«بازار بزرگ تهران» یکی از مراکز مهم اقتصادی، تاریخی و گردشگری ایران به شمار می‌آید. برخی ساخت این بازار را حاصل کار ناصرالدین‌شاه قاجار می‌دانند و عده‌ای دیگر نیز شاه تهماسب صفوی را به عنوان سازنده بازار معرفی کرده‌اند. بر اساس برخی نوشته‌ها، اما گویی بازار در زمان صفویان سقف نداشته و در دوران ناصرالدین‌شاه با طرح یک معمار فرانسوی مسقف شده است.
در این گزارش، گشت‌وگذاری در این بازار خواهیم داشت که از شمال در «سبزه‌میدان» آغاز می‌شود و در «امامزاده زید» در جنوب به پایان می‌رسد.
ایجاد سبزه‌میدان به اوایل دوره صفویه بازمی‌گردد. امیرکبیر در سال ۱۲۶۸ قمری، شخصی به نام حاجب‌الدوله را مامور ایجاد تغییرات وسیعی در این بخش از بازار کرد و سبزه‌میدان به شکل امروزی‌اش در آمد.
این میدان در دوره‌های مختلف یکی از مراکز مهم مذهبی، اجتماعی و سیاسی تهران به شمار می‌رفته و میزبان مراسم مذهبی و سیاسی بوده است.
امروزه دورتادور سبزه‌میدان مغازه‌های مختلفی وجود دارند و نمایش‌های خیابانی نیز در آن برگزار می‌شود.
از سردر زیبا در ضلع جنوبی سبزه‌میدان می‌توان وارد بازار و راسته موسوم به کفاش‌ها شد و در ادامه، با طی مسیری کوتاه و در ابتدای بازار کفاش‌ها، در سمت چپ تیمچه مهدیه قرار دارد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
تیمچه مهدیه با پوشش عظیم ضربی و یزدی‌بندی ظریف و زیبای آن، جلوه‌ای خاص به فضای بازار تهران بخشیده است. این تیمچه به عنوان بورس ترمه در ایران شناخته می‌شود و رنگ و طرح و معماری ایرانی آن را زیباترین بخش بازار کرده است.
در ادامه مسیر به بازار کفاش‌ها برمی‌گردیم و به سمت جنوب رفته و وارد تیمچه تاج‌الدوله می‌شویم. تیمچه حاجب‌الدوله از باارزش‌ترین بناهای بازار تهران است. این بنا را شخصی به نام حاج‌علی خان حاجب‌الدوله در دوره ناصرالدین شاه ساخت. محصولات عرضه‌شده در این بخش از بازار ظروف دست‌ساز مسی و محصولات دکوری‌اند.
از تیمچه حاجب‌الدوله وارد بازار بزازها می‌شویم و به سمت شمال می‌رویم تا به کوچک‌ترین کافه‌ای که ممکن است تا به حال دیده باشید برسیم، «قهوه‌خانه حاج علی درویش». این قهوه‌خانه با ابعاد کمتر از ۲ متر، از سال ۱۲۹۷ آغاز به کار کرده و امروز از شهرتی جهانی برخوردار است و مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی و کسبه این بازار است.
در ادامه و سمت شمال بازار بزازها، به مسجدی می‌رسیم که از دوره قاجار به جا مانده است و با نام‌های «مسجد شاه»، «مسجد سلطانی» و «مسجد امام» شناخته می‌شود.
از آنجا که فتحعلی‌شاه قاجار بانی ساخت این مسجد بود، نام مسجد شاه را بر آن گذاشتند. بر اساس کتیبه‌های موجود، زمان تقریبی شروع ساخت این بنا سال ۱۲۱۲ یا ۱۲۲۴ هجری قمری بوده است و مناره‌ها در سال ۱۳۰۷ هجری قمری به دستور ناصرالدین‌شاه اضافه شده‌اند.
در سمت شرق، وارد بازار بین‌الحرمین می‌شویم و کمی بعد به خانه ملک می‌رسیم. خانه حاج حسین آقا ملک یکی از بناهای تاریخی و بسیار دیدنی در بافت بازار تهران است که معماری آن به دو دوره قاجار و پهلوی تعلق دارد.
این خانه مزین به هنرهایی ارزشمند همچون آجرکاری، کاشی‌کاری، حجاری، گچ‌بری، منبت‌کاری و تزیینات فلزی است و حال‌و‌هوای خاصی دارد. حوض زیبا در حیاط این بنا کنار درختان و محوطه‌سازی آن هر بیننده‌ای را مسحور می‌کند.
پس از خروج از خانه ملک، وارد بازار بین‌الحرمین شده و سپس وارد بازار مسجد جامع می‌شویم و در ادامه به مسجد جامع تهران می‌رسیم. مسجد جامع قدیمی‌ترین مسجد پایتخت است که با نام مسجد جامع بازار تهران و مسجد عتیق هم شهرت دارد.
مساحت این مسجد به حدود ۴۵۰۰ مترمربع می‌رسد. این مسجد دارای هفت شبستان است، در ادامه مسیر و در سمت چهارسوق بازار تهران به گنبد زیبایی می‌رسیم که نماد بازارهای سنتی در ایران است.
چهارسوق بزرگ بازار تهران فضایی هشت‌ضلعی با گنبد دایره‌ای و کوتاه است که تزیینات زیبایی دارد و از قدیمی‌ترین بخش‌های بازار به شمار می‌رود. این قسمت از بازار در تقاطع بازار مسجد جامع، بازار چهارسوق، بازار مسگرها و کوچه هفت‌تن واقع شده است و ساخت آن به سال ۱۲۲۲ قمری باز می‌گردد.
در ادامه از چهارسوق بزرگ، به کوچه عباس‌آباد می‌رویم و پس از ورود به بازار خیاط‌ها و به امامزاده زید می‌رسیم که در انتهای جنوبی بازار بزازها قرار دارد و یکی از بزرگ‌ترین زیارتگاه‌های شهر تهران به شمار می‌آید. ساخت این بنا به دوران صفویه و اوایل قرن دهم هجری قمری می‌رسد. این بنا در زمان قاجار بازسازی شده است و تزییناتی همچون آینه‌کاری و کاشی‌کاری در آن دیده می‌شود.
در پایان این گشت‌وگذار و در صحن امامزاده زید، به آرامگاه لطفعلی‌خان زند، پادشاه جوان زندیه می‌رسیم که در سال ۱۲۰۹ هجری قمری به دست آقا محمدخان قاجار به قتل رسید.
بازار بزرگ تهران تنها بخش مهمی از تاریخ کسب‌وکار در ایران نیست، بلکه قسمتی با‌اهمیت از فرهنگ این شهر است که از قرن‌های قبل باقی‌مانده، این شهر ییلاقی پیش از آنکه به عنوان پایتخت ایران انتخاب شود، به دلیل شرایط خاص و آب‌وهوای خوش آن همیشه محل عبور و اقامت بازرگانان و تجار بوده و دادوستد در آن سابقه‌ای دیرینه دارد.
