ایران در زمینه سیاست خارجی و فعالیت هسته‌ای خود، دو مسیر متناقض را دنبال می‌کند؛ در عرصه دیپلماتیک قصد دارد به سمت گشایش فصل جدیدی از برقراری روابط با کشورهای مختلف گام بردارد، اما درخصوص پرونده هسته‌ای چنان سرسخت و غیر متعهد به‌نظر می‌رسد که گویی به عواقب هیچ اقدامی اهمیت نمی‌دهد.

شاید بتوان گفت موفقیت در مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا و دستیابی به توافق برای آزادی زندانیان آمریکایی در ازای آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران در بانک‌های کره جنوبی و تسهیل دریافت بدهی‌های ایران از دولت عراق از طریق بانک‌های قطر، مهم‌ترین عاملی است که تهران را به سمت سیاست ابهام هسته‌ای و تلاش برای اعتمادسازی با کشورهای مختلف جهان سوق داده است.

تلاش ایران برای بهره‌برداری از تنش‌زدایی منطقه‌ای، برقراری روابط با کشورهای منطقه، غلبه بر رقابت‌ها و تلاش برای پیگیری مسیر دیپلماسی، تهران را بر آن داشت تا در‌صدد برقراری روابط دوستانه با کشورهایی مانند مصر، مراکش و بحرین باشد که روابطش با آن‌ها به تیرگی گراییده بود.

روند کنونی دیپلماسی و منافع کشورهای منطقه نشان‌دهنده فراهم بودن فضای مناسبی برای برقراری ثبات و امنیت در منطقه است و تداوم این روند می‌تواند به توسعه و سرمایه‌گذاری با هدف بهره‌برداری از منابع مختلف منطقه منجر شود. اما تهران از این وضعیت به‌گونه‌ای استفاده کرد که به‌جایی گشایش در روابط، به سمت لجبازی گام برداشت و در حالی که کشورهای منطقه راهکارها و ابتکارهایی را برای برقراری ثبات و آرامش ارائه می‌کردند، تهران به آزمایش‌ موشک‌های جدیدش می‌پردازد و مانع فعالیت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌شود.

همچنین، برخلاف اظهارات مدیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر همکاری نکردن یا تمایل نداشتن ایران به همکاری، ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، مدعی شد که کشورش در قبال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موضع مثبتی دارد.

موضع ایران که در کارشکنی ماموریت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ممانعت از فعالیت برخی از آن‌ها در داخل کشور، همکاری نکردن در‌خصوص مسائل باقی‌مانده مربوط به برخی سایت‌های هسته‌ای اعلام نشده و عقب‌نشینی از توافق با آژانس برای ارائه پاسخ در‌باره سایت‌های یادشده، بازتاب می‌یابد، نشان می‌دهد که ایران در پرونده هسته‌ای خود همچنان سیاست ابهام را دنبال می‌کند. افزون برآن، تهران نه‌تنها به تعهداتش در قبال برجام عمل نمی‌کند، بلکه تعهدات مربوط به پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را نیز نقض می‌کند.

شاید بتوان گفت که اظهارات تروئیکای اروپایی مبنی بر همکاری نکردن ایران و تصمیم آن‌ها بر لزوم خودداری از لغو تحریم‌ها و ادامه ممنوعیت خرید و فروش سلاح به ایران که قرار بود در سایه برجام و با قطعنامه شماره ۱۲۲۳ شورای امنیت سازمان ملل، لغو شود، ناشی از سیاست ابهام هسته‌ای است که تهران همچنان آن را دنبال می‌کند.

ایران به دنبال اعمال فشار بر کشورهای اروپایی است، بنابراین ممکن است سیاست ابهام هسته‌ای کنونی، راهبردی جدید برای بهره‌برداری از زمان از دست رفته بدون احیای توافق با واشینگتن و اکتفا به توافق موقت دوجانبه باشد که تصریح می‌کند غنی‌سازی اورانیوم نباید از مرز ۶۰ درصد فراتر رود.

بر اساس مفاد برجام، ایران باید تا سال ۲۰۲۶، یعنی ۱۰ سال پس از «روز اجرای توافق» در ژانویه ۲۰۱۶، برنامه سانتریفیوژهای خود را به‌شدت محدود کند و تعداد سانتریفیوژهای تاسیسات نطنز را به ۵۰۶۰ واحد غنی‌سازی محدود نگه‌ دارد. علاوه برآن، ایران باید غنی‌سازی اورانیوم را در سطح ۳.۶۷ درصد حفظ کند و ذخایر اورانیوم ۹۸ درصدی خود را به ۳۰۰ کیلوگرم کاهش دهد و این رقم نباید تا سال ۲۰۳۱ افزایش پیدا کند.

همچنین پژوهش و توسعه باید تنها در تاسیسات هسته‌ای نطنز انجام شود و تا سال ۲۰۲۴ محدود بماند. افزون برآن، غنی‌سازی اورانیوم در تاسیسات فردو تا سال ۲۰۳۱ مجاز نیست. این در حالی است که ایران با اجرای پروتکل الحاقی به توافق‌نامه پادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که به بازرسان اجازه می‌دهد به هر سایتی در داخل ایران دسترسی داشته باشند، موافقت کرده است.

با فرض پایبندی ایران به مفاد برجام و نقض نکردن آن از سال ۲۰۱۹، پیش‌بینی می‌شد که ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای حداقل به یک سال زمان نیاز دارد تا به اورانیوم ۹۰ درصد غنی شده مورد نیاز برای تولید سلاح هسته‌ای دست یابد، اکنون با توجه نقض پی‌درپی مفاد برجام، مدت زمان پیش‌بینی شده برای تولید سلاح هسته‌ای در ایران به حدود دو هفته کاهش یافته است.

تهران همچنان مانع ورود بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تاسیسات هسته‌ای خود می‌شود. افزون برآن، ایران از ۲۳ فوریه ۲۰۲۱ تا‌کنون، نه از وضعیت ذخایر آب سنگین خود اطلاعی به آژانس داده و نه اجازه نظارت بر مقادیر آن را داده است. بنابراین، سیاست ابهام هسته‌ای که ایران دنبال می‌کند، در واقع امتداد نقض تعهداتش در مفاد برجام است که از سال ۲۰۱۹ آغاز شد و با تصویب مجلس تندرو پیشین ایران مشروعیت یافت.

در نتیجه، می‌توان گفت که ایران با تحمیل یک واقعیت هسته‌ای جدید، به‌دنبال دستیابی به هدفی است که جامعه جهانی آن را به‌عنوان کشوری که در آستانه‌ هسته‌ای شدن قرار دارد، به‌ رسمیت بشناسد.

برگرفته از ایندیپندنت عربی