پکن و طالبان: چین در افعانستان به دنبال چیست؟

تحلیل‌گران می‌گویند چین خواهد کوشید در افغانستانِ تحت رهبری طالبان، بر نفوذ و منافع راهبردی خود بیفزاید

دیدار اشرف غنی با شی جین پینگ رئیس جمهوری چین در سال ۲۰۱۴ - LINTAO ZHANG / POOL / AFP

روزنامه «گلوبال تایمز» چین که جزو رسانه‌های ناسیونالیست طرفدار حکومت دانسته می‌شود، در سرمقاله‌ای نوشت که ۲۰ سال تلاش آمریکا برای شکل دادن به افغانستان «ناکامی تمام و کمال» بوده است، و بازگشت طالبان به قدرت را «ضربه‌ای سنگین» بر اعتبار آمریکا دانست.

چین همسایه افغانستان است و می‌توان گفت تنها همسایه‌ای است که نقش چندانی در حمله سال ۲۰۰۱ به آن کشور تحت رهبری آمریکا بازی نکرد؛ هرچند به عنوان عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل، آن‌ را تایید کرد. 

در سرمقاله «گلوبال تایمز» می‌خوانیم: «برنامه پر استیصال آمریکا برای خروج از افغانستان، خبر از غیر قابل اتکا بودن تعهدات این کشور به متحدانش می‌دهد: هر وقت منافع واشنگتن ایجاب کند که متحدانش را کنار بگذارد، هر بهانه‌ای که لازم باشد، برای آن پیدا می‌کند.»

تحلیل‌گران می‌گویند چین خواهد کوشید در افغانستانِ تحت رهبری طالبان، بر نفوذ و منافع راهبردی خود بیفزاید. 

خانم هوآ با تاکید بر «حفظ ارتباط» بین چین و طالبان، افزود: «طالبان افغانستان بارها گفته‌اند که امیدوار به داشتن روابط خوب با چین هستند و خواهان مشارکت چین در بازسازی و توسعه افغانستان. آن‌ها همچنین گفته‌اند به هیچ نیروی خارجی اجازه استفاده از سرزمین افغانستان برای کارهایی که چین را به خطر می‌اندازد، نمی‌دهند. ما از این گفته‌ها استقبال می‌کنیم.»

رویکرد طالبان به منطقه سین کیانگ چین که هم‌مرز با افغانستان است و پکن در آن دست به سرکوب گسترده زده و بیش از یک میلیون از اویغورها و سایر شهروندان مسلمان کشور را وارد اردوگاه‌های دسته‌جمعی کرده است، از موارد حساس رابطه پکن و طالبان است. 

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

کارشناسان اما می‌گویند طالبان نگاه «رئال‌پلیتیکی» دارد و روابط حسنه با پکن را ارجح‌تر از روابط خود با گروه‌هایی همچون «حزب اسلامی ترکستان» (گروه پیکارجویی در میان اویغورهای چین که به دنبال برپاسازی دولت مستقلی به نام «ترکستان شرقی» در سین کیانگ است) می‌داند. شورای امنیت سازمان ملل آن گروه را از سال ۲۰۰۲ در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داده است، اما آمریکا در سال ۲۰۲۰ آن ‌را از آن فهرست خارج کرد. این گروه در سوریه هم شعبه‌ دارد و در کنار گروه‌هایی همچون تحریر‌الشام، در جنگ داخلی آن کشور علیه حکومت بشار اسد جنگیده است.

هنوز معلوم نیست جمهوری خلق چین واقعا «امارت اسلامی» طالبان در کابل را به رسمیت بشناسد، یا به فعالیت‌هایی غیررسمی مثل سرمایه‌گذاری در مواردی همچون ساخت مسکن و زیرساخت در آن کشور اقدام کند.

چین از نزدیک‌ترین متحدان پاکستان است که سابقه حمایت از طالبان را دارد و بار پیش که طالبان حکومتی با عنوان «امارت اسلامی» در کابل برقرار کرده بود، یکی از تنها دو کشوری بود که همراه با امارات متحده عربی، آن حکومت ‌را به رسمیت می‌شناخت. مقامات هندوستان گفته‌اند انتظار دارند چین سرمایه‌گذاری‌های خود در افغانستان را از طریق پاکستان انجام دهد.

لیو زونگی، کارشناس سیاست خارجه در موسسه مطالعات بین‌المللی شانگهای، به روزنامه «فایننشال تایمز» لندن گفت که پکن در مسائل داخلی افغانستان «دخالت نمی‌کند.» او افزود:‌ «افغانستان در نقطه اتصالی مهمی بین کشورهای آسیا قرار دارد و برای پروژه کمربند و جاده، حائز اهمیت است. اما این به معنای آن نیست که چین از خلاء قدرت استفاده می‌کند. هدف چین همکاری بین دو دولت معمولی است.»

رهبران ارشد طالبان ماه گذشته در شهر تیانجین چین با وانگ یی، وزیر خارجه چین، دیدار کردند و به او «قول» دادند که افغانستان پایگاهی برای حملات تروریستی علیه سین‌کیانگ نخواهد بود. آقای یی گفت:‌ «خواهیم دید که طالبان سر قولش می‌ماند یا نه.»

خانم هوآ گفت: «ما امیدوارم طالبان افغانستان و تمام طرفین و گروه‌های قومی در آن کشور به ساختار سیاسی با مشارکت همگان برای صلح پایدار دست پیدا کنند.»

او تاکید کرد: «چین به حق مردم افغانستان برای تعیین مستقل سرنوشت و آینده خود احترام می‌گذارد و آماده است به رشد همکاری دوستانه و حاکی از همسایگی خوب با افغانستان ادامه دهد. چین می‌خواهد نقشی سازنده در صلح و بازسازی افغانستان داشته باشد.»