یک سیارک کوچک اوایل این ماه، تنها چند ساعت پس از کشف اتفاقی آن، به صورت یک گوی آتشین بر فراز اقیانوس منجمد شمالی منفجر شد. با این حال، زمان کوتاه بین کشف این سنگ فضایی که با نام «۲۰۲۲ ای‌بی۵» شناخته می‌شود و برخورد آن به زمین، دانشمندان را نگران نکرد.
سیارک‌هایی در اندازه ۲۰۲۲ ای‌بی۵ با قطر حدودی دو تا سه متر، برای انسان روی زمین تهدید محسوب نمی‌شوند و زمان لازم بین ردیابی سیارک و پیش‌بینی برخورد آن [به زمین]، نشانه این است که سامانه‌های دفاع سیاره‌ای به‌خوبی کار می‌کنند.
داوید فارنوچیا، مهندس مسیریابی در آزمایشگاه پیش‌رانش جت ناسا و مرکز مطالعات اجرام نزدیک به زمین، جایی که او به محاسبه مسیر حرکت سیارک‌ها و دنباله‌دارها در منظومه شمسی کمک می‌کند، می‌گوید: «این نشان می‌دهد که ما می‌توانیم در یک بازه زمانی کوتاه، داده‌های کافی گردآوری و موقعیت دقیق برخورد را پیش‌بینی کنیم.»
او می‌گوید: «این واقعا خبر خوبی است»؛ دقیقا همان چیزی که او امیدوار است در مورد سیارکی بزرگ‌تر که خطری برای زمین باشد، نیز اتفاق بیفتد. شناسایی زودتر سیارک‌های بزرگ‌تر آسان‌تر است و به تصمیم‌گیرندگان زمان می‌دهد تا در صورتی که یک سنگ فضایی تهدیدی برای زمین باشد، اقدام کنند.
دانشمندان برای جست‌وجوی سیارک‌هایی که ممکن است تهدیدی باشند، تلاش زیادی کرده‌اند؛ به خصوص از زمانی که ناسا دفتر هماهنگی دفاع سیاره‌ای خود را در سال ۲۰۱۶ تاسیس کرد؛ هرچند جست‌وجوی اجرام بالقوه خطرناک از مدت‌ها قبل از آن انجام می‌شد.
ایالات متحده در سال ۲۰۰۵ قانونی را تصویب کرد که ناسا را موظف می‌کرد بیش از ۹۰ درصد از سیارک‌هایی با قطر یک کیلومتر یا بیشتر را پیدا، تجزیه‌و تحلیل و فهرست‌بندی کند؛ اندازه‌ای که یک سنگ فضایی برای زمین خطری جهانی ایجاد می‌کند.
دکتر فارنوچیا می‌گوید: «این بزرگ‌ترین خطر بود و این هدف محقق شده است. ما اینک حدود ۹۵ درصد از آن اجرام را در فهرست داریم و هیچ‌یک از آن‌ها هیچ تهدیدی را در آینده نزدیک و قابل‌تصور نشان نمی‌دهد.»
«هدف بعدی رسیدن به همان میزان ۹۰ درصد برای اجرام بزرگ‌تر از ۱۴۰ متر است که الزاما در سطح جهانی ویرانی به وجود نمی‌آورند؛ اما همچنان ممکن است خسارت قابل‌توجهی ایجاد کنند.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
دکتر فارنوچیا می‌گوید چندین برنامه جست‌وجوی فعال برای [ردیابی] «اجرام بالقوه خطرناک نزدیک به زمین» وجود دارد؛ از جمله بسیاری که دفتر هماهنگی دفاع سیاره‌ای ناسا آن را تامین مالی می‌کند؛ اما هرکسی که تلسکوپی را به سوی آسمان نشانه بگیرد، یک دیده‌بان بالقوه است.
او می‌گوید: «آن‌ها ممکن است در حال رصد کهکشان‌ها یا این طور چیزها باشند؛ اما ممکن است حین این کار، سیارک‌ها را شناسایی کنند.»
دکتر فارنوچیا می‌گوید: «رصدگران گزینه سیارک‌های جدید کشف‌شده را به مرکز سیارات کوچک گزارش می‌دهند و این مرکز اطلاعات اولیه را در یک صفحه تایید منتشر می‌کند.»
«جایی که آن‌ها در اصل همه گزینه‌های اجرام جدید را ثبت می‌کنند و منتظر داده‌های کافی می‌مانند تا از واقعی بودن آن جرم مطمئن شوند.»
کریستیان سارنچکی، ستاره‌شناس مجارستانی، در روز ۱۱ مارس، نخستین رصدها [از جرمی] را انجام داد که مرکز سیارات کوچک آن را ۲۰۲۲ ای‌بی۵ نامگذاری کرد و بر اساس اعلام مرکز سیارات کوچک، ستاره‌شناسان آماتور و حرفه‌ای ابزار خود را روی این جرم نشانه رفتند تا کشف دکتر سارنچکی را تایید کنند.
داده‌های تکمیلی به ترتیب به نرم‌افزارهای ویژه‌ای در سازمان فضایی اروپا و ناسا، سیستم‌های میرکات (Meerkat) و اسکات (Scout)، وارد شدند.
