جمهوری اسلامی ایران علنا از به‌روزرسانی پدافند هوایی سوریه برای کمک به دمشق در دفع حملات مداوم هوایی اسرائیل سخن می‌گوید. این در حالی است که با هرگونه اقدام جدی تهران در راستای اجرای این هدف، اسرائیل نیز بی‌تردید و همچون یک دهه گذشته، به اقدام نظامی پیشگیرانه متوسل خواهد شد.
تلویزیون دولتی ایران با پخش گزارشی در روز ۵ اسفند ۱۴۰۱، اعلام کرد تهران می‌خواهد سامانه‌های دفاع موشکی دوربرد خود را در اختیار دمشق قرار دهد. در این گزارش اشاره شد: «سوریه به بازسازی شبکه پدافند هوایی خود نیاز دارد و لازم است هواپیماهای جنگنده‌اش به بمب هدایت‌شونده دقیق مجهز شوند. به احتمال زیاد ایران به منظور تقویت سامانه پدافند هوایی سوریه، رادار و موشک‌های دفاعی مانند سامانه ۱۵خرداد خود را در اختیار این کشور قرار می‌دهد.»
به محض اعزام سامانه ۱۵ خرداد احتمالا اسرائیل نیز فورا دست به کار خواهد شد و به آن حمله خواهد کرد. این سامانه ساخت حکومت ایران حامل موشک‌های صیاد۳ است که ادعا می‌شود حدود ۱۹۰ کیلومتر برد دارند و در صورتی که با موفقیت به سوریه فرستاده شوند، به احتمال زیاد می‌توانند دست اسرائیل را برای حمله به سوریه ببندند.
پیش از این یک منبع امنیتی ناشناس در ماه ژانویه به نیوزویک گفته بود جمهوری اسلامی ایران در دو سال اخیر در حال پیشبرد طرح تاسیس سامانه‌های دفاعی در سوریه بوده و بخشی از این طرح مربوط به کمک تهران به دمشق در به‌روزرسانی رادارهایش است.
بر اساس گزارش‌ها، تهران برای فرستادن سامانه دفاع هوایی باور۳۷۳ خود با موشک‌های جدید صیاد۴ به این کشور هم برنامه‌هایی دارد؛ موشک‌هایی که طبق ادعاها حدود ۳۰۰ کیلومتر برد دارند و حکومت ایران مدعی است با سامانه پیشرفته روسی اس۴۰۰ برابری می‌کند.
این منبع آگاه اشاره کرد یکی از اهداف احتمالی این طرح ایجاد امکان برای جمهوری اسلامی ایران به منظور اجرای عملیات مستقل پدافند هوایی از داخل بخش‌هایی از خاک سوریه است. این نشان می‌دهد در صورت فرستادن سامانه‌های ۱۵ خرداد یا باور۳۷۳، این سامانه‌ها قطعا فقط تحت نظارت و اداره کارکنان نظامی ایرانی قرار خواهند داشت؛ البته اگر فورا نابود نشوند.
این ترتیبات مشابه ارسال سامانه به ظاهر سوریه‌ای اس۳۰۰ است که طبق ادعاها، روسیه در سال ۲۰۱۸ به این کشور فرستاد.
مسکو نیز طی دهه گذشته متعهد شد سامانه‌های دفاعی سوریه را ارتقا دهد. بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه، ماه مه ۲۰۱۸ در مصاحبه‌ای با رسانه دولتی روسیه، هنگام صحبت از حملات هوایی اسرائیل به ایران اشاره‌ای نکرد و در عوض، گفت که کمک روس‌ها تنها راه ارتقای سامانه‌های پدافند هوایی نیروهای سوریه بود.
بشار اسد آن زمان و پیش از آنکه اعتراف کند بخش‌های بزرگی از این سامانه را شورشیان یا حملات اسرائیل در جریان جنگ داخلی نابود کرده‌اند، مدعی شد: «به لطف حمایت روس‌ها، پدافند هوایی ما بسیار قوی‌تر از پیش است.»
او اضافه کرد: «تنها گزینه این است که دفاع هوایی خودمان را ارتقا دهیم. این تنها کاری است که می‌توانیم انجام دهیم و داریم همین کار را می‌کنیم.»
در سال ۲۰۱۳، همان سالی که اسرائیل حملات هوایی خود به نیروهای جمهوری اسلامی و متحدانش در سوریه را آغاز کرد، روسیه از احتمال فرستادن سامانه‌های اس۳۰۰ به دمشق سخن گفت، اما سرانجام به دلیل اعتراض‌های شدید آمریکا و اسرائیل از آن منصرف شد.
در پاییز ۲۰۱۸، یکی از موشک‌های بسیار قدیمی‌تر اس۲۰۰ سوریه در حالی که قرار بود راه را بر حمله هواپیماهای جنگنده اسرائیلی ببندد، تصادفا یک وسیله نقلیه نظامی روسیه را منهدم کرد و پس از آن، مسکو از فرستادن سامانه اس۳۰۰ به این کشور خودداری کرد.
