در فضای قطبی واشنگتن، کمتر موضوعی است که نمایندگان هر دو حزب اصلی آمریکا بر سر آن توافق کنند. اما مخالفت‌ها با تلاش دولت بایدن برای احیای برجام به جایی رسیده است که حتی گروهی از هم‌حزبی‌های او در حزب دموکرات نیز به مخالفت با آن برخاسته‌اند. این از موضوعات روز سیاست آمریکا است که باعث شد روزنامه «هاآرتص» اسرائیل روز چهارشنبه، ۱۳ آوریل، تیتر بزند:‌ «آخرین چالش بایدن در زمینه ایران: مخالفت دموکرات‌ها.»

اشاره این روزنامه به بیانیه چند روز پیش گروهی از قانونگذاران دموکرات در مجلس نمایندگان بود که از «نگرانی‌های خطیر خود درباره توافق پیش رو با ایران» گفته بودند. 

البته تنها کمتر از ۲۰ نماینده دموکرات چنین موضعی گرفتند، اما این واقعیت که حتی برخی از اعضای تیم بایدن نیز به دلیل مخالفت با رویکردهای او در این زمینه استعفا داده‌اند، موضع او را تضعیف می‌کند؛ به‌ویژه در سالی که دموکرات‌ها یک انتخابات میان‌دوره‌ای بسیار دشوار پیش رو دارند و احتمال دارد اکثریت خود را در هر دو مجلس سنا و نمایندگان از دست بدهند. 

اعتراض دموکرات‌ها به برخی امتیازها است که گفته می‌شود بایدن حاضر شده است در جریان احیای برجام به طرف ایرانی اعطا کند. چند روز پیش، ۱۸ نماینده دموکرات به رهبری جاش گاتهایمر و الین لوریا، به ترتیب از دو ایالت نیوجرسی و ویرجینیا، اعلام کردند که آمریکا نباید وارد توافقی بد با ایران شود. به زعم آنان، «توافق بد» از یک سو امکان دستیابی به سلاح هسته‌ای به ایران خواهد داد، و از سوی دیگر امکان گسترش حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه.

خانم لوریا در نشست خبری که چهارشنبه هفته گذشته با جمعی از دموکرات‌ها برگزار کرد، گفت: « متوجهیم که مذاکرات اخیر به خاتمه نرسیده‌اند، اما احساس‌مان این است که نمی‌توانیم راجع به چرخش ناپذیرفتنی و بسیار نگران‌کننده‌ای که گفته می‌شود در این مذاکرات ایجاد شده است، ساکت بمانیم.»

در هفته‌های اخیر برخی گزارش‌ها خبر از نزدیک بودن احیای برجام داده بودند، اما مقامات آمریکایی در روزهای اخیر با لحنی منفی‌تر نسبت به مذاکرات سخن گفته‌‌اند. در ایران، وب‌سایت خامنه‌ای گفته بود که او در سخنان سه‌شنبه خود گفته است که مذاکرات «خوب پیش می‌روند». با این حال، برخی منابع به این واقعیت عجیب اشاره کرده‌اند که رهبر جمهوری اسلامی ایران در فیلمی که از سخنان او منتشر شده است، چنین چیزی نمی‌گوید. منازعه‌ای در این میان بین برخی از هواداران خامنه‌ای و مسئولان وب‌سایت او درگرفته است. 

از جمله دلایل مخالفت بسیاری از دموکرات‌ها با احیای احتمالی برجام، مواضع دولت اسرائیل در این زمینه است. اسرائیل نیز مانند بسیاری از دولت‌های دیگر منطقه، از نحوه پیشرفت مذاکرات ایران و طرف مقابل نگران است. نفتالی بنت و یائیر لاپید، نخست‌وزیر و وزیر خارجه اسرائیل، در نامه‌ای سرگشاده از دولت بایدن خواستند سپاه پاسداران را از فهرست سازمان‌های تروریستی خارج نکند. حذف نام سپاه پاسداران از آن فهرست یکی از خواست‌های اصلی ایران است.

