امروز، یکشنبه ۲۲ اوت ۲۰۲۱، یک هفته از سقوط کابل به دست طالبان می‌گذرد. در حالی که هزاران نفر از آن کشور تخلیه شده‌اند، هزاران نفر دیگر هنوز در انتظارند. فرودگاه کابل هم صحنه نجات است و هم صحنه ازدحام و مرگ. بیش از ۲۰ هزار نفر درون فرودگاه و در اطراف آن گرد آمده‌اند و هر روز چندین نفر در آن ازدحام کشته می‌شوند. یکی از بزرگترین عملیات‌های امداد هوایی در طول تاریخ در انجام است. کارمندان نهادهای بین‌المللی، مترجمان افغانستانی، و شهروندانی که جانشان از سوی طالبان در خطر است، جزو کسانی هستند که از کشور خارج می‌شوند.

از جمله دلایلی که موجب ازدحام شده است، صدور ویزاهای ویژه مهاجرت به صورت الکترونیکی است که در آن‌ها اسم و شماره سند ذکر نشده است. در نتیجه، کسانی که این ویزاها را دریافت کردند، کپی و «اسکرین‌شات» آن‌‌را برای هزاران نفر دیگر ارسال کرده‌اند تا آنان نیز شاید بتوانند از این فرصت بهره جویند. 

تلاش برای گریز به هر قیمت و در هر شرایطی، باعث بروز رویدادهایی نادر شده است؛‌ مثلا زنی باردار در یکی از پروازهای تخلیه وضع حمل کرد و فرزند خود را به دنیا آورد. 

او مسافر یکی از پروازهای نظامی آمریکا از کابل به پایگاه رامشتاین در آلمان بود. فرماندهی حرکت هوایی نیرو هوایی آمریکا در رشته‌ توییتی، در مورد این رویداد نوشته است. خدمه پزشکی پس از نشست پرواز در رامشتاین، وارد آن شدند و مادر و فرزند اکنون وضع مناسبی دارند و در بیمارستانی در همان نزدیکی هستند. گفته می‌شود در طول پرواز، خلبان برای کاهش فشار هوا، از ارتفاع پرواز کاسته است و آن اقدام به نجات جان مادر کمک کرده است.

یکی از فیلم‌هایی که از ازدحام فرودگاه کابل منتشر شده است، نوزادی را نشان می‌دهد که از بالای سیم خاردار به یکی از سربازان آمریکایی تحویل داده می‌شود. جان کربی، سخنگوی پنتاگون، روز جمعه گفت آن نوزاد در بیمارستانی نروژی واقع در فرودگاه کابل مداوا شده و به والدینش بازگردانده شده است.

رامشتاین به پایگاه موقت نجات‌یافتگان بدل شده است. توافق آمریکا با آلمان این است که این افراد بیش از ۱۰ روز در خاک آلمان باقی نمانند. بیشتر آن‌ها ۴۸ تا ۷۲ ساعت در آن‌‌جا خواهند ماند. ده‌ها کشور طبق توافق با آمریکا، اسکان موقت متقاضیان افغانستانیِ دریافت ویزای آمریکا را بر عهده دارند. 

«سی ان ان» در گزارشی از رامشتاین، از برخی از شهروندان نجات‌ یافته یاد می‌کند؛ مثلا حسیب کمال، شهروند آمریکایی ۳۱ ساله‌ای که در شهر ریچموند ایالت ویرجینیا زندگی می‌کرده است. آقای کمال به کابل برگشته بود تا به مترجمی اشتغال ورزد و ازدواجش را سامان دهد. او حدود یک هفته قبل در روز ۱۴ اوت ازدواج کرد و نیروهای طالبان که وارد کابل شدند، بی‌معطلی به سمت فرودگاه رفت. اما در ازدحام فرودگاه همسرش را گم کرد و دست آخر تنها پدر و خواهر بزرگش توانستند از دروازه فرودگاه گذر کنند. حالا همسر او و بقیه اعضای خانواده‌اش در کابل جا مانده‌اند. 

فرودگاه کابل هنوز در اختیار ارتش آمریکا است که با نزدیک ۶۰۰۰ نیرو در آن‌جا حضور دارد. اما نیروهای طالبان راه‌های منتهی به فرودگاه را در اختیار دارند. طالبان، آمریکا را متهم به ایجاد ازدحام و آشوب در فرودگاه کرده است. امیرخان متقی، از مقامات طالبان، گفت: «آمریکا با تمام قدرت و تجهیزاتش نتوانسته است نظم را در فرودگاه برقرار کند. در سراسر کشور صلح و آرامش برقرار است و آشوب تنها در فرودگاه کابل است.» 

