برنامه جمهوری اسلامی برای سرکوب اعتراض‌ها در ایران به طرحی چند منظوره تبدیل شده است که در آن نظام قصد دارد هم‌زمان با محدود کردن فضای مجازی، بستن دسترسی به شبکه‌های اجتماعی، ازجمله اینستاگرام و واتس‌اپ و همین‌طور اجرای طرح اینترنت ملی، قدمی بلند برای تغییر شرایط به نفع خود بردارد.

سرداری که ملی شدن فضای مجازی در ایران را از ملی شدن صنعت نفت مهم‌تر دانسته بود، روز پنجشنبه ۳۱ شهریور ۱۴۰۱ یادآور شد «وضع موجود نتیجه ول بودن فضای مجازی است.»

سردار نقدی، معاون هماهنگ‌کننده سپاه پاسداران، با هرج‌ومرج نامیدن اعتراض مردم در ایران به قتل مهسا امینی و تشدید محدودیت‌های وضع‌شده علیه زنان، آن را نتیجه فضای مجازی رها دانست و تاکید کرد امپراتوری رسانه‌ای دشمن، مرگ یک زن را دستاویز قرار داده است.

هم‌زمان، ساعتی بعد از اعلام رسمی وزیر ارتباطات در خصوص تصمیم شورای عالی امنیت ملی مبنی بر محدود شدن اینترنت و مسدود شدن دسترسی به اینستاگرام و واتس‌اپ در ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هم با انتشار بیانیه‌ای ضمن دشمن خواندن معترضان، تاکید کرد دشمن با جمع‌آوری، تجمیع، سازماندهی و آموزش تمامی ظرفیت‌های شکست‌خورده و پراکنده و تجهیز آن به سلاح خشونت و رفتار داعشی، به صحنه آمده، اما سرانجام آن یک شکست و ناکامی عبرت‌آموز دیگر است.

سپاه در بیانیه‌اش از قوه قضاییه درخواست کرد شایعه‌سازان و دروغ‌پردازان در فضای مجازی و حقیقی که امنیت روانی جامعه را به مخاطره می‌اندازند، شناسایی کند و برخورد قاطعانه، عادلانه و عبرت‌آموز با آنان انجام دهد.

به‌این‌ترتیب سناریویی چیده شد که خروجی آن محقق‌شدن درخواست چندین ساله رهبر جمهوری اسلامی و حامیانش درخصوص بستن فضای مجازی است. کاری که وزیر ارتباطات دولت سیزدهم با ماموریت محقق‌شدن آن، با حمایت قانونی مجلس و رئیس دولت سیزدهم به میدان آمد و ابتدا با کم‌کردن پهنای باند اینترنت و سرعت آن، سپس اختلال دائمی در دسترسی به مرورگرهای جهانی و حالا قطع دسترسی‌ها به شبکه‌های اجتماعی که فیلتر نشده‌ بودند، آن را پیش برده است.

در همین حال، معافیت مالی شرکت اسپیس‌ایکس -متعلق به ایلان ماسک- از تحریم‌های ایالات متحده علیه تهران برای ارائه خدمات اینترنتی ماهواره‌ای استارلینک به مردم ایران، خبری بود که فعالان و کارشناسان فضای مجازی آن را گامی بلند برای برداشته‌شدن مدیریت جمهوری اسلامی از فعالیت‌های مجازی شهروندان دانستند. هرچند این موضوع بدون تردید اثری آنی بر حل مشکلات موجود، به‌ویژه وضع فعلی دسترسی به فضای مجازی در ایران ندارد.

به‌این‌ترتیب در روز ششم اعتراض‌های سراسری با انتشار خبر قطع شدن کامل دسترسی‌ها به اینترنت و خاموشی ایران در عصر، به نظر می‌آید یک‌بار دیگر قرار است نظام علاوه بر محدود کردن فضای مجازی، به سرکوبی خشونت‌بار با توزیع اسلحه میان حامیانش در بسیج و روانه کردن گردان‌های اشرار با سلاح سرد به خیابان دست بزند.