آن سامانه «سوری» اس۳۰۰ فقط یک بار برای مقابله با یک حمله هوایی اسرائیل در مه ۲۰۲۲ شلیک کرد اما آن شلیک ظاهرا حرکتی جدی به قصد زدن واقعی جت‌های اسرائیلی نبود. روسیه برای آنکه به بهترین وجه نشان دهد این تسلیحات فرستادنش تا چه حد صرفا نمادین است، در اوت سال بعد آن‌ها را به خانه برگرداند و بدین ترتیب به این بازی پایان داد.
به احتمال زیاد تمامی سامانه‌های پیشرفته‌ای که تهران به سوریه می‌فرستد، تحت کنترل کارکنان ایرانی خواهد بود ولی ضوابط این تعامل تفاوت‌های اساسی خواهد داشت.
روسیه اندکی پس از آنکه ارتش این کشور در سپتامبر ۲۰۱۵ در جنگ داخلی سوریه دخالت کرد، با ارتش اسرائیل ارتباطاتی برقرار و آن را حفظ کرد و با آنکه نیروهایش پیشرفته‌ترین پدافند هوایی دوربرد را در اختیار داشتند، جت‌های جنگنده به سوریه اعزام می‌کرد و بخش زیادی از حریم هوایی این کشور را در کنترل داشت، از صدها حمله اسرائیل به نیروهای ایرانی و شبه‌نظامیان متحد آن ممانعتی نکرد و حتی به آن‌ها معترض هم نشد.
از سوی دیگر نظام جمهوری اسلامی ایران دشمن قسم‌خورده اسرائیل است و دلیل چندانی وجود ندارد که بتوان پذیرفت بر خلاف روسیه، از تمامی پدافند هوایی اعزامی خود به سوریه علیه هواپیماهای جنگی اسرائیل استفاده نکند و همین دلیل دیگری است که اسرائیل قطعا به تمامی سامانه‌های ارسالی حکومت ایران حمله خواهد کرد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
چنین اقدامی مسبوق به سابقه است. اسرائیل در آوریل ۲۰۱۸ با حمله هوایی به پایگاه هوایی تی-۴ در مرکز سوریه، سامانه پدافند هوایی کوتاه‌برد ساخت روسیه متعلق به ایران به نام تور را هدف قرار داد و از بین برد که طی آن، هفت سرباز ایرانی هم کشته شدند.
حملات هوایی اسرائیل تا امروز بدون وقفه ادامه داشته‌اند و مرگبارترین آن از آغاز جنگ داخلی، در فوریه ۲۰۱۱ در دمشق رخ داد. طبق گزارش‌ها، در آن حمله جلسه کارشناسان ایرانی و سوری درباره تولید پهپاد در پایتخت سوریه هدف گرفته شد.
مقام‌های سوریه از تهران و شبه‌نظامیان دست‌نشانده‌اش خواسته‌اند از خاک این کشور به اسرائیل حمله نکنند چون دوست ندارد آتش جنگ بزرگی شعله‌ور شود. هراس دمشق از اقدام‌های تلافی‌جویانه اسرائیل بی‌دلیل نیست. طبق براورد اسرائیل در فوریه ۲۰۱۸، این کشور در پی اوج گرفتن درگیری‌ها با نیروهای ایرانی، توانست تقریبا نیمی از کل پدافند هوایی سوریه را نابود کند. اینک با توجه به آنکه روسیه بر اوکراین متمرکز شده است، سوریه اصلا تمایل ندارد جنگ بزرگ و ویرانگر بین اسرائیل و ایران در خاک آن کشور دربگیرد.
نیاز نیروی هوایی سوریه به بمب‌های هدایت‌شونده دقیق نکته جالب دیگر در گزارش ۵ اسفندِ ایران بود. به جت‌های جنگنده سوریه نیز مانند پدافند هوایی این کشور نمی‌توان امیدی بست چون آن‌ها نیز قدیمی‌اند. حتی در پیشرفته‌ترین جت‌های جنگنده سوریه یعنی میگ‌ــ۲۹ فالکروم هم نشانه‌های فرسودگی و کهنگی نمایان است. روسیه اواسط سال ۲۰۲۰ ادعا کرد جنگنده‌های پیشرفته میگ‌ــ۲۹ را برای ارتقای نیروی هوای سوریه به این کشور تحویل داده است؛ اما این در واقع فقط ترفندی بود تا جنگنده‌های فاقد علامت میگ‌ــ۲۹ را مخفیانه از پایگاه هوایی روسیه در غرب سوریه به لیبی منتقل کند. با توجه به آنکه روسیه اکنون در اوکراین گرفتار شده، بعید است به دمشق بی‌پول جت‌های جنگنده جدید بدهد.
ایران ممکن است از تجربه خود در اصلاح جنگنده‌های سوخو۲۲ و سوخو۲۴ قدیمی ساخت روسیه برای ارتقای نیروی هوایی سوریه استفاده کند اما بعید است بتواند نیروی هوایی قدیمی این کشور را آن‌قدر ارتقا دهد که قادر باشد برای عملیات نیروی هوایی اسرائیل بر فراز سوریه چالشی جدی به وجود آورد.
