ایالات متحده بر اساس قانون مجازات خریداران جنگ‌افزار از کرملین، ترکیه را بابت خرید سامانه ضدموشکی اس-۴۰۰ روسیه، مورد تحریم‌هایی قرار داده است، زیرا این سامانه پیشرفته را تهدیدی برای امنیت ائتلاف ناتو می‌داند.

دولت ترامپ، روز دوشنبه از وضع تحریم‌هایی علیه ترکیه خبر داد. وضع محدودیت‌های شدید مالی و ممنوعیت صادرات هر گونه کالا یا فناوری به موسسه اصلی تدارکات نظامی ترکیه و تحریم رییس آن، اسماعیل دمیر و همچنین سه مقام رسمی دیگر، از جمله آنها است.

این اقدام، یعنی تحریم کردن متحد ناتو، در دوره‌های اخیر بی‌سابقه بوده است.

ماتیو پالمر، مقام ارشد وزارت خارجه ایالات متحده، به خبرنگاران گفت: ترکیه در گذر سالیان، به ناتو کمک‌های زیادی کرده است و همچنان می‌کند، اما خرید سامانه اس-۴۰۰، همان‌طور که برای ترکیه توضیح دادیم، با تعهدات متحدان ناتو ناسازگاری بنیادی دارد.

کریستوفر فورد، یک مقام ارشد دیگر وزارت خارجه آمریکا هم می‌گوید این تصمیم بعد از سال‌ها تأمل و تعامل دیپلماتیک اتخاذ شده است.

او گفت: متاسفانه اکنون ترکیه به تمامی این تلاش‌های چند ساله و بسیاری از تعاملات و گزینه‌های پیشنهادی پشت کرده است و در نهایت انتخاب دیگری برای ما باقی نگذاشت.

خرید سامانه اس۴۰۰ از سوی ترکیه، به معنای منتفی شدن برنامه خرید هواپیماهای جنگنده پیشرفته و شناساگریز اف۳۵ از آمریکا است، زیرا مقامات ایالات متحده می‌گویند اس۴۰۰ می‌تواند در برخی قابلیت‌های این جت‌های جنگنده، اختلال ایجاد کند. این در حالی است که استفاده از متخصصان روسی، برای نصب و نگه‌داری سامانه‌های ضدهواپیمای اس۴۰۰ ناقض امنیت است.

تحریم‌های وضع شده جدید، نسبتاً ملایم و محدود است. اعلام آن اما، خشم دولت ترکیه و مخالفان دولت را برانگیخته است. چند روز قبل هم اتحادیه اروپا اعلام کرده بود، سال آینده وضع تحریم‌هایی علیه ترکیه را درخواست خواهد کرد، زیرا این کشور همچنان به اکتشاف ذخایر گاز در آب‌هایی ادامه می‌دهد که یونان و قبرس جزو حوزه اختصاصی خود می‌دانند.

فخرالدین آلتون، مشاور ارتباطات رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه، این تصمیم آمریکا را «نامعقول، بی‌ثمر و در نهایت ناسازگار با روحیه همکاری» خواند. او واشینگتن را به سر فرودآوردن در برابر «اعمال‌ نفوذهای ضد ترکیه» متهم کرد.

او خرید سامانه‌های اس۴۰۰ را برای امنیت ملی ترکیه «ضروری» خواند.

او در رشته ‌پیام‌هایی در توییتر نوشت: از ایالات متحده که متحد ما در ناتو است، توقع داریم به جای آنکه علیه ترکیه تحریم وضع کند در نبرد علیه تروریست‌ها پشتیبان ما باشد و طرف‌های ثالث در همسایگی ما را که دنبال منافع خودشان هستند، پشتیبانی نکند.

ترکیه از سال ۲۰۱۷ که دولت رییس جمهور سابق ایالات متحده، باراک اوباما از فروش سامانه‌های دفاع موشکی پاتریوت به آنکارا امتناع کرد، برای خرید سامانه سیار ضدهواپیمای اس۴۰۰ روسیه دست به کار شد. واشینگتن بعدها مسیر خود را تغییر داد، اما ترکیه شروع به گسترش روابط جغرافیایی سیاسی با مسکو کرد.

خرید سامانه‌های اس۴۰۰، نشانه‌ای از حفظ پیوند قوی با روسیه است. این درحالی است که ایالات متحده، به ویژه پس از حمایت از شورشیان کرد سوریه که خطری برای امنیت آنکار به شمار می‌آیند، متحدی قلابی جلوه کرده است.

از نظر تمام جناح‌های سیاسی ترکیه نیز که به شدت به ایالات متحده بی‌اعتماد شده‌اند، تحکیم روابط با روسیه نسبتاً خوشایند است؛ به طوری‌که حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه، سرسخت‌ترین مخالف سیاسی آقای اردوغان، اواخر روز دوشنبه با صدور بیانیه‌ای از تصمیم خرید سامانه‌های اس۴۰۰ قویاً حمایت کرد. در این بیانیه، وضع تحریم‌ها از سوی آمریکا را بر اساس قانون مصوب سال ۲۰۱۷، مبنی بر ممنوعیت معامله با جنگ‌افزارسازان روسی، محکوم کرد.

در این بیانیه آمده است: ایالات متحده به جای وضع کردن چنین تحریم‌هایی بهتر است مشکل را از طریق گفتگو حل کند.

کارشناسان نگران هستند مبادا وضع تحریم‌های شدید علیه ترکیه، باعث شود گرایش این کشور به روسیه یا چین تقویت شود. اما آقای پالمر می‌گوید وضع تحریم، آخرین چاره ایالات متحده بود و این کشور قصد ندارد رابطه با ترکیه را کنار بگذارد. او خاطر نشان کرد ترکیه و روسیه در درگیری‌های نظامی مستمر و اخیر در لیبی، سوریه و قفقاز، در دو جناح مخالف هم قرار داشتند.

او گفت: به طور کلی می‌توان گفت در پی تحکیم و تقویت روابط شرکای ترک با ایالات متحده بوده‌ایم و می‌خواستیم به ترکیه کمک کنیم تا توجه داشته باشد منافع‌اش به بهترین وجه، از طریق رابطه با شرکای غربی، تامین می‌شود نه توسعه رابطه با مسکو.