دیپلماسی گروه طالبان در مواجهه با جهان، نسبت به دور اول سلطه‌ این گروه بر افغانستان تفاوت زیادی پیدا کرده است.

در آن زمانی وقتی به ملا عمر رهبر طالبان گفته شد که سازمان ملل متحد آنان را به رسمیت نمی شناسد، ملا عمر هم در جواب گفت: «ما هم سازمان ملل متحد را به رسمیت نمی شناسیم.»

اما ملا هبت‌الله نمی خواهد این ستیزه‌جویی با جهان را آشکار سازد. هبت‌الله در پیام عید فطر امسال خطاب به جهان گفت: «دولت ما را به رسمیت بشناسید. زیرا ما در روند صلح و امنیت جهان نقش داریم.»

از این منظر می‌توان گفت که سیاست خارجی طالبان دچار تغییر زیادی شده است. هرچند به نظر ویلیام میلی، نویسنده مقاله « سیاست خارجی طالبان»، این گروه به صورت کلی سیاست خارجی ندارد و با چنین مقوله‌ای بیگانه است.

با این حال به نظر می‌رسد که طالبان این دوره می‌خواهند تا در تعامل بیشتری با جهان قرار بگیرند یا حداقل در دیپلماسی خود رویکرد منعطف‌تری را به نمایش بگذارند. اما نگاه اجمالی به عملکرد طالبان در یک سال گذشته نشان می‌دهد که دیپلماسی امارت اسلامی بیشتر از هرچیزی بر دروغ، نیرنگ و ترفندهای سیاسی استوار است.

همان زمان که در نشست اسلو پس از اعتراض هدا خموش، نماینده زنان افغانستان که از بازداشت ده‌ها دختر افغان به دلیل اعتراض به عملکرد طالبان نسبت به زنان خبر داد، امیر خان متقی تلفن خود را برداشت و ظاهرا با مقام‌های طالبان در مورد این بازداشت‌ها حرف زد، نشان داد که دیپلماسی طالبان بر دروغ و نیرنگ بنا شده است؛ زیرا آن تلفن هیچ تاثیری در وضعیت زنان و دختران زندانی نداد.

گروه طالبان در یک سال گذشته تلاش کرده است تا با دو رویی و ریا کاری، عملکرد خود را در مسیر توافقات صورت گرفته در دوحه قطر نشان بدهد. این گروه بارها از تطبیق تمامی مفاد توافق دوحه خبر داده است، در حالی که واقعیت‌ها به صورت عینی نشان می‌دهد این گروه حتی یک مورد از توافقات صلح دوحه را که با آمریکا به امضا رسانده، اجرایی نکرده است.

به همین دلیل، زمانی که آمریکا از کشتن ایمن الظواهری، رهبر گروه القاعده در کابل خبر داد، طالبان از حضور او در پایتخت افغانستان اظهار بی اطلاعی کردند.

به طور کلی می‌توان گفت که طالبان در روابط سیاسی خود فاقد یک دیپلماسی مدون هستند. به همین دلیل، در کردار و گفتارشان دو رنگی و تناقض را به خوبی می‌توان دید.

با این که این گروه در رابطه با کشورهای همسایه خود همیشه از حسن همجواری و داشتن روابط حسنه حرف می‌زند، اما ظرفیت تبیین این روابط در امارت اسلامی وجود ندارد.

همین چند هفته قبل یکی از فرماندهان مقتدر طالبان در میان جنگجویان خود گفته بود که این گروه اگر بخواهد ظرف یک هفته کشور تاجیکستان را به تصرف خود درمی آورد. حتی در مواجهه با پاکستان، ولی نعمت این گروه، هم رویکردهای امارت اسلام سراسر تناقض است. آنان هرچند از یک سو چارچوب دیپلماسی خود را بر اساس دکترین سیاسی پاکستان در منطقه تنظیم کرده‌اند، اما از سوی دیگر، همزمان فضای کافی برای تحریک طالبان پاکستانی به وجود آورده‌اند و هرازگاهی فغان سیاستمداران پاکستانی را برمی‌آورند.

