غیبت کبرای ملا هبت‌الله؛ آیا رهبر طالبان زنده است؟

طالبان پیش از این نیز، مرگ ملا عمر رهبر پیشین خود را دو سال پنهان نگه داشته بودند

ملا هبت‌الله آخوندزاده که در سال ۲۰۱۶ و پس از کشته شدن اخترمنصور، با کشمکش فراوان در مسند رهبری گروه طالبان قرار گرفت، تاکنون هرگز در معرض دید عموم ظاهر نشده است. دست‌کم از دو سال پیش به این سو هیچ پیام صوتی نیز از او منتشر نشده است. پیش از سال ۲۰۱۹ و اغلب در مناسبت‌هایی مانند عید، همواره پیام صوتی ملا هبت‌الله، خطاب به جنگجویان تحت امرش منتشر می‌شد.

انتظار می‌رفت که در سال ۲۰۲۰، هم‌زمان با امضای توافقنامه بین هیئت سیاسی طالبان و ایالات متحده در قطر، از ملا هبت‌الله پیام تصویری یا دست‌کم صوتی منتشر شود، اما از جانب او تنها یک اعلامیه بدون امضا منتشر شد.

در مرحله‌ فروپاشی دولت پیشین افغانستان و مسلط شدن طالبان بر افغانستان، هم جنگجویان این گروه و هم مردم انتظار داشتند که صورت کسی را که سال‌ها برای مسلط شدن بر افغانستان جنگیده است به روشنی ببینند، اما بازهم اعلامیه‌های بدون امضا و با همان ادبیات همیشگی که از طرف رهبری طالبان منتشر می‌شود، به نام او منتشر شد.

در اوایل سپتامبر و دو هفته پس از سلطه طالبان بر کابل، شب‌هنگام شایعه شد که ملا هبت‌الله از قندهار راهی کابل شده و قرار است تا لحظاتی دیگر وارد شهر شود. در آن شام تیره، آسمان کابل را گلوله‌های هوایی جنگجویان طالبان شعله‌ور ساخت. در نتیجه‌ گلوله‌های افراد طالبان که به قصد ابراز شادمانی برای ورود رهبرشان به کابل شلیک شد چندین تن زخمی شدند، اما چند ساعت بعد مشخص شد که خبر ورود ملا هبت‌الله یک شایعه بوده است. جنگجویان طالبان غافلگیر شدند.

هرچند ملا عمر، بنیان‌گذار گروه طالبان، نیز چه در زمان حاکمیت بر افغانستان و چه در زمان جنگ چریکی علیه دولت پیشین افغانستان و نیروهای ناتو، در خفا ‌زیست و در خفا مُرد، اما از ملا هبت‌الله انتظار می‌رود که زیستن در انزوا را پایان ببخشد، چون هیچ نیروی خارجی در افغانستان حضور ندارد و سران دولت طالبان نیز مدعی‌اند که جنگ تمام شده و هیچ تهدیدی علیه دولت این گروه باقی نمانده است.

ملا هبت‌الله حدود شصت سال دارد، در شهرستان پنجوایی قندهار متولد شده است. او پشتون و متعلق به قبیله نورزایی است.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

ملا هبت‌الله پیش از آن‎که به رهبری طالبان منسوب شود، قاضی‌القضات این گروه بود و در مدارس دینی طالبان در پاکستان مشغول تدریس و صدور فتوا بود. گفته می‌شود که هبت‌الله هیچ سابقه‌‌ای در رهبری جنگ و حضور در جبهه‌های جنگ به عنوان فرمانده ندارد و بیشتر به عنوان یک «شیخ‌الحدیث» در مراکز آموزشی و محاکم محلی طالبان فعالیت کرده است.

