در حالی که پس از تشدید درگیری‌ها در غزه و ادامه جنگ در اوکراین، موضوع بحران افغانستان در مجامع بین‌المللی عملا کنار گذاشته شده، هیئت معاونت سازمان ملل متحد در امور افغانستان (یوناما) به‌تازگی به منظور آغاز گفتگو‌ها درباره افغانستان، کشاندن طالبان پای میز مذاکره و تلاش برای حل بحران در این کشور، طرحی ارائه کرده است که نصیراحمد فایق، سرپرست نمایندگی دائم افغانستان در سازمان ملل متحد، در گفتگو با ایندیپندنت فارسی، جزئیات آن و همچنین دیدگاه خود را در مورد طرح بیان کرده است.
به گفته فایق، طرح یوناما شش نکته کلیدی دارد که عبارت‌اند از لزوم پایبندی طالبان به تعهدات بین‌المللی افغانستان، آزاد شدن سرمایه‌های بانک مرکزی افغانستان در بانک‌های ایالات متحده، قطع روابط طالبان با گروه‌های تروریستی بین‌المللی، نمایندگی طالبان در مجامع بین‌المللی، تشکیل حکومتی فراگیر در افغانستان و بررسی تعزیرات و تحریم‌های وضع‌شده بر مقام‌ها و رژیم طالبان.
فایق تصریح کرد که در گام بعدی، سازمان ملل متحد باید با حضور نمایندگان کشورهای دخیل در موضوع افغانستان، تک‌تک این موارد را به بحث بگذارد، زیرا ممکن است دیدگاه‌های برخی کشورها با توجه به مواضع پیشین آنان در مورد افغانستان، متفاوت باشد.
این شش نکته همراه با جزئیاتی که پیش‌تر در طرح جامع دبیرکل سازمان ملل و همچنین نشست‌های برگزارشده در دوحه مطرح شده‌اند، به کشورهای عضو روند دوحه فرستاده شده‌اند تا دیدگاه‌ها و نظرهای آنان گردآوری شود. به گفته سرپرست نمایندگی دائم افغانستان در سازمان ملل متحد، یوناما هنوز دیدگاه‌های همه کشورهای دخیل در بحث افغانستان را درباره این طرح دریافت نکرده است و انتظار می‌رود پس از دریافت این دیدگاه‌ها، نشستی در دوحه برگزار شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
فایق این اقدام را «گام عملی و ابتدایی» سازمان ملل متحد برای اعتمادسازی میان طالبان و مجامع بین‌المللی خواند و تصریح کرد که این طرح در ماه فوریه برای نمایندگان شماری از کشورها فرستاده شد و فعلا «در حد مشورت، نظرخواهی و رایزنی» است و «هنوز نهایی نشده است».
مقام‌های یوناما در کابل این طرح را برای راه‌اندازی دوباره بحث افغانستان در مجامع بین‌المللی مطرح کرده و یک نسخه از آن را نیز در اختیار طالبان قرار داده‌اند تا برای گام‌های بعدی، از دیدگاه‌ها و مواضع این گروه را نیز اطلاع داشته باشند.
به باور فایق، طرح یوناما ریشه در گزارش فریدون سینیرلی‌اوغلو، هماهنگ‌کننده ویژه پیشین سازمان ملل در امور افغانستان دارد که در سال ۲۰۲۳ و در نتیجه گفتگو با طالبان، مخالفان طالبان، احزاب سیاسی و فعالان مدنی افغان تهیه شد. این گزارش که نوامبر ۲۰۲۳ به دبیرکل سازمان ملل و شورای امنیت ارائه شد، به ترسیم نقشه‌راه دبیرکل این سازمان برای آینده افغانستان انجامید که شورای امنیت سازمان ملل متحد هم با اکثریت آرا آن را تایید کرد، اما به دلیل مخالفت طالبان، در نزدیک به یک‌سال‌ونیم گذشته کنار گذاشته شد.
بر اساس آن طرح، طالبان باید به منظور ادغام افغانستان در جامعه بین‌المللی، برای تشکیل دولت فراگیر و گفتگو با احزاب و سازمان‌های مخالف اقدام می‌کردند و دبیرکل سازمان ملل متحد هم برای نظارت بر این روند، فردی را به‌عنوان فرستاده ویژه در امور افغانستان منصوب می‌کرد. اما طالبان با صدور بیانیه‌ای، این طرح را رد کردند و وزارت خارجه این گروه هم اعلام کرد که با حضور یوناما در کابل، برای انتصاب یک فرستاده ویژه دبیرکل نیازی احساس نمی‌شود.
نصیراحمد فایق خاطرنشان کرد که در طرح جدید یوناما، بحث ماموریت فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور افغانستان حذف شده است.
«در مورد واگذاری نمایندگی افغانستان در سازمان ملل به طالبان بحثی صورت نگرفته است»
در روزهای اخیر، گزارش‌هایی درباره گفتگو میان طالبان و هیئت‌های سازمان ملل متحد برای واگذاری کرسی افغانستان در این سازمان به نماینده طالبان مطرح شده، اما نصیراحمد فایق که از زمان فروپاشی دولت جمهوری، سرپرستی این کرسی را بر عهده دارد، می‌گوید در این مورد هیچ بحثی نشده است.
