به گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت «آی‌اوام» (IOM)، از ژانویه ۲۰۲۲ تاکنون، برای اخراج پناهجویان افغانستانی از ترکیه ۷۹ پرواز چارتر به مقصد کابل انجام شده است و بیش از ۱۸هزار پناهجو از این کشور به افغانستان بازگردانده شده‌اند و ترکیه علی‌رغم هشدار سازمان‌های بین‌المللی مدافع حقوق بشر در مورد وضعیت وخیم انسانی در افغانستان و نقض حقوق بشر در حکومت طالبان، همچنان به اخراج اجباری مهاجران افغانستانی ادامه می‌دهد.
بر اساس آمارهای سازمان بین‌المللی مهاجرت، طی چهار ماه پس از به قدرت رسیدن طالبان، نزدیک به ۸۴۰ هزار شهروند افغانستان، بدون مدارک قانونی، از مرزهای بین‌المللی عبور کرده‌اند. سازمان بین‌المللی مهاجرت این رقم را دو برابر آمار مشابه تا پیش از سقوط افغانستان اعلام کرد.
در این سیل عظیم مهاجرت، ترکیه یکی از مقاصد ترانزیتی است که شهروندان افغانستانی به قصد مهاجرت به اروپا به آنجا می‌روند. به گزارش آی‌اوام، در سال ۲۰۲۱، دست‌کم ۲۳ هزار پناهجوی افغانستانی در ترکیه برای پناهندگی به آلمان درخواست داده‌اند. آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد روز پنجشنبه، ۲۶ خرداد، در گزارشی اعلام کرد که ترکیه با ۳.۸ میلیون نفر مهاجر، میزبان بیشتر جمعیت پناهجویان در جهان است که بیشتر این پناهجویان شهروندان افغانستان، عراق و سوریه‌اند.
مسیر شهروندان افغانستان برای رسیدن به ترکیه، از ایران می‌گذرد. به همین دلیل در ۱۰ ماه گذشته، صدها هزار پناهجوی افغان با دشواری‌های فراوان از مسیرهای غیرقانونی به ایران رفته‌اند. البته تعداد زیادی از آن‌ها را هم مرزبانان ایرانی پس فرستاده‌اند. به گزارش آی‌اوام، تنها در سال ۲۰۲۱، ایران ۷۶۰ هزار تن از مهاجران افغانستانی را از این کشور اخراج کرده است.
پس از چیرگی طالبان بر افغانستان در اوت ۲۰۲۱، با قطع کمک‌های جامعه جهانی به این کشور به دلیل وضع تحریم علیه طالبان، فشار طالبان بر غیرنظامیان و نقض گسترده حقوق بشر در این کشور، موج عظیمی از آوارگان را پدید آورد و صدها هزار نفر را به ترک این کشور واداشت. شمار زیادی از این آوارگان به امید رسیدن به کشورهای اروپایی، راه ترکیه را در پیش گرفتند که اغلب به مقصد نرسیدند.
از طرفی، ترکیه هم که میزبان میلیون‌ها مهاجر افغان، سوری و عراقی است، با فشارهای شدید اقتصادی و تورم مواجه است. فقط پس از بحران اوکراین، ۱۴۵هزار نفر از شهروندان اوکراینی به ترکیه پناه برده‌اند.
به نوشته صدای آمریکا، نتایج نظرسنجی یک سازمان تحقیقاتی ترکیه در ماه آوریل نشان داد که بیش از ۷۸ درصد از پاسخ‌دهندگان خواهان بازگرداندن پناهندگان به کشورهایشان‌اند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در همین حال، در بحبوبه نزدیک شدن انتخابات ریاست‌جمهوری و مجلس ترکیه در سال ۲۰۲۳، برخی از سیاستمداران ترکیه به سرزنش و مقصر دانستن پناهندگان در مشکلات اقتصادی این کشور روی آورده‌اند. یک حزب راستگرا در ترکیه شعار انتخاباتی خود را «همه پناهندگان و افراد غیرقانونی خواهند رفت» انتخاب کرده است.
تجربه شهروندان افغانستان در دو سال اخیر به‌ویژه در شهرهای بزرگ ترکیه همچون استانبول، نیز حاکی از بدرفتاری مردم با مهاجران افغانستانی است. برخی از کار‌بران ترکیه‌ای در رسانه‌های اجتماعی مهاجران را عامل کم شدن شغل و تورم ۶۱ درصدی می‌دانند و خواهان اخراج آنان‌اند.
در همین حال، سازمان بین‌المللی مهاجرت اعلام کرد مهاجران افغانستانی به کشوری بازگردانده می‌شوند که بیش از ۹۰ درصد مردم آن از ناامنی غذایی و موارد متعدد نقض حقوق بشر در عذاب‌اند. صفا مصحلی، سخنگوی سازمان بین‌المللی مهاجرت، به رسانه صدای آمریکا گفت: «ما معتقدیم که در حال حاضر، شرایط در افغانستان برای هیچ نوع بازگشتی مساعد نیست.»
با این حال، دولت ترکیه در سال ۲۰۲۲، حتی دادن اجازه اقامت موقت به شهروندان افغانستانی را که با هزینه شخصی خود در ترکیه زندگی می‌کردند و اقامت توریستی داشتند، نیز محدود کرد. بیشتر شهروندان افغانستانی که قبلا اقامت یک یا دو ساله ترکیه را داشتند، اکنون نمی‌توانند اقامتشان را تمدید کنند و دولت ترکیه تمدید اجازه اقامت آنان را به خرید ملک در این کشور مشروط کرده است.
