دیده‌بان حقوق بشر روز دوشنبه، ۱۶ اسفند، در گزارشی از اعمال سانسور و محدودیت بیشتر بر رسانه‌های محلی افغانستان خبر داد. بر اساس این گزارش، طالبان فشار بر خبرنگاران و نهادهای رسانه‌ای در استان‌ها و شهرستان‌ها را بیشتر کرده است و به خبرنگاران اجازه نمی‌دهد درباره اخبار محلی واقعیت را منتشر کنند.

 بر اساس این گزارش، طالبان خبرنگارانی را که گزارش‌های انتقادی درباره به این گروه بنویسند ضرب‌وشتم، تهدید و حتی بازداشت می‌کند. به همین دلیل تعداد از خبرنگاران به خودسانسوری رو آورده‌اند و تنها رویدادهای رسمی و خبرهای مربوط به طالبان را به منتشر می‌کنند. در همین حال گزارش می‌شود که در خارج از شهرها، زنان کاملا از رسانه‌ها دور شده‌اند.

فرشته عباسی، پژوهشگر افغان در سازمان دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید: «آزار و اذیت و حملات طالبان به روزنامه‌نگاران در خارج از مناطق اصلی شهری عمدتا گزارش نمی‌شود و همین مسئله باعث شده است رسانه‌ها در استان‌های دوردست خودسانسوری کنند یا به‌کلی بسته شوند.»

در بسیاری از استان‌ها، طالبان عملا گزارش‌دهی در مورد طیف وسیعی از موضوع‌ها را حذف کرده‌ و زنان خبرنگار را از این حرفه کنار گذاشته است.

در اوایل فوریه ۲۰۲۰، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی امارت طالبان، در نشست کمیته مصونیت خبرنگاران حضور یافت و گفت که رسانه‌ها قبل از انتشار هر گزارشی باید منافع ملی، ارزش‌های اسلامی و وحدت ملی را در نظر داشته باشند. او افزود که کمیسیون رسانه‌ای جدیدی برای رسیدگی به هر مشکلی ایجاد خواهد شد و مقام‌های طالبان قانون رسانه‌های دولت سابق را اجرا خواهند کرد. او بدون اشاره به جزئیات گفت: «زنان می‌توانند با رعایت موازین اسلامی و ملی آزادانه در عرصه رسانه فعالیت کنند.»

با این حال، روزنامه‌نگاران در سراسر افغانستان می‌گویند طالبان با نقض قانون رسانه‌های افغانستان و استانداردهای بین‌المللی حقوق بشر در مورد آزادی بیان و رسانه‌ها، کار آن‌ها را به‌شدت محدود کرده است. تخمین زده می‌شود که ۸۰ درصد از زنان خبرنگار در سراسر افغانستان از زمان تسلط طالبان در اوت ۲۰۲۱ شغل خود را از دست داده یا این حرفه را ترک کرده‌ و صدها رسانه بسته شده‌اند.

دیدبان حقوق بشر با ۲۴ خبرنگار در ۱۷ استان از مجموع ۳۴ استان افغانستان مصاحبه کرده است. بیشتر خبرنگاران می‌گویند که مقام‌های طالبان بر محتوای منتشرشده رسانه‌ها نظارت کامل دارند و رسانه‌ها باید قبل از انتشار مطالب خود، آن‌ها را در اختیار اداره اطلاعات و فرهنگ طالبان در هر استان قرار دهند. خبرنگاران همچنین در مصاحبه با دیده‌بان حقوق بشر افزودند که مسئولان اداره اطلاعات و فرهنگ طالبان در هر استان، مرتبا با خبرنگاران دیدار می‌کنند و برای آنان تعیین تکلیف می‌کنند که چه چیزهای را باید و چه چیزهای را نباید منتشر کنند.

یک خبرنگار در استان بغلان، در شمال کابل، می‌گوید: «درصورتی که خبرنگاری سروکارش با طالبان افتاد، هیچ نهادی وجود ندارد که از او حمایت کند. بسیاری از روزنامه‌نگاران گفتند آن‌ها یا همکارانشان به دلیل تلاش برای تهیه گزارش در مورد موضوع‌های مختلف از جمله تظاهرات ضدطالبان، بازداشت‌های خودسرانه این گروه یا افزایش قیمت مواد غذایی که به نوعی انتقاد از مقام‌های طالبان است، ضرب‌وشتم شده‌اند.

در برخی از استان‌ها، مقام‌های طالبان به همه خبرنگاران زن گفته‌اند که دست از کار بکشند. عده معدودی هم که اجازه کار دارند، نمی‌توانند مستقیم با مردم در ارتباط باشند. خبرنگاران برای تهیه گزارش، باید از قبل از مسئولان مربوط در استان‌ اجازه بگیرند و پوشش رسانه‌ای یک مسئله بدون اجازه کتبی به بازداشت یا ضرب‌وشتم خبرنگار و در کمترین حالت به تهدید منجر می‌شود. حتی یک خبرنگار که برای پوشش تقاضای مردم برای گرفتن پاسپورت مجوز داشت، زمانی که برای تهیه گزارش رفت، کتک خورد و دوربینش را شکستند.

زنان از همان اوایل سلطه طالبان، از رسانه‌ها حذف شدند. یک خبرنگار زن در هرات به دیده‌بان حقوق بشر گفت که تاکنون توانسته است در مقابل فشار طالبان مقاومت کند و کارش را ادامه دهد، اما او در پشت‌صحنه است و حق ورود به استودیو را ندارد.

دسترسی به اطلاعات در افغانستان تقریبا نزدیک به صفر است. طالبان معمولا اطلاعات طبقه‌بندی‌شده و تهیه شده از قبل را به خبرنگاران ارائه می‌دهند و در مورد اطلاعات ارائه‌شده کوچک‌ترین توضیحی نمی‌دهد. به همین دلیل خبرهایی که رسانه‌های محلی منتشر می‌کنند، دیگر قابل اعتماد نیستند و خبرنگاران می‌گویند که تنها می‌توانند ۱۰ درصد حوادث را گزارش کنند.

هرچند طالبان در ظاهر از آزادی رسانه‌ها حمایت می‌کند، با چنان فشاری بر رسانه‌ها اعمال‌نفوذ می‌کند که بیشتر رسانه‌ها ترجیح داده‌اند بسته شوند تا اینکه این چنین فعالیت کنند.