بسیاری از بازارهای مهم تهران روز دوشنبه ۸ دی‌ماه به اعتصاب‌ها و اعتراض‌های سراسری علیه مقام‌های جمهوری اسلامی پیوستند و در اعتراض به گرانی‌های افسارگسیخته، در حمایت از شاهزاده رضا پهلوی شعارهایی همچون «جاویدشاه»، «رضاشاه، روحت شاد»، «رضا رضا پهلوی، اینه شعار ملی» و «این آخرین نبرده، پهلوی برمی‌گرده» سر دادند.

پس از واکنش‌ کسبه پاساژ موبایل علاالدین و مجتمع تجاری چارسو در تهران به رشد چشمگیر نرخ دلار در روز یکشنبه و آغاز اعتصاب‌ها و شعار سر دادن علیه مقام‌های جمهوری اسلامی، اکنون اطلاعات و ویدیوهای رسیده به ایندیپندنت فارسی نشان می‌دهد که روز دوشنبه، کسبه بازارهای لاله‌زار، چهارسوق، توپخانه، بازار جعفری، شوش و خیابان‌های ملت، امیرکبیر، مولوی و سعدی نیز همراه با فعالان بازار طلای تهران به اعتصاب‌ها پیوسته و ضمن سر دادن شعارهای اعتراضی، از باز کردن مغازه‌هایشان امتناع کرده‌اند.

در خیابان امیرکبیر تهران امروز هشتم دی‌ماه، کاسبان به دلیل بحران‌های شدید اقتصادی تجمع کردند و شعارهایی مانند «مرگ بر دیکتاتور» و «بازاری می‌میرد، ذلت نمی‌پذیرد» سر دادند. در بازارهای لاله‌زار و خیابان جمهوری هم در حمایت از خاندان پهلوی شعار داده شد. شعارهای مشابه هم در حوالی بازارهای چهارسوق و جعفری شنیده شد.

مردم و بازاریان در بازار شوش تهران نیز صبح دوشنبه شعارهای سیاسی و اقتصادی سر دادند. شاغلان در خیابان سعدی تهران هم در اعتراض به وضعیت بد اقتصادی و بازار ارز مغازه‌ها را بستند و کسبه پاساژ علاءالدین تهران هم برای دومین روز پیاپی اعتصاب‌ کردند.

در ساعات اولیه صبح دوشنبه ۸ دی‌ماه، یک دلار آمریکا ۱۴۳ هزار تومان معامله شد که نسبت به دوشنبه هفته گذشته، ۱۲ هزار تومان بالاتر است. امروز همچنین پوند انگلستان ۱۹۲ هزار و ۸۰۰ تومان، یورو ۱۶۸ هزار و ۲۰۰ تومان، لیر ترکیه سه هزار و ۴۰۰ تومان، درهم امارات ۳۸ هزار و ۸۹۰ تومان، یوآن چین ۲۰ هزار و ۳۶۰ تومان و دلار کانادا ۱۰۴ هزار و ۵۰۰ تومان معامله شد که همگی رکوردهای قیمتی تاریخی جدیدی محسوب می‌شوند.

رکوردشکنی‌ در بازار طلا نیز ادامه دارد. به شکلی که روز دوشنبه هر گرم طلای ۱۸ عیار، ۱۵ میلیون و ۶۰۵ هزار تومان قیمت‌گذاری شد. بهای سکه امامی از ۱۶۴ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان فراتر رفت، سکه بهار آزادی ۱۵۸ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان خریدوفروش شد و قیمت نیم‌سکه و ربع سکه نیز به ترتیب از ۸۹ میلیون و ۸۰۰ هزار و ۵۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان عبور کرد.

در چنین فضایی، درباره استعفا یا برکناری محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی دولت پزشکیان، هم اخباری منتشر شده است. همشهری به نقل از علی شریعتی، فعال رسانه‌ای نزدیک به دولت، نوشت که کمیته گزینش در تاریخ سوم دی از چند چهره اقتصادی برای انتخاب جانشین فرزین برنامه خواسته است. هم‌زمان گزارش‌هایی مبنی بر ابقای فرزین با «تصمیم سران قوا» منتشر شد که رسانه‌های وابسته به قوه قضاییه ساعاتی بعد آن‌ها را تکذیب کردند.