دموکرات‌های مخالف برجام عموما از جناح راست این حزب‌اند. روزنامه «هاآرتص» در گزارش خود اشاره کرد که در روز نشست خبری، از ۱۸ دموکراتی که نام برده شده بود تنها پنج نفر حضور یافتند که به گفته خودشان، دلیلی به جز تداخل با برنامه‌های دیگر نداشته است. 

بن ساموئلز، خبرنگار هاآرتص در واشنگتن، نوشت: «حامیان دیپلماسی با ایران به سرعت به این حضور اندک دموکرات‌ها اشاره کردند و مدعی شدند که این امر خبر از تفاوت بین مخالفت تبلیغ‌شده، و موضع واقعی درون حزب دموکرات می‌دهد. اما دموکرات‌هایی که نشست خبری را سازمان دادند، مدعی شدند که این نشست موفقیتی بزرگ بوده است و مدت کوتاهی بعد بیانیه‌ای در رابطه با برجام منتشر کردند که نام تمامی قانونگذاران نام‌برده شده را با خود داشت.»

البته برخی از این ۱۸ نفر، از جمله گوتهایمر و لوریا، نگرانی‌های مشخصی درباره مسائلی همچون سپاه دارند، و برخی دیگر نگرانی‌های کلی‌تر. امنیت اسرائیل، حمایت ایران از گروه‌های تروریستی در منطقه، مخالفت کلی با حکومت ایران، و البته خواست گسترش نیافتن سلاح‌های هسته‌ای، از جمله انگیزه‌های مخالفان است. 

برخی دموکرات‌ها در عین حال می‌کوشند «چوب لای چرخ» دیپلماسی رئیس‌ جمهوری هم‌حزبی نگذارند. همین است که دین فیلیپز، یکی از پنج قانونگذار حاضر در نشست خبری، ‌ حتی تاکید کرده بود که هدف آن جمع ایجاد مخالفت با برجام نیست، بلکه مطرح کردن نگرانی‌ها است. از جمله این نگرانی‌ها که به نظر می‌رسد مورد تایید بخش گسترده‌ای از دموکرات‌ها باشد، این است که تحریم‌ها بر ایران باید تنها زمانی لغو شوند که از دست نیافتن ایران به سلاح‌ هسته‌ای اطمینان حاصل شده باشد. از دیگر خواسته‌های عمده این است که ایران امنیت منطقه را تهدید نکند؛ خواسته‌ای که خلاف یکی از ارکان برجام است که طبق آن مذاکره فقط بر سر مسئله هسته‌ای بوده است، نه سایر رفتارهای حکومت ایران. 

خبرنگار هاآرتص به این واقعیت اشاره می‌کند که با وجود این تعداد دموکرات مخالف، بعید است که مخالفان بتوانند ۶۰ رای در مجلس سنا جذب کنند که بتواند جلو برجام را بگیرد. مجلس سنا در حال حاضر ۵۰ جمهوری‌خواه دارد به اضافه ۴۸ دموکرات و دو نماینده مستقل عضو فراکسیون دموکرات‌ها (انگوس کینگ و برنی سندرز). مخالفان برجام تنها در صورتی خواهند توانست جلو توافق را بگیرند که به ۶۰ رای از مجموع سناتورها برسند که بسیار بعید است. از این دشوارتر، رسیدن به دو سوم، هم در مجلس سنا و هم در مجلس نمایندگان، است که برای شکستن وتوی احتمالی بایدن نیاز خواهد بود. 

با این‌ حال، تحلیلگر اسرائیلی در پایان می‌گوید شاید ابراز مخالفت علنی و غیرعلنی برخی مقامات دولت بایدن با خارج کردن سپاه از فهرست سازمان‌های تروریستی، نتیجه همین مخالفت دموکرات‌ها بوده باشد.