طبق پیگیری ایندیپندنت فارسی از منابع مختلف خبری و شهروندی، از چهارشنبه‌شب در شهرهای مختلف ایران، ازجمله رشت، مهاباد، کرمان، اهواز، آبادان، تهران، زاهدان، مشهد و اصفهان دسترسی به اینترنت با کندی و اختلال زیاد همراه است و شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام و واتس‌اپ فیلتر شده‌اند و استفاده از فیلترشکن و پروکسی‌ها هم به سختی امکان دارد.

بعضی شهروندان تاکید دارند که قطع و وصل دائم این شبکه‌ها باعث شده است عملا ردوبدل شدن اطلاعات در اینترنت بسیار محدود شود. رحیم از رشت در این رابطه به خبرنگار ما گفته است: «از صبح تلاش کردم از پیام‌رسان واتس‌اپ و اینستاگرام استفاده کنم که بعد از امتحان بیش از ۱۰ مدل فیلترشکن نهایتا به سختی این فرصت فراهم شد.»

مینا از تهران هم در این مورد به خبرنگار ما پیام داده است: «از شب گذشته نه تنها دسترسی به اینترنت در مناطق مختلف شهر تهران محدود شده است، بلکه واتس‌اپ و اینستاگرام را با شماره‌های ایرانی نمی‌توان راه‌اندازی کرد و شهروندان تلاش می‌کنند از روش‌های دیگر برای حل مشکل محدود شدن ارتباطات استفاده کنند.»

در این حال کسب‌وکارهای مجازی در ایران -که در شرایط موجود بخش زیادی از اقتصاد خانواده‌های ایرانی به آن وابسته است- دچار مشکلات جدی شده‌اند تا حدی که حتی بعضی حامیان جمهوری اسلامی و ابراهیم رئیسی با نوشتن نامه‌ای به او خواسته‌اند به‌جای فیلتر کردن و پاک کردن صورت مسئله، با به میدان آوردن گردان‌های سایبری و مجازی با معاندان و براندازان برخورد شود.

انتشار گسترده فهرست پورکسی و فیلترشکن در فضای مجازی برای کمک به معترضان و مردم برای دنبال کردن وقایع، رونقی جدی پیدا کرده است. در همین حال چهره‌های اصلاح‌طلب درون حاکمیت نیز با اشاره به تجربه محدودیت‌های پیشین، با شکست‌خورده دانستن سیاست فیلترینگ و محدود کردن فضای مجازی تاکید کرده‌اند جمهوری اسلامی باید به دنبال مقبولیت و محبوبیت واقعی باشد؛ حکمرانی مشروع که در آن به حجاب اجباری و فیلترینگ برای ایجاد شکاف میان ملت و حاکمیت نیاز نباشد.

حالا فریاد نابود شدن ۱۱ میلیون کسب‌وکار فقط در اینستاگرام و بسترهای ارتباطی مردم در واتس‌اپ، چنان در روز ۳۱ شهریور به یکباره زندگی در ایران را دچار مشکل کرده است که حتی شورای عالی امنیت ملی نیز به‌صورت رسمی حاضر به صدور بیانیه و پذیرفتن مسئولیت این موضوع نشده است.

بسیاری اعتقاد دارند فیلترینگ گسترده مانند گران‌شدن یک‌شبه بنزین، تنها باعث تشدید عصبانیت شهروندان و گسترده‌تر شدن اعتراض‌ها خواهد شد، ضمن آنکه با در دسترس قرار گرفتن مرورگرهای جدید برای دور زدن اینترنت و تسریع در رساندن اینترنت ماهواره‌ای به ایران -راهی که قرار بود با سرعت کمتری برای برداشته شدن مدیریت حکومتی بر اینترنت در ایران طی شود- ظاهرا قرار است در کمتر از چند ماه وضعیت موجود را تغییر دهد.