دکتر فارنوچیا می‌گوید: «نرم‌افزار سورت (Sort) داده‌ها را به صورت خودکار برداشت و تعداد ارقام و کشف مسیرهای احتمالی را کاهش داد و [داده‌های مسیر حرکت] این جرم را برای زمان آینده بررسی کرد تا ببیند که آیا ممکن است به زمین برخورد کند یا نه.»
او می‌گوید سیارکی که به قدری بزرگ باشد تا تهدیدی برای زمین محسوب شود، زودتر از ۲۰۲۲ ای‌بی۵ قابل مشاهده خواهد بود؛ از این رو دانشمندان می‌دانستند که خطر کم است؛ اما در شرایطی که در آن یک سیارک بزرگ زمین را تهدید کند، گام بعدی تعیین این موضوع است که برای کاهش اثرات مخرب آن چه اقدام‌هایی ضروری است.
دکتر فارنوچیا می‌گوید: «شاید بخواهید سعی کنید مسیر آن را منحرف کنید. یا اگر جرم به قدر کافی کوچک است و زمانی برای ایجاد انحراف در مسیر آن وجود ندارد، ممکن است بخواهید تلاش کنید جمعیت ساکن را از مسیر برخورد آن دور کنید.»
ناسا در حال پژوهش روی روش‌هایی متعدد به منظور انحراف مسیر سیارک‌ها یا دنباله‌دارهای خطرناک است؛ روش‌هایی از جمله استفاده از فضاپیمایی که طی زمان در نزدیکی یک جرم پرواز می‌کند تا آن را از طریق جاذبه گرانشی متقابل به آرامی به مداری متفاوت بکشاند؛ استفاده از انفجارهای هسته‌ای یا [روشی مانند وارد کردن] ضربه‌های مکانیکی برای خارج کردن جسم از مسیر.
برنامه «دیپ ایمپکت» (Deep Impact) سال ۲۰۰۵ ناسا در درجه اول به عنوان ابزاری برای مطالعه درون دنباله‌دار با [استفاده از] یک ضربه‌زن، باموفقیت به یک دنباله‌دار برخورد کرد؛ اگرچه دکتر فارنوچیا از آن به عنوان «اثبات مفهوم» این موضوع یاد می‌کند که یک برنامه فضایی می‌تواند با موفقیت به یک جسم دور برخورد کند.
و در ماه سپتامبر، «آزمایش تغییر مسیر سیارک دوتایی» (DART) یک ضربه زننده جنبشی را به ریزسیاره دیمورفوس وارد می‌کند و تلاش خواهد کرد مدار آن را تغییر دهد. اگر ماموریت دارت موفق شود، نه مدار کنونی دیمورفوس و نه مدار جدید، آن را در مسیر برخورد با زمین قرار نخواهند داد.
در عین حال اجرامی مانند ۲۰۲۲ ای‌بی۵ همواره به زمین برخورد می‌کنند. دکتر فارنوچیا می‌گوید: «شاید به طور متوسط سالی یک بار یا چنین چیزی به طور متوسط.» این اجرام به عنوان بخشی از حدود ۱۰۰ تن ماده‌ای‌اند که هر روز به زمین می‌خورند.
در حالی که برخورد اجسام کوچک‌تر به زمین موضوعی عادی است، شناسایی آن‌ها پیش از آنکه به زمین بخورند، مسئله‌ای عادی نیست؛ ۲۰۲۲ ای‌بی۵ تنها پنجمین سیارکی است که قبل از برخورد به سیاره ما کشف شد که این موضوع نتیجه شبکه بهتر و وسیع‌تر رصدی است؛ نه ناشی از کمبود سیارک‌ها [نامزد عنوان اجرام بالقوه خطرناک].
دکتر فارنوچیا می‌گوید: «وقتی که آن‌ها را پیدا می‌کنید، این در واقع تمرین خوبی برای کل سامانه است. آیا می‌توانید تشخیص دهید که جسم در مسیر برخورد قرار دارد یا نه؟ و آیا می‌توانید محل برخورد را پیش‌بینی کنید؟»
سامانه‌های هشدار خودکار از جمله میرکات و اسکات در خصوص ۲۰۲۲ ای‌بی۵ به‌خوبی کار کردند و تقریبا محل دقیقی را که سنگ فضایی در نزدیکی جزیره نروژی جان ماین، در هوا و بر فراز دریا از هم پاشید و منفجر شد، با دقت بالا پیش‌بینی کردند.
دکتر فارنوچیا می‌گوید: «از نگاه من این واقعا تحسین‌برانگیز بود که ما توانستیم در مدت زمان تنها دو ساعت، دو ساعت پس از تشخیص یک برخورد، ورق را برگردانیم.»
«عملکرد خودکار اسکات عالی بود. من فقط نشسته بودم و واقعا مجبور نبودم صفحه‌ای را لمس کنم و اطلاعات جدیدی از تخمین محل برخورد دریافت می‌کردم.»
دکتر فارنوچیا می‌گوید: «از این پس، فاصله زمانی سریع از زمان کشف تا زمان پیش‌بینی [محل] برخورد برای ۲۰۲۲ ای‌بی۵ و دانستن اینکه جست‌وجوهای بسیاری در آسمان در جریان است که به دنبال اجسام خطرناک و غیرخطرناک‌اند، باید مردم را خاطرجمع کند.»
او می‌گوید: «آن‌ها را پیدا کنید؛ پیش از آنکه آن‌ها ما را پیدا کنند. این قاعده بازی است.»
© The Independent