در رابطه با ایران و دولت جمهوری اسلامی نیز این رویکرد پر تناقض کاملا هویدا است. طالبان در یک سال گذشته، چندین بار با مرزبانان ایرانی درگیر شده‌اند و گاهی این درگیری‌ها به شدت گسترده بوده است، اما هم زمان، دوباره بندهای آب غرب افغانستان را که روی رودهای امتداد یافته به ایران احداث شده است، باز کردند تا آب دوباره وارد جغرافیای ایران شود.

تنش‌های داخلی گروه طالبان هم نگذاشته تا دیپلماسی طالبان به صورت یک دست در قبال جهان شکل بگیرد. هیچ کشوری در جهان تا کنون طالبان را به رسمیت نشناخته است. خواست‌های جامعه جهانی از طالبان برای به رسمیت شناخته شدن کاملا آشکار و واضح است. آنان از طالبان می‌خواهند تا زمینه آموزش، کار و حضور در جامعه را برای زنان میسر بسازند، نگذارند تا سازمان‌های تروریستی افراط گرا، از افغانستان به عنوان پایگاه استفاده کنند و همچنین به ارزش‌های حقوق بشری شهروندانش احترام بگذارند.

اما برخورد طالبان با این خواسته‌های جامعه جهانی متفاوت بوده است. در حالی که یک تعداد از رهبران طالبان در بدنه این گروه خود را موافق حضور زنان در اجتماع می‌دانند و حتی عده‌ای از بسته بودن در مدارس به روی دختران و خانه‌نشین ساختن زنان به صورت واضح انتقاد کرده‌اند، اما رهبر این گروه همچنان با شدت و حدت مخالفت خود را با آموزش دختران و کار زنان اعلام کرده است.

همین مسئله باعث شده تا دیپلماسی طالبان نتواند در یک سال گذشته، برای این گروه امتیازی را به ارمغان بیاورد. هرچند این گروه هیچ موقعیتی را برای حضور خود در سطح بین‌المللی از دست نمی‌دهد. امیر خان متقی را می‌توان به عنوان یکی از فعال‌ترین وزیران خارجه افغانستان به حساب آورد. او به صورت روزانه در حال دیدار و گفتگو با مقام‌های کشورهای جهان و سازمان‌های بین‌المللی است. او همچنین به صورت مکرر به کشورهای مختلف در منطقه سفر می‌کند تا بتواند دیپلماسی امارت اسلامی را فعال نگه‌دارد، اما این همه تلاش وزارت خارجه طالبان، در سایه رویکرد واضح امارت اسلامی نسبت به اصولی که برای جهان مهم است، با شک و تردید روبرو است.

در کنار اینکه طالبان تمامی ارزش‌های انسانی و حقوق بشری را در افغانستان زیر پا گذشته‌اند، آنها نسبت به منافع سیاسی- اقتصادی کشورهای منطقه و جهان، با بی مبالاتی برخورد کرده‌اند.

بیشتر کشورهای همسایه افغانستان در نگرانی از نفوذ روز افزون شبکه‌های تروریستی منطقه‌ای در داخل خاک افغانستان به سر می‌برند. طالبان بر اساس دیکته‌های سیاسی سازمان استخباراتی پاکستان، با کشورهای منطقه برخورد می‌کنند و سیاست حسنه دولت‌های گذشته را نقض کرده‌اند.

هرچند این گروه از چندین سال پیش به این سو وارد فاز رابطه مستقیم با کشورها و سازمان‌های جهانی شده و طبعا باید تا حد زیادی زبان دیپلماسی مبتنی بر منافع ملی را پیدا کرده باشد، اما در نبود یک سیاست مدون خارجی در جهان‌بینی طالبی، دیپلماسی این گروه در یک سال گذشته، هیچ دستاوردی برای افغانستان و حتی امارت اسلامی به ارمغان نیاورده است.