پس از پیوستن بریتانیا به طرح آمریکا برای ایجاد ائتلاف نظامی در خلیج فارس به منظور برقراری امنیت دریانوردی در منطقه، اسرائیل نیز اعلام کرد، بخشی از این طرح است.

حالا چین، بزرگترین مشتری نفت ایران که دارای یکی از قدرتمندترین نیروی دریایی آب‌های آبی(نیروی دریایی با قابلیت فعالیت در آب‌های بین‌المللی) در جهان به شمار می‌رود هم به بررسی این طرح چراغ سبز نشان داده است.

آمریکا پس از انفجار شش نفتکش در دریای عمان و سرنگونی پهپاد گلوبال هاوک با موشک زمین به هوای سپاه، روند ایجاد یک ائتلاف بین‌المللی برای اسکورت کشتی‌ها در خلیج فارس و کمک به امنیت این منطقه را آغاز کرد.

هرچند در مراحل اولیه، متحدان آمریکا در آنسوی آتلانتیک از آن استقبال نکردند، کشیده شدن پای بریتانیا به بحران پس از توقیف یک نفتکش حامل پرچم این کشور از سوی سپاه، موضع لندن را تغییر داد. دولت جدید بریتانیا به رهبری بوریس جانسون، در واکنش به ادامه توقیف نفتکش استنا ایمپرو، اوایل هفته جاری اعلام کرد به طرح آمریکا ملحق می‌شود. ایتالیا و دانمارک نیز قبلا به طرح ناوگان اروپایی برای اسکورت کشتی‌ها پاسخ مثبت داده بودند که احتمالا به معنی مشارکت آنها در طرح آمریکا خواهد بود.

از سوی دیگر وزیر امور خارجه اسرائیل از مشارکت کشورش در این ائتلاف خبر داده و وزیر دفاع استرالیا هم در پاسخ به درخواست واشینگتن برای حضور در این طرح، گفته که این پیشنهاد را به طور جدی و فعالانه بررسی می‌کند.

مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا می‌گوید، هفته گذشته نمایندگان ۳۰ کشور در جلسه‌ای با همین موضوع در مقر مرکز فرماندهی نیروهای آمریکایی در فلوریدا شرکت کرده‌اند و پیشرفت‌هایی حاصل شده که نتیجه آن به زودی اعلام می‌شود. همچنین قرار است نشستی با عنوان امنیت دریانوردی در خلیج فارس در بحرین برگزار شود که ۶۰ کشور در آن حضور خواهند داشت.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا قبلا از همه کشورهای ذینفع در دریانوردی خلیج فارس خواسته بود، برای تامین امنیت در آب‌های این منطقه تلاش کنند. او تاکید کرده بود، این کشورهایی مانند چین هستند که به طور کامل به واردات انرژی از خلیج فارس وابسته‌اند و نه آمریکا. به همین دلیل ایالات‌متحده نباید به تنهایی هزینه‌های تامین امنیت در این منطقه را پرداخت کند.

چراغ سبز چین

در بین همه کشورهایی که به ائتلاف دریایی مورد نظر آمریکا چراغ سبز نشان داده‌اند، واکنش سفیر چین در امارات متحده عربی، قابل تامل است. نی جیان به رویترز گفت:«چین احتمالا کشتی‌های خود را در ائتلاف دریایی آمریکا اسکورت می‌کند». او در ادامه گفت:«در صورتی که شرایط ناامن شود، نیروی دریایی چین کشتی‌های این کشور را همراهی می‌کند». سفارت چین در امارات متحده عربی نیز در پیامی کوتاه برای این خبرگزاری انگلیسی، توضیح داده که پیشنهاد آمریکا برای اسکورت کشتی‌ها در دست بررسی است.

باتوجه به روابط نزدیک بریتانیا و اسرائیل با آمریکا، مشارکت آنها در این طرح غافلگیر کننده نیست. اما حضور احتمالی چین با نیروی دریایی آب‌های آبی، موضوع دیگری است.

چین به طور سنتی نقش پررنگی در تنش‌های خاورمیانه ایفا نمی‌کند. اما به نظر می‌رسد تحولات اخیر در روابط با آمریکا و بحران در خاورمیانه که مستقیما امنیت انرژی پکن را نشانه رفته، تغییراتی در رویکرد سنتی این کشور در منطقه ایجاد کرده است.