نصیراحمد فایق، سرپرست نمایندگی دائم افغانستان در سازمان ملل متحد در نیویورک/X/faiq_naseer /
فایق افزود: «ممکن است بحث واگذاری کرسی نمایندگی افغانستان در سازمان ملل به طالبان را خود طالبان یا برخی کارمندان یوناما در کابل مطرح کرده باشند، اما هیچ گفتگوی جدی و بحث تازه‌ای در این مورد صورت نگرفته است.»
فایق تصریح کرد که موضع سازمان ملل متحد در مورد واگذاری کرسی افغانستان به طالبان واضح است و «تا زمانی که طالبان در زمینه تعهداتی که سپرده‌اند اقدام عملی نکنند، کرسی افغانستان در سازمان ملل به آنان واگذار نمی‌شود».
طالبان پس از بازگشت به قدرت و تشکیل حکومت انحصاری که سازمان ملل متحد آن را «مردانه و پشتون‌محور» توصیف می‌کند، سهیل شاهین، دیپلمات این گروه در قطر، را به‌عنوان سفیر افغانستان در سازمان ملل متحد پیشنهاد کردند، اما دبیرکل سازمان ملل متحد ضمن رد این درخواست، از واگذاری کرسی افغانستان به این گروه خودداری کرد و همچنان نصیراحمد فایق، دیپلمات دولت پیشین افغانستان را که سرپرستی کرسی افغانستان را برعهده دارد، به نشست‌های رسمی دعوت می‌کند. فایق در این مدت در نشست‌های سازمان ملل متحد، پیوسته از وضعیت افغانستان گزارش می‌دهد.
«از ابتکار سازمان ملل استقبال می‌کنیم، اما باید شفاف و فراگیر باشد»
سرپرست نمایندگی افغانستان در سازمان ملل متحد گفت راه‌اندازی دوباره بحث افغانستان در مجامع بین‌المللی و جلب توجه کشورها به لزوم رسیدگی به بحران جاری در این کشور اقدام خوبی برای عبور از بن‌بست جاری است، اما «هر روندی که در آن، درباره سرنوشت افغانستان بحث می‌شود، باید شفاف و فراگیر باشد و طالبان تنها جریان حاکمیتی در افغانستان شناخته نشوند».
فایق گفت سازمان ملل متحد برای اینکه به نتیجه «عادلانه و پایدار» در مورد آینده افغانستان دست یابد، باید با زنان، فعالان مدنی، احزاب سیاسی و سازمان‌های فعال حقوق بشری افغان هم گفتگو و آنان را در روند مذاکره برای آینده افغانستان شریک کند.
فایق در حالی خواستار حضور زنان و دیگر فعالان افغان در روند گفتگو و مذاکره به میزبانی سازمان ملل درباره آینده افغانستان است که این سازمان، تحت فشار طالبان، زنان و فعالان مدنی افغان را از سومین دور روند دوحه که اواخر ژوئن در قطر برگزار شد، حذف کرد. این اقدام سازمان ملل متحد با واکنش‌های شدید نهادهای حقوق بشری مواجه شد، با این حال سازمان ملل از طالبان به‌عنوان تنها طرف قضیه افغانستان دعوت کرد در این نشست شرکت کند.
«هر طرحی بدون حضور نمایندگان واقعی مردم افغانستان مردود است»
حسین یاسا، سخنگوی شورای عالی مقاومت برای نجات افغانستان، به ایندیپندنت فارسی گفت که این سازمان که متشکل از رهبران سیاسی و جهادی مخالف طالبان است، «از تلاش‌ها برای بهبود آینده افغانستان استقبال می‌کند، اما هر طرح و تلاشی بدون حضور نمایندگان واقعی مردم، مردود و محکوم به شکست است».
یاسا با اشاره به بیانیه شورای عالی مقاومت برای نجات افغانستان در مورد نشست آینده دوحه ، یاداور شد که «دعوت از نمایندگان رژیمی که فاقد مشروعیت ملی و بین‌المللی است به نشست آینده دوحه، حتی با عنوان «حکومت سرپرست»، در حالی که نمایندگان واقعی مردم افغانستان حذف شده‌اند، نقض آشکار روح منشور سازمان ملل متحد، بی‌احترامی به حقوق بشر، توهین به زنان افغان است و به حمایت از تروریسم و افراط‌گرایی در افغانستان تعبیر می‌شود»
با این حال چنانچه نصیراحمد فایق می‌گوید زمان برگزاری دور بعدی نشست دوحه هنوز مشخص نیست و یوناما هم در حال حاضر بر جمع‌آوری دیدگاه‌های نمایندگان کشورهای دخیل در بحث افغانستان تلاش می‌کند. البته او نیز با تاکید بر شفافیت در روندهای گفتگو در مورد افغانستان، فراگیر بودن این روندها را مبنای مشروعیت آن‌ها برای تاثیرگذاری بر وضعیت افغانستان دانست.
