بی شک زندگی در دنیای امروز با پیشرفت فناوری بسیار آسان‌تر شده است. در سال‌های اخیر، فناوری‌های پیشرفته به منظور افزایش توانمندی های انسان و برطرف کردن نواقص و کمبودهای انسانی به کار گرفته می‌شود و در این میان فناوری‌های بسیاری وجود دارد که می‌تواند تجربه فعالیت روزمره را برای نابینایان و کم‌بینایان آسان‌تر کند.
سال ۲۰۱۸ نقطه عطف تبلور فناوری‌های نوین برای کمک به نابینایان بود. این روزها پیشرفت روزافزون فناوری، دنیای نابینایان را دگرگون کرده است. در سال‌های اخیر اپلیکیشن‌ها، گجت‌ها (gadget) و ابزارهای کمکی بسیاری در خدمت نابینایان و کم بینایان قرار گرفته تا دنیای پیرامون را برایشان همچون دیگران بسازد. گزارش سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد، بر اساس آمارها در حال حاضر بیش از ۳۶ میلیون نفر در جهان نابینا بوده در حالی که بیش از ۲۱۷ میلیون نفر نیز مبتلا به محدودیت بینایی در حد متوسط تا شدید هستند. همچنین تا سال ۲۰۵۰ احتمالا تعداد افراد نابینا از ۱۱۵میلیون نفر خواهد گذشت و شمار افراد دارای محدودیت بینایی به ۵۸۸ میلیون نفر می‌رسد.
صحبت از این قشر، جامعه ما را با مشکلات بسیاری از جمله اشتغال، رفت و آمد شهری، بیمه و روابط اجتماعی با سایرین روبرو می‌سازد. شاید بسیاری از ما بارها در خیابان‌ها و معابر و حتی متروهای درون شهری که مجهز به تکنولوژی‌های جدید هستند با نابینایانی روبه رو باشیم که برای استفاده از امکانات شهری مثل تهران که کلان‌شهر است با مشکلات جدی مواجه بوده‌اند. حال باید دید که نابینایان و کم بینایان در جامعه‌ای مثل ایران با تازه ترین مشکلاتشان که دسترسی به نرم افزارهای مجازی چون تلگرام و اینستاگرام است چه می‌کنند؟ باید دید در دنیای امروز که دنیای فناوری است سهم آن‌ها در جامعه ایران چقدر است؟ آیا ابزارهای لازم برای دسترسی ویژه این افراد به فضای مجازی و اینترنت در کشور وجود دارد یا خیر؟ راه‌اندازی بخش گویای دیجیتال برای نابینایان و کم‌بینایان در کتابخانه‌ها چقدر است؟ از همه این‌ها که بگذریم، در دنیای مدرن و فناوری روبه‌رشد که هر چند وقت یکبار ابزاری جدید از جمله ساعت دات، تبلت خط بریل، مچ‌بندهای هوشمند سونو و چشم بیوتیک در حال اختراع شدن است، آیا دولت و حکومت بودجه‌ای را برای استفاده نابینایان از این فناوری‌ها اختصاص داده است؟ پیدا کردن پاسخ این سوالات شاید کمی‌دور از انتظار باشد.
سهیل معینی، مدیر عامل انجمن باور و شبکه تشکل‌های نابینایان و کم‌بینایان کشور با اشاره به این که نابینایان تحصیل کرده‌ترین معلولان کشور هستند به خبرگزاری برنا گفته است: «ابزارهای کمکی «آی تی سی» (ITC) مهم ترین نیاز نابینایان تحصیل کرده و شاغل است. اکثر نابینایان نمی‌توانند از ابزارهای فناوری استفاده کنند چرا که این سخت‌افزارها به شدت گران هستند حال آن که متاسفانه بودجه بسیار کمی - تقریبا نزدیک به هیچ - برای تهیه این ابزارها به نابینایان اختصاص داده می‌شود. به عنوان مثال لپ‌تاپ ویژه دسترسی افراد نابینا که نمایشگر بریل هم دارد و اتفاقا تولید داخل است، با افزایش قیمت ارز چیزی حدود 20 میلیون تومان برای هر عدد تمام می‌شود».
معینی می‌گوید: «مشکلی که داریم این است که هیچ تخصیص مالی از سوی سازمان بهزیستی برای تهیه این وسایل برای افراد نابینا در نظر گرفته نمی‌شود و نیاز این افراد بدون پاسخ مانده است. ما برای گوشی‌های همراه که نابینایان به وسیله آن می‌توانند به دنیای مجازی وصل شوند، نیز مشکل مالی داریم چراکه هرکدام از این گوشی‌های همراه، مبلغی حدود هشت میلیون تومان را برای خریداری نیاز دارد. این در حالی است که بودجه تخصیص داده شده توسط بهزیستی به هیچ عنوان تناسبی با جمعیت نابینایان و نوع نیازهای تخصصی آن ها ندارد».
وی در پایان افزود: «جمعیت نابینایان، تحصیلکرده‌ترین گروه معلولان کشورند. به شکل کلی 40 درصد دانشجویان معلول کشور را افراد نابینا و کم‌بینا تشکیل می‌دهند و در این میان هزاران نفر فارغ‌التحصیل دانشگاه‌ها هستند. بنابراین اگر همین میزان از جمعیت را ملاک و معیار متقاضیان فناوری‌های کمکی در نظر بگیریم، جدا از کارشناسان شاغلی که نیازمند این ابزارها هستند، با جمعیت قابل توجهی رو‌به‌رو هستیم که اگر امکاناتی را فراهم کنیم که حداقل در طول سال هزارنفر از آنان از این فناوری‌ها استفاده کنند، می‌توانیم امیدوار باشیم که این قشر از جامعه مورد غفلت قرا نگیرند».
لایحه حمایت از حقوق معلولان در هاله‌ای از ابهام
سرنوشت اجرای لایحه حمایت از حقوق معلولان، که از سال ۸۳ تا به امروز مغفول مانده و پس از اصلاحات فراوان و طی یک دوره انتظار دو و نیم ساله، اسفند ماه سال 96 در مجلس به تصویب رسید و تبدیل به قانون شد، در اردیبهشت سال 97 توسط ریاست جمهوری برای اجرا ابلاغ شد، اما هنوز این قانون، پس از یک سال و نیم از تاریخ ابلاغ، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
یکی از نکات مهم این قانون این است که چون به صورت لایحه از طرف دولت به مجلس ارائه شده، خود دولت موظف به تامین اعتبار آن است اما متاسفانه بعد از کش‌وقوس‌های فراوان و ابلاغ این قانون به دولت، اجرایی نمی‌شود.
قانونی که جامعه معلولان ایران به بند بند ماده‌ها و تبصره‌هایش برای داشتن زندگی راحت‌تر در دنیایی فارغ از تبعیض چشم دوخته‌اند، بودجه‌ای به مراتب کمتر از نیازهای اساسی معلولان دارد.
همان‌گونه که سال گذشته ناهید تاج الدین، عضو هیات رئیسه کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، گفت: «انتظار حقیقی آن بود که سازمان برنامه و بودجه در تدوین بودجه ۹۸ اعتبارات لازم را برای اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان پیش بینی کند، اما متأسفانه بودجه‌ای که سازمان بهزیستی برای اجرای قانون حمایت از حقوق معلولین برآورد کرده، ۱۲۵۰۰میلیارد تومان بود، در حالیکه کل بودجه‌ای که سازمان برنامه و بودجه کشور به سازمان بهزیستی اختصاص داده‌است، ۲۹۰۰میلیارد تومان است».
