دانشمندان همچنان در حال پیشرفت در پژوهش‌هایی‌اند که بررسی می‌کند اندام‌های خوک تا چه اندازه می‌توانند در بدن انسان عمل کنند و اکنون برای گام بعدی یعنی آزمایش‌های بالینی در مقیاس بزرگ‌تر آماده می‌شوند. در این راستا، شرکت زیست‌فناوری ئی‌جنسیس (eGenesis)، یکی از شرکت‌هایی که خوک‌های دستکاری ژنتیکی‌شده برای پیوند اندام به انسان تولید می‌کند، روز دوشنبه اعلام کرد سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای آغاز آزمایش‌های انسانی با کلیه این خوک‌ها مجوز صادر کرده است.
به گزارش سی‌ان‌ان، خوک‌های ئی‌جنسیس به‌گونه‌ای اصلاح ژنتیکی شده‌اند که اندام‌هایشان با بدن انسان سازگارتر باشد. بخش کلیدی این کار استفاده از ابزار کریسپر (CRISPR) برای حذف ژنی است که مسئول تولید کربوهیدراتی به نام آلفا‌ــ‌‌گال است. در غیاب این ژن، بدن انسان اندام خوک را تقریبا بلافاصله پس می‌زند.
تاکنون چند عمل پیوند از این نوع، موسوم به زنوتراسپلنت (xenotransplant)، در آمریکا انجام شده است از جمله پیوند کلیه خوک در دانشگاه نیویورک و پیوند قلب خوک در دانشکده پزشکی دانشگاه مریلند. در تمام این موارد، بیماران هیچ گزینه دیگری نداشتند و پیوندها در قالب آزمایش‌های بالینی استاندارد انجام نشد، بلکه تحت مقررات ویژه‌ای صورت گرفت که به استفاده اضطراری (دلسوزانه) از درمان‌های آزمایشی برای بیماران در شرایط بحرانی مجوز می‌دهد.
روز دوشنبه، پزشکان بیمارستان عمومی ماساچوست سومین پیوند آزمایشی کلیه خوک را اعلام کردند. گیرنده، بیل استوارت، ۵۴ ساله اهل نیوهمپشایر بود که این عمل را در ۱۴ ژوئن انجام داد و از آن زمان به خانه و حتی به کارش بازگشته است. او گفت: «افراد بسیار کمی چنین تجربه‌ای دارند و عملا پروتکل در جریان کار نوشته می‌شود. با این حال، من حالم خوب است.»
استوارت سابقه خانوادگی فشار خون بالا داشت و بیشتر دوران بزرگسالی‌اش دچار پرفشاری خون بود. این وضعیت باعث تنگی رگ‌های کلیه و کاهش عملکرد آن‌ها شد، تا جایی که کارآیی کلیه‌هایش به ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش یافت و او ناچار به دیالیز شد.
اکنون بیش از ۱۰۰ هزار نفر در ایالات متحده در لیست انتظار پیوند عضو قرار دارند که ۸۶ درصدشان به کلیه نیاز دارند. میانگین زمان انتظار برای دریافت کلیه در اغلب مراکز سه تا پنج سال است، اما استوارت به دلیل داشتن گروه خونی او (O) ممکن بود تا ۱۰ سال منتظر بماند. او بیش از دو سال، سه بار در هفته دیالیز شد. در حالی که نرخ مرگ‌ومیر بیماران تحت دیالیز طی پنج سال بیش از ۵۰ درصد است.
استوارت که مربی ورزشی و فیزیوتراپیست است، اکنون به‌تدریج به کار بازمی‌گردد و می‌گوید بازگشت به فعالیت روزمره «یک پیشرفت فوق‌العاده» بوده است. او بیش از هر چیز از بازگشت به طبیعت و فعالیت‌هایی مانند کوهپیمایی و قایق‌سواری با همسرش خوشحال است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
بیماران پیشگام
اولین بیمار که مارس ۲۰۲۴ در بیمارستان عمومی ماساچوست کلیه خوک دریافت کرد، ریک اسلیمن ۶۲ ساله بود. او نخستین فرد زنده در جهان شد که کلیه خوک دستکاری‌شده ژنتیکی دریافت کرد، اما دو ماه بعد بر اثر مشکلات قلبی‌ــ که ارتباطی به کلیه پیوندی نداشت‌ــ درگذشت.
تیم اندروز ۶۷ ساله هم در ژانویه کلیه خوک دریافت کرد و همچنان با آن زندگی می‌کند. او اکنون طولانی‌ترین گیرنده زنده کلیه خوک در جهان است.