حدود ۲۰ نفر تا کنون در ازدحام فرودگاه و اطراف آن کشته‌ شده‌اند. کیم سنگوپتا، خبرنگار «ایندیپندنت»، خود در طی یک روز شاهد مرگ چهار نفر بود و در گزارشی، از مشاهداتش نوشت. سخنگوی وزارت دفاع بریتانیا گفت در روز شنبه هفت شهروند غیرنظامی افغانستانی در ازدحام‌های نزدیک فرودگاه کشته شده‌اند. 

نیروهای امنیتی همچنین نگرانند که گروه‌های تروریستی مانند «داعش خراسان»، با حملات انتحاری یا اتومبیل‌های حاوی بمب به مردمِ گردآمده در نزدیکی فرودگاه هجوم آورند.

جو بایدن، رئیس‌ جمهوری آمریکا، گفته است که تمامی نیروهای آمریکایی تا روز ۳۱ اوت تخلیه می‌شوند. اما چندین کشور خواهان تمدید این تاریخ شده‌اند تا بتوانند شهروندان خود و افغانستانی‌هایی را که به آن‌ها یاری رسانده بوده‌‌اند، خارج کنند. 

جوزپ بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز شنبه به خبرگزاری فرانسه گفت: «می‌خواهند ۶۰ هزار نفر را از الان تا آخر این ماه تخلیه کنند. (این کار) با هر حساب و‌کتابی ناممکن است.» بن والاس، وزیر دفاع بریتانیا، در مقاله‌ای که روز یکشنبه در هفته‌نامه «میل آن ساندی» منتشر شد، گفت اگر آمریکا مهلت خروج نیروها را تمدید کند، لندن کاملا از آن پشتیبانی خواهد کرد. 

طبق آمار رسمی تا کنون ۲۸ هزار نفر از افغانستان تخلیه شده‌اند؛ از جمله ۱۷ هزار نفر از سوی نیروهای آمریکایی که تنها ۲۵۰۰ نفرشان آمریکایی بوده‌اند. اما ده‌ها هزار نفر، از جمله در حدود ۱۵ هزار شهروند آمریکایی و ۵۰ تا ۶۰ هزار نفر از همکاران افغانستانی آن‌ها، هنوز در صف خروج هستند.

آمریکا برای تسریع آن روند دست به دامن شرکت‌های هواپیمایی شده است. لوید آستین، وزیر دفاع، روز یکشنبه گفت پنتاگون خواهان ۱۸ هواپیما شده است: سه فروند از هر یک از سه شرکت هواپیمایی آمریکن، دلتا و آمنی؛ دو فروند از شرکت هواپیمایی هاوایی؛ و چهار فروند از شرکت یونایتد. این هواپیماها البته وارد کابل نمی‌شوند و از پایگاه‌های دیگری مثل رامشتاین کار انتقال مسافران را به کشورهای واسط انجام می‌دهند. پروازهای کابل را تنها هواپیماهای نظامی آمریکا انجام می‌دهند. 

به گفته کاخ سفید، آقای بایدن روز یکشنبه گزارشی در مورد روند تخلیه شهروندان آمریکا و پناهجویان افغانستانی به مردم می‌دهد.

از سوی دیگر، وزیر نیروهای مسلح بریتانیا گفت تلاش برای تخلیه بریتانیایی‌ها و افغانستانی‌های واجد شرایط در حال بهبود است. جیمز هیپی روز یکشنبه گفت ۱۷۰۰ نفر در ۲۴ ساعت گذشته از افغانستان خارج شده‌اند. آقای هیپی افرود که طالبان اکنون مردم را واداشته است که صف بکشند و آن اقدام به بهبود روند خروج کمک کرده است. 

رهبران گروه هفت، از جمله آقای بایدن، قرار است روز سه‌شنبه آینده در جلسه‌ای مجازی در مورد این اوضاع گفت‌وگو کنند. بریتانیا که رهبر دوره‌ای این گروه است، خواهان برگزاری این جلسه شده است. 

خروج نیروهای آمریکا همچنان با انتقادهای بسیاری روبه‌رو است؛ از جمله از سوی تونی بلر، نخست‌وزیر سابق بریتانیا، که در زمان حمله سال ۲۰۰۱ برای سرنگونی طالبان سر کار بود. آقای بلر روز شنبه در مقاله‌ای که در تارنمای «موسسه تغییر جهانی» تحت مدیریت خودش منتشر شد، نوشت: «تنها گذاشتن افغانستان و مردم، غم‌انگیز، خطرناک، و غیرضروری است و نه به نفع آن‌ها و نه به نفع ما.» بلر نوشت که این کار «با پیروی از شعار سیاسی کودکانه‌ای که خواهان پایان «جنگ‌های ابدی» است، انجام شده است.» او همچنین گفت که تمام گروه‌های جهادگرای دنیا، خروج آمریکا (از افغانستان) را جشن می‌گیرند.

آقای بلر تاکید کرد که لندن «تکلیفی اخلاقی» دارد که تا وقتی تمام کسانی که نیاز به تخلیه شدن دارند، از افغانستان خارج نشده‌اند، آن کشور را ترک نکند.