند یا اندام‌های آنان قطع شده‌اند، در بحرانی‌ترین وضعیت قرار دارند و اگر در ساعت طلایی اول بیرون کشیده نشوند، شانس خیلی کمی برای زنده ماندن دارند.

به گفته این پزشک متخصص، شانس زنده ماندن سالمندان و افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند و به دارو وابسته‌اند، نیز کمتر از دیگران است. شرایط جسمی و روحی افراد نیز در مدت‌ زمان دوام آوردن آنان زیر آوار مؤثر است.

افرادی که کنار اجساد عزیزان خود گیر افتاده‌اند و هیچ تماسی با سایر بازماندگان یا امدادگران ندارند، ممکن است ‌امید خود را از دست بدهند. در عین‌ حال وقتی دو یا چند نفر کنار هم زیر آوار گیر کرده‌اند، برای ادامه بقا به یکدیگر تکیه می‌کنند و این شانس زنده ماندن را بالا می‌برد.

کارشناسان راهکار‌هایی را برای بالا بردن شانس بقا زیر آوار پیشنهاد کرده‌اند؛ مثلا دکتر استفان موریس، دانشیار دپارتمان پزشکی اورژانس در دانشگاه واشنگتن، به افراد توصیه می‌کند تا آنجا که ممکن است سروصدا راه بیندازند و در صورت امکان با تماس یا پیامک برای برقراری ارتباط با دنیای خارج راهی پیدا کنند تا نیرو‌های امداد متوجه حضور آنان شوند. در صورت دسترسی، آب بنوشند و با دور نگه داشتن ‌اشیا از مقابل صورت و ایجاد فضای بیشتر، از مجاری تنفسی خود محافظت کنند. به گفته این پزشک متخصص، مردم می‌توانند تا روز‌ها بدون غذا زنده بمانند و لازم نیست نگران این موضوع باشند.

دکتر موریس در ادامه به فعال شدن سازوکار روانی بقا پس از رخداد‌هایی مانند زلزله اشاره کرد و گفت هرچند غریزه طبیعی میل به زنده ماندن در شرایط عادی فعال نیست، در مواردی مانند گرفتار شدن زیر آوار فعال می‌شود و به افراد کمک می‌کند در واکنش به شرایط ترسناک و استرس‌زا تحمل و انعطاف‌پذیری خود را بالا ببرند و برای ادامه بقا مبارزه کنند.

بر مبنای آخرین آمار، شمار جان‌باختگان زلزله مهیب ترکیه و سوریه از مرز ۴۲ هزار نفر هم عبور کرده است و نزدیک به ۱۱۵ هزار نفر مصدوم و دست‌کم دو میلیون و ۴۰۰ هزار نفر آواره شده‌اند. جمعیت افرادی که از این حادثه متاثر شده‌اند نیز تاکنون نزدیک به ۲۴ میلیون نفر تخمین ‌زده شده است.