کامبیز آتابای، یکی از برجسته‌ترین مدیران دوران پهلوی و پایه‌گذار فوتبال مدرن ایران، روز دوشنبه ۱۲ آبان ۱۴۰۴ در سن ۸۶ سالگی از دنیا رفت، اما خاطرات دوران طلایی مدیریت ورزشی ایران را بار دیگر در یادها زنده کرد.
آتابای، متولد سال ۱۳۱۸ در گنبد کاووس و پدرش، ابوالفتح آتابای، از مدیران ارشد وزارت دربار محمدرضاشاه پهلوی بود. همین سابقه خانوادگی از همان آغاز او را در مسیر خدمات دولتی و سپس مدیریت کلان قرار داد و بعدها راه او را به ورزش و فوتبال ایران هم گشود.
او پس از پایان تحصیلات متوسطه در تهران، برای ادامه تحصیل راهی بریتانیا و آمریکا شد و پس از بازگشت به ایران، به مدت چهار سال در ارتش خدمت کرد. سپس به دربار پهلوی وارد شد و در دهه ۱۳۵۰ مدیرکل فنی و خدمات عمومی دربار شد و از آنجا به حلقه مدیران کاردان و مورد اعتماد شاه و شهبانو فرح پهلوی راه یافت. او در دوران نسبتا طولانی مدیریت ورزشی ایران بیش از هر چیز بر روز‌آمد کردن و نوسازی ساختارهای ورزشی و مدیریتی متمرکز بود و همین تلاش‌ها و نتیجه اقداماتش او را به یکی از مهم‌ترین مدیران تاریخ فوتبال ایران بدل کرد.
کامبیز آتابای در سال ۱۳۵۱، به‌عنوان دهمین رئیس فدراسیون فوتبال ایران منصوب شد. دوره ریاست او که تا انقلاب ۱۳۵۷ ادامه یافت، نقطه عطفی در تاریخ این رشته ورزشی در ایران بود. او بنیان‌گذار «جام تخت جمشید» بود؛ نخستین لیگ حرفه‌ای فوتبال ایران و آسیا که بر پایه استانداردهای مدیریتی و فنی روز دنیا طراحی شد.
لیگ تخت جمشید نه‌تنها ساختار باشگاه‌داری در ایران را سامان داد، بلکه باعث شکوفایی استعدادهای بومی و ارتقای کیفیت تیم‌های باشگاهی ایران شد. در همان سال‌ها، فوتبال ایران به دوران طلایی خود قدم گذاشت و قهرمانی‌های پیاپی در جام ملت‌های آسیا (۱۹۶۸، ۱۹۷۲ و ۱۹۷۶)، صعود به المپیک مونیخ و مونترآل و نهایتا راهیابی به جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین، همگی در سایه مدیریت او اتفاق افتادند که به فوتبال ایران نظم، اعتبار و جایگاهی جهانی بخشید.
او در ساخت مجموعه‌های ورزشی و ورزشگاه فوتبال آریامهر که با گذشت بیش از پنج دهه، همچنان تنها ورزشگاه فوتبال استاندارد و بین‌المللی در ایران است، نقش مهمی داشت. ورزشگاه آریامهر تهران که بعد از انقلاب آزادی نامیده شد، بعد از میزبانی از دو دوره جام ملت‌های آسیا، اصلی‌ترین نامزد میزبانی جام جهانی ۱۹۹۰ هم بود که وقوع انقلاب اسلامی این شانس بزرگ را از ایران گرفت.
آتابای در سال ۱۳۵۴ به ریاست کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) رسید و تا سال ۱۳۵۶ در این سمت باقی ماند. او نخستین ایرانی بود که در این جایگاه قرار گرفت و توانست با اصلاح ساختارهای اجرایی، برگزاری منظم رقابت‌های باشگاهی قاره و افزایش کرسی‌های آسیا در فیفا، به فوتبال شرق جهان اعتبار تازه‌ای ببخشد. بسیاری از مدیران فوتبال آسیا بعدها از آتابای به‌عنوان «پایه‌گذار عصر حرفه‌ای فوتبال قاره کهن» یاد کردند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در کنار فوتبال، او مدتی نیز ریاست فدراسیون سوارکاری را برعهده داشت و در گسترش زیرساخت‌های ورزشی ایران نقش مهمی ایفا کرد. با پشتیبانی دفتر شهبانو فرح پهلوی، پروژه‌هایی برای توسعه ورزش‌های پایه، تربیت مربیان جوان و ساخت مجموعه‌های ورزشی در سراسر ایران آغاز شد و ایران را در دهه ۱۳۵۰ به پیشرفته‌ترین کشور آسیایی در عرصه ورزش بدل کرد.
با وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، آتابای همانند بسیاری از مدیران دوران پهلوی، ناگزیر از ایران خارج شد. او همراه با محمدرضاشاه پهلوی و شهبانو فرح ایران را ترک کرد و پس از درگذشت پادشاه فقید در سال ۱۳۵۹، در نیویورک اقامت گزید. در آنجا به‌عنوان رئیس دفتر شهبانو فرح پهلوی فعالیت خود را تا آخرین روز زندگی ادامه داد؛ نقشی که نشان از اعتماد عمیق شهبانو به او داشت. او نه‌فقط مسئول دفتر شهبانو بود، بلکه در برنامه‌های فرهنگی و خیریه مرتبط با جامعه ایرانیان مهاجر نیز حضور فعال داشت.
زندگی کامبیز آتابای ترکیبی از نظم، تدبیر و میهن‌دوستی بود؛ مردی که از میدان‌های چتربازی تا ریاست فوتبال آسیا، همواره نام ایران را با افتخار بر زبان می‌آورد. امروز، یاد او برای بسیاری از ورزش‌دوستان و نسل‌هایی که فوتبال ایران را در شکوه دهه ۱۳۵۰ به خاطر دارند، یادآور عصری است که فوتبال ایران نه با شعار، بلکه با مدیریت، دانش و عشق به پیشرفت در جهان، شناخته می‌شد.
