مردی که برای مجله‌اش در خیابان‌ها صف می‌کشیدند

بیژن رفیعی، روزنامه‌نگار ورزشی و خالق «دنیای ورزش» درگذشت

جشن هفتمین سالگرد مجله دنیای ورزش، (بیژن رفیعی نفر وسط) هتل اوین شهریور ۱۳۵۶-Public Media

بیژن رفیعی در کنار همکارانش. حسین حصاری، حسین جباری، بیژن رفیعی، جعفر دهقان و پرویز زاهدی. عکسی از جشن مجله دنیای ورزش در دهه ۵۰

بیژن رفیعی، نخستین سردبیر مجله خاطره‌انگیز «دنیای ورزش»، جمعه، ۱۰ آذر (یکم دسامبر)، در ۸۷ سالگی در نیویورک درگذشت. او از روزنامه‌نگاران مشهور ورزشی بود و خالق یکی از دو مجله ماندگار تاریخ ورزشی‌نویسی ایران. دنیای ورزش که در ۱۳۴۹ و ۱۵ سال بعد از «کیهان ورزشی» منتشر شد، در روند حرفه‌ای شدن ورزش ایران نقشی به‌یادماندنی داشت.

بیژن رفیعی را با همین متن کوتاه بهتر می‌توان شناخت: «شهر بزرگ آن است که دارای بزرگ‌ترین مردها و زن‌ها است. چنین جایی حتی اگر از چند کلبه محقر تشکیل یافته باشد، بزرگ‌ترین شهر دنیا است.» او به ساختن چهره‌ها و قهرمانان بزرگ عشق می‌ورزید و «ستاره» شدن پدیده‌های ورزشی، لذت و مزد او از کار روزنامه‌نگاری بود.

بیژن رفیعی دبیر ورزش بود و در جوانی به بسکتبال و والیبال علاقه داشت. او که روزنامه‌نگاری ورزشی را در مجله کیهان ورزشی آغاز کرده بود، سپس در موسسه مطبوعاتی اطلاعات از ورزش نوشت و پیشنهاد انتشار مجله ورزشی را در اطلاعات مطرح کرد. انتشار مجله دنیای ورزش به پیشنهاد او، باعث شد که از ۱۳۴۹، فضای مطبوعات ورزشی ایران رقابتی شود و این امر، به رشد حرفه روزنامه‌نگاری ورزشی کمک کرد. برای مجله‌ای که بیژن رفیعی خالقش بود، دوستداران ورزش در دهه ۵۰ و ۶۰ در خیابان‌ها صف می‌کشیدند.

کیهان ورزشی که از دهه ۴۰ سردبیران و نویسندگان بزرگی همچون صدرالدین الهی، کاظم گیلانپور، مهدی اسدالهی و مهدی دری داشت، رقیبی تازه را در مسیر خود دید. دنیای ورزش با جلدهای رنگی و نویسندگان جوان، خیلی زود مخاطبان پرشماری یافت و ایده بیژن رفیعی در رقابت با کیهان ورزشی موفقیت‌آمیز بود. نویسندگانی مثل حسین حصاری، نویسنده گزارش‌های مرتبط با کشتی، و نیز پرویز زاهدی، از همکاران بیژن رفیعی بودند.

رفیعی در ۱۳۵۸ و پس از تغییرات بنیادین در مطبوعات پس از انقلاب، مجله‌ای را که خود خالق آن بود، ترک کرد و نویسندگی ورزشی را نیز کنار گذاشت. هم‌نسل‌های او همواره با حسرت از ماجرای جدایی بیژن رفیعی از روزنامه‌نگاری سخن گفته‌اند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

بیژن رفیعی طبع شاعرانه خود را در نویسندگی ورزشی نیز به کار می‌بست. او با گشاده‌دستی در وصف ستاره‌های ورزشی می‌نوشت و آن‌ها را با توصیف‌های شاعرانه‌ تشویق می‌کرد. او به ورزش زنان نیز اعتبار می‌داد و درباره‌ آن نقد و تحلیل می‌نوشت و مربیگری تیم‌های والیبال زنان را بارها بر عهده گرفته بود. بیژن رفیعی مانند بسیاری از چهره‌های ماندگار روزنامه‌نگاری ورزشی، همواره از احترام ورزشکاران و مربیان نسل خود برخوردار بود و چهره‌ای صاحب‌فکر و صاحب‌منش شناخته می‌شد، و البته سال‌های فراموشی و دوری از وطن را نیز تجربه کرد.

مجله‌های دنیای ورزش و کیهان ورزشی چند دهه راه‌های دسترسی دوستداران ورزش به اطلاعات و اخبار ورزشی بودند و در پدید آمدن نگاه تخصصی و سالم به ورزش نقشی اساسی داشتند. این دو مجله به اعتبار نویسندگان قدیمی‌شان، تا پایان دهه ۶۰ نیز میان علاقه‌مندان به ورزش در ایران طرفدار داشتند، اما پس از آن مخاطبان خود را از دست دادند. انتشار دنیای ورزش در  ۱۳۹۷ و پس از سال‌ها طرد شدن از سوی مخاطب، متوقف شد.

صدرالدین الهی، مهدی دری، مهدی اسدالهی و کاظم گیلانپور، کیهان ورزشی را از ۱۳۳۴ منتشر کرده بودند و بیژن رفیعی در ۱۳۴۹ رقیبی برای آن ساخت. در کیهان ورزشی و دنیای ورزش، روزنامه‌نگاران شناخته‌شده دیگری نیز می‌نوشتند که در دهه‌های بعد، درهای تازه‌ای به روی روزنامه‌نگاری ورزشی گشودند؛ مانند اردشیر لارودی که در دهه ۷۰ با انتشار نخستین روزنامه ورزشی، مسیر تازه‌ای برای این حرفه ساخت. کیهان ورزشی و دنیای ورزش، اولین نشریات ورزشی تاریخ ایران نبودند، اما روزنامه‌نگاری ورزشی را به مثابه حرفه، این دو نشریه اعتبار بخشیدند.

پیش از انتشار این دو مجله، سردبیر اولین نشریه ورزشی ایران در دهه ۲۰، یک روزنامه‌نگار زن بود. منیر مهران سردبیری مجله «نیرو و راستی» را بر عهده داشت و کیهان ورزشی و دنیای ورزش، به‌ترتیب یک و دو دهه پس از آن، دامنه آن چارچوب را با نوآوری‌های مربوط به دوران خود گسترده‌تر کردند.

ورزش ایران در ثبت وقایع و جریان‌های تاریخ خود منابع موثق چندانی ندارد و درگذشت چهره‌هایی مانند بیژن رفیعی، این حسرت را به جا می‌گذارد که با مرگ او، چه تاریخ و خاطراتی بدون ثبت و ضبط شدن از دست رفته است. یاد بیژن رفیعی که عشق به ورزش را و نقد ورزش را گسترش داد، همواره زنده خواهد ماند.

بیشتر از ورزش