از سال ۲۰۱۹ که هیچ پیام صوتی از ملا هبت‌الله منتشر نشد، بارها رسانه‌ها به نقل از منابع مختلف، خبر مرگ او را منتشر کردند. در ماه ژوئیه ۲۰۲۰، فارین پالیسی (Foreign Policy) به نقل از مقامات طالبان نوشت که ملا هبت‌الله در اثر ابتلا به ویروس کرونا درگذشته است. در پی آن، روزنامه هشت صبح افغانستان در فوریه ۲۰۲۰ گزارش داد که ملا هبت‌الله چند ماه پیش در نتیجه‌ یک انفجار در شهر کویته پاکستان کشته شده است.

در تازه‌ترین مورد، شبکه خبری سی‌ان‌ان نیوز ۱۸ (CNN-News18)، به نقل از منبعی آگاه در میان طالبان گفته است که ملا هبت‌الله آخوندزاده، یک سال پیش در نتیجه‌ یک حمله انتحاری در پاکستان کشته شده است.

در گزارش این شبکه خبری جزئیات بیشتری در مورد کشته شدن رهبر مخفی طالبان نیامده است، اما رسانه‌های پاکستانی پیشتر از انفجار و حمله انتحاری به رهبر طالبان در شهر کویته پاکستان خبر داده بودند. طالبان همواره در پاسخ به گزارش رسانه‌ها در مورد مرگ ملا هبت‌الله، بدون ارایه اسناد و شواهد گفته‌اند که او زنده است و طالبان را رهبری می‌کند.

آخرین عکسی که از ملا هبت‌الله منتشر شد، او را در یک کتاب‌خانه نشان می‌دهد که مشخص نیست در کجا قرار دارد و مربوط به چه زمانی است. این عکس را نظرمحمد مطمئن، رئیس کمیته المپیک در دولت طالبان، به تاریخ ۳۰  اوت منتشر کرد و نوشت: «شیخ هبت‌الله آخوندزاده که گفته می‌شود از یک سال پیش دیگر زنده نیست، در قندهار حضور دارد  و به زودی همه او را خواهند دید.»

این در حالی است که در عکس منتشر شده از ملا هبت‌الله که ادعا می‌شود تازه است و در قندهار گرفته شده، هیچ‌ چیز مشخصی مبنی بر ادعای زنده بودن و حضور او در قندهار وجود ندارد. با گذشت نزدیک به دو ماه از سلطه طالبان بر افغانستان و با وجود اعلام کابینه طالبان و آغاز سفرهای اعضای کابینه این گروه به کشورهای منطقه، اما از زنده بودن رهبر این گروه هیچ نشانه‌ای بیرون داده نشده است.

با در نظر داشتن این‌که طالبان مرگ ملا عمر را به مدت دو سال از جنگجویان این گروه و مردم پنهان نگه‌ داشته بودند، غیبت طولانی ملا هبت‌الله، آن‌هم در شرایطی که افغانستان به کنترل این گروه در آمده است، شک و تردید نسبت به زنده بودن او را تقویت می‌کند.

ملا عمر در آوریل ۲۰۱۳ درگذشت، اما طالبان در ژوئیه ۲۰۱۵ مرگ او را تایید کردند. طالبان در آن زمان علت مرگ ملا عمر را « قضای الهی» و دلیل پنهان نگه‌ داشتن مرگش را «مصلحت علما» اعلام کرند، اما تاکنون در مورد پنهان نگهداشتن علت غیبت طولانی ملا هبت‌الله چیزی نگفته‌اند. اعلام مرگ ملا عمر پس از دو سال مخفی‌کاری باعث شکاف بزرگی میان طالبان شد، چون بسیاری از فرماندهان این گروه به صداقت اطرافیان ملا عمر و کسانی که در هسته رهبری این گروه حضور داشتند شک کردند؛ داعش از همین شکافی که مرگ ملا عمر بر جای گذاشت، سر برآورد.

اکنون به نظر می‌رسد که تنها توجیه طالبان برای مخفی نگه داشتن مرگ یا محل زندگی ملا هبت‌الله، حذف نشدن نام شماری از رهبران این گروه از فهرست سیاه سازمان ملل باشد.