در آوریل ۲۰۲۴، تیم دکتر رابرت مونتگومری در نیویورک به یک بیمار ۵۴ ساله به نام لیزا پیسانو هم‌زمان یک پمپ مکانیکی قلب و یک کلیه خوک پیوند زدند، اما کلیه یک ماه بعد برداشته شد، چون دیگر کارآیی کافی نداشت. پیسانو در ماه ژوییه درگذشت. در نوامبر ۲۰۲۴، همین تیم کلیه خوک را به تاوانا لونی، ۵۳ ساله، پیوند زد. او ۱۳۰ روز بدون دیالیز زندگی کرد، اما به دلیل عفونت نامرتبط، عملکرد کلیه‌اش افت کرد و کلیه پیوندی برداشته شد.
در دانشگاه مریلند، برای پیوند قلب خوک‌های اصلاح‌شده ژنتیکی به بیماران زنده هم دو بار تلاش شد.
کلیه‌های خوک استفاده‌شده در بیمارستان ماساچوست همه از ئی‌جنسیس تامین شده بودند. شرکت یونایتد تراپیوتیک (United Therapeutics) نیز اندام‌های خوک‌ها را برای بیماران در نیویورک و مریلند فراهم کرد.
آغاز مرحله تازه آزمایش‌ها
کارشناسان به آغاز این مرحله تازه از آزمایش‌ها خوش‌بین‌اند. در آمریکا ۳۷ میلیون بزرگسال دچار بیماری مزمن کلیه‌اند که حدود ۸۰۰ هزار نفرشان در مرحله نهایی نارسایی کلیه قرار دارند.
یک نظرسنجی در انجمن بیماران کلیوی آمریکا نشان داد که اگر کلیه خوک موردتایید اف‌دی‌ای در دسترس باشد، بیش از ۷۰ درصد بیماران مایل به پیوند خواهند بود. مایک کرتیس، رئیس و مدیرعامل ئی‌جنسیس، گفت: «آزمایش‌های موردی به ما درک کلی می‌دهند، اما پرسش اصلی این است که این فناوری در بیماران مختلف چگونه عمل خواهد کرد. تنها راه پاسخ به این پرسش، اجرای یک مطالعه بزرگ‌تر است.»
شرکت یونایتد تراپیوتیک قصد دارد امسال پیوند در نخستین بیماران را آغاز کند و در مجموع روی ۵۰ بیمار مطالعه کند. ئی‌جنسیس نیز می‌گوید امیدوار است تا پایان سال نخستین بیمارش را درمان کند و در نهایت طی دو سال و نیم، پیوند کلیه خوک را به ۳۳ بیمار انجام دهد.
دکتر لئوناردو ریلا، متخصص پیوند در بیمارستان ماساچوست، خاطرنشان می‌کند که برای سنجش واقعی دوام اندام‌ها، آزمایش روی بیمارانی که هنوز با عوارض شدید دیالیز مواجه نشده‌اند، کلیدی است. دریافت‌کنندگان اولیه مانند اسلیمن و دو بیماری که در دانشگاه مریلند قلب خوک دریافت کردند، همگی مشکلات زمینه‌ای جدی داشتند و به گفته او، «آزمایش روی بیماران سالم‌تر دوام واقعی اندام‌ها را نشان خواهد داد، چون در این حالت با عوارض جانبی ناشی از دیالیز در درازمدت که تفسیر موفقیت پیوند را دشوار کند، روبرو نیستیم».
مسیر طولانی اما امیدبخش
دکتر رابرت مونتگومری که خود گیرنده قلب پیوندی است، مدت‌ها برای رسیدن به این نقطه تلاش کرده و پیشگام کار روی زنوتراسپلنت‌ها بوده است (ابتدا با پیوند اندام به افراد مرگ‌مغزی شده). او می‌گوید: «ما نخستین پیوند کلیه خوک اصلاح‌شده ژنتیکی به انسان را در ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۱ انجام دادیم. هیچ‌یک از ما فکر نمی‌کرد که کمتر از چهار سال بعد دو کارآزمایی موردتایید اف دی‌ای آغاز شود. من مدت‌ها معتقد بودم اگر بتوانیم کلیه خوک را وارد بدن انسان کنیم، می‌توانیم آن را به کار اندازیم. هیچ شکی در آن نداشتم.»
بیل استوارت، سومین بیمار ماساچوست هم می‌گوید: «از همان زمان که درباره‌اش شنیدم، واقعا مصمم شدم که آن را تا پایان دنبال کنم»