چین اخیرا با امارات متحده عربی یک قرارداد همکاری نظامی و دفاعی امضاء کرده و به طور منظم از طریق پایگاه نظامی خود در جیبوتی در مانورهای دریایی در خلیج عدن و سواحل سومالی شرکت می‌کند.

از آنجایی که چین و آمریکا در یک جنگ تجاری به سر می‌برند، مشارکت احتمالی چین در طرح امنیت دریایی آمریکا، می‌تواند اهرمی برای چانه‌زنی‌ها در روند مذاکرات پکن با واشینگتن باشد. افزایش تعداد کشورهای حاضر در این طرح از آن جهت برای ایالات‌متحده اهمیت دارد که می‌کوشد با ایجاد جبهه‌ای بین‌المللی در برابر ایران و افزایش فشارها (مشابه شرایط قبل از آغاز مذاکرات هسته‌ای که تحریم‌ها و فشار به اوج خود رسیده بود)، مقامات تهران را برای دستیابی به توافقی جدید، پای میز مذاکره بکشاند.

این در شرایطی است که مقامات تهران در مورد مشارکت دیگر کشورها در این طرح هشدار داده‌اند.

البته این نخستین باری نیست که چین با وجود همه پیوندهای اقتصادی با ایران، در ائتلاف‌های بین‌المللی تحت رهبری آمریکا علیه ایران، حاضر می‌شود.

چین به عنوان عضو دایم شورای امنیت و طرف مذاکرات هسته‌ای با ایران، از رای وتوی خود علیه هیچ یک از قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران استفاده نکرد. اکنون نیز به منظور پرهیز از نقض تحریم‌های آمریکا، محموله‌های نفت وارد شده از ایران را از گمرک ترخیص نمی‌کند.

ضعف نیروی دریایی آلمان

در بین کشورهایی که به درخواست آمریکا برای مشارکت در ائتلاف نظامی در خلیج فارس، پاسخ منفی داده‌اند؛ نام آلمان بیش از ژاپن و اسپانیا جلب توجه می‌کند.

این کشور بزرگترین اقتصاد اروپا به شمار می‌رود که از نظر نیروی دفاعی  پیشرفته و قدرتمند است. علاوه بر این آلمان بزرگترین شریک اقتصادی ایران در اتحادیه اروپا بوده که هم اکنون نیز ریاست کانال ویژه اقدام مالی (اینستکس) را بر عهده دارد.

اما تنها دلیل مخالفت برلین با درخواست آمریکا، اولویت رابطه با تهران نیست. هرچند آلمان با عدم حضور در این ائتلاف می‌تواند در نقش پلیس خوب برای ایران ظاهر شود، قدرت نیروی دریایی این کشور به اندازه‌ای نیست که به آن امکان دهد در سطح بین‌المللی نقش آفرینی کند.

نیروی دریایی آب‌های آبی به نیروی دریایی گفته می‌شود که قابلیت فعالیت گسترده در آب‌های بین المللی را دارد. آمریکا، روسیه، بریتانیا، چین، ژاپن و هند؛ قدرتمندترین و مجهزترین نیروی دریایی آب‌های آبی را در جهان در اختیار دارند. اما جایگاه آلمان در مقایسه با کشورهایی مانند اندونزی، کولمبیا و فنلاند که همچنان در فهرست ۱۰ کشور برتر جهان قرار دارند، بسیار پایین‌تر است.

برای مثال اندونزی ۲۲۱ شناور دریایی با قابلیت استفاده در عملیات آب‌های آبی دارد. اما این تعداد در مورد آلمان ۸۱ شناور است که این کشور را هم سطح تایلند قرار می‌دهد. از سوی دیگر  بخشی از نیروی دریایی آب‌های آبی این کشور به دلیل کمبود بودجه و عدم به روز رسانی، فرسوده یا از کار افتاده است.

مشارکت آلمان به عنوان یکی از اعضای گروه موسوم به سه بزرگ اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) بیش از اینکه از نظر لجستیکی برای آمریکا حائز اهمیت باشد، در به رخ کشیدن نمایش اتحاد آمریکا و اروپا، جنبه سمبولیک دارد. اما به نظر نمی‌رسد عدم حضور آلمان، مانعی در راه تشکیل این ائتلاف ایجاد کند، به ویژه در صورتی که کشورهایی مانند چین هم برای اسکورت کشتی‌های خود اقدام کنند.