کانال تلگرامی وابسته به سپاه پاسداران جمهوری اسلامی نیز با لحنی کم‌سابقه، درباره اعتراض بازاریان تهران ابراز نگرانی کرد و نوشت: «از مسئولان انتظار می‌رود به اعتراض مردم پاسخ درست بدهند وگرنه مسیر برای جنگ مجدد اسرائیل فراهم می‌شود.»

هم‌زمانی اعتصاب‌های صنفی و تشدید نارضایتی‌های معیشتی با گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال آغاز حملات مجدد ارتش اسرائیل به منافع و سران جمهوری اسلامی، جدی‌ترین تهدید برای نظام جمهوری اسلامی است و گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال فروپاشی آن را تقویت می‌کند.

جهش‌های اخیر در بازار ارز و طلا محصول شایعات مدیریتی نیست و در تشدید فشارهای خارجی به دلیل سیاست‌های جنگ‌طلبانه رهبر جمهوری اسلامی ریشه دارد. بازگشت تحریم‌های سازمان ملل و تاکید مقام‌های جمهوری اسلامی بر ادامه برنامه‌های هسته‌ای و موشکی، فروش نفت و دسترسی دولت به منابع ارزی را به‌شدت محدود کرده است. در این شرایط، تلاش برخی مقام‌ها برای تقلیل بحران اقتصادی ساختاری به نقص در عملکرد دولت‌ یا رئیس بانک مرکزی هم نتوانسته است افکار عمومی و فعالان بازار را قانع کند.

در جریان ارائه لایحه بودجه ۱۴۰۵ به مجلس از تنش و مشاجره میان نمایندگان و رئیس بانک مرکزی گزارش‌هایی منتشر و گفته شد که فرزین بار دیگر درباره «نرسیدن ارز به بانک مرکزی» هشدار داده است؛ هشداری تکراری که برای بازار، نشانه‌ای از بن‌بست در سیاست‌گذاری‌ها تلقی می‌شود.

طلا و دلار؛ آیینه فروپاشی

رشد حدود ۳۰ درصدی قیمت سکه در بازه یک‌ ماهه و ثبت سقف‌ قیمتی تاریخی برای دلار، نشان می‌دهد بازارها به فاز جدیدی از انتظارات تورمی وارد شده‌اند. قیمت سکه امامی که در آذرماه حدود ۱۲۰ میلیون تومان بود، اکنون در محدوده ۱۷۰ میلیون تومان نوسان می‌کند و رشد آن طی یک سال گذشته به حدود ۱۸۰ درصد رسیده است.

اظهارات متناقض مقام‌های ارشد دولت پزشکیان نیز به بی‌اعتمادی‌ها بیشتر دامن زده است. رئیس‌جمهوری ایران تحریم‌ها و تبعات جنگ ۱۲روزه را عامل اصلی بحران می‌داند، در حالی که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، به‌صراحت از نقش فساد، ناکارآمدی و «مافیای قدرت» در مشکلات اقتصادی سخن می‌گوید.

این اعتراف آشکار به وجود فساد ساختاری در کنار انتشار جزئیات بودجه ۱۴۰۵ که از تداوم افزایش اعتبارات نهادهایی مانند صداوسیما و حوزه‌های علمیه حکایت دارد، تصویری روشن از تداوم مسیر گذشته ارائه می‌دهد؛ مسیری که با افزایش بودجه نهادهای وابسته به چهره‌هایی چون غلامعلی حدادعادل همراه است.

از بازار تا خیابان

در چنین فضایی، اعتراض بازاریان تهران دیگر صرفا واکنشی صنفی به گرانی‌ها و فروپاشی معیشت نیست، بلکه نشانه‌ای آشکار از پیوند بحران اقتصادی با مطالبات سیاسی و براندازانه علیه جمهوری اسلامی است. سر دادن شعارهای متنوع در حمایت از رضا پهلوی در قلب بازار تهران نشان می‌دهد شکاف میان حکومت و بدنه سنتی و محافظه‌کار بازار که دهه‌ها یکی از پایه‌های اجتماعی نظام به شمار می‌رفت، به‌مراتب عمیق‌تر از گذشته شده است.

این تحولات همچنین حاکی از آن است که میزان محبوبیت و مقبولیت شاهزاده رضا پهلوی در میان بخش بزرگی از بازاریان و طبقه متوسط شهری به‌طور محسوسی افزایش یافته و اعتراض‌های اقتصادی به‌سرعت در حال تبدیل شدن به کنشی سیاسی با شعارها و مطالباتی فراتر از اصلاحات محدود و درون‌ساختاری است.