سارا شورد، شین بائر و جاش فتال، سه آمریکایی که سال ۲۰۰۹ هنگام پیاده‌روی در امتداد مرز عراق، از سوی ماموران ایرانی بازداشت و به اتهام جاسوسی بیش از یک سال زندانی شدند، از جمهوری اسلامی ایران شکایت کردند. آنها امیدوارند به دلیل شکنجه‌هایی که متحمل شده‌اند غرامت دریافت کنند.

به گزارش گاردین، شکایت سارا شورد، همسر سابقش شین بائر و دوستشان جاش فتال، قرار است از سوی ریچارد لئون، قاضی فدرال در واشنگتن بررسی ‌شود.

این قاضی سال ۲۰۱۹ نیز ایران را به پرداخت ۱۸۰ میلیون دلار غرامت به جیسون رضاییان، روزنامه‌نگار واشنگتن پست، به دلیل بازداشت او محکوم کرد. رضاییان به مدت بیش از یک سال به اتهام جاسوسی در زندان‌های ایران بود.

اگر این سه شهروند آمریکا بتوانند رای قاضی را به نفع خودشان کسب کنند، هرگونه خسارتی که ایران به آن محکوم شود، از دارایی‌های جمهوری اسلامی پرداخت می‌شود.

ایالات متحده این دارایی‌ها را از طریق تحریم‌ رژیم ایران و به عنوان بخشی از صندوق عدالت کنگره برای قربانیان تروریسم دولتی تصرف کرده است.

شکایت این افراد در حالی صورت گرفته است که شورد و بائر پس از آزادی از ایران، با تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی مخالفت کرده بودند. آنها در سال ۲۰۱۶، چنین تحریم‌هایی را «مجازات‌هایی کاملا غیرمسئولانه» خوانده و گفته بودند که این تحریم‌ها «بیشترین ضربه را به فقیرترین ایرانیان وارد می‌کنند».

دادخواست این سه زندانی سابق در ایران بیان می‌کند که شورد و بائر در سال ۲۰۰۸ به یمن و سپس سوریه رفتند زیرا می‌خواستند زبان عربی را بیشتر بیاموزند. در همان حال، شورد درگیر فعالیت‌های ضدجنگ بود و بائر به روزنامه‌نگاری آزاد اشتغال داشت. فتال نیز در ژوئیه سال بعد به دیدن آنها رفت و این سه نفر به پیاده‌روی تا آبشاری در کردستان عراق رفتند.

در این دادخواست آمده است که طی آن پیاده‌روی، این سه نفر ظاهرا بدون این که متوجه شوند، وارد ایران شده‌اند. سپس گروهی از سربازان ایرانی که این گردشگران را با عراقی‌ها اشتباه گرفته بودند، آنها را متوقف کردند تا وسایل پیاده‌روی، دوربین‌ها، کیف پول و پاسپورت‌هایشان را جستجو کنند.

سربازان ایرانی بعد از بازداشت این کوهنوردان، آنها را به زور سوار وسیله نقلیه کردند و به مدت سه روز آنها را در ماشین نگه داشتند. در این مدت آمریکایی‌ها می‌ترسیدند که هر لحظه اعدام شوند. آنها در نهایت با چشم‌بند به زندان اوین در تهران منتقل شدند.

شکایت این سه نفر نشان می‌دهد که آنها به شیوه‌ای بازجویی شدند که به نظر می‌رسید مظنون جاسوسی برای ایالات متحده بودند. از بائر پرسیده شد که آیا او کارمند شرکت آمریکایی بلک واتر است یا نه. شورد نیز با سؤالاتی در مورد این مواجه شد که آیا تا به حال از پنتاگون بازدید کرده یا نه و آیا مامور دولت ایالات متحده بوده است یا نه.

به گفته بائر، یکی از ماموران به او گفته که می‌دانند این افراد جاسوس نیستند اما لازم است دولت آمریکا و ایران درباره آزادی آنها مذاکره کنند.

در شکایت این سه نفر اشاره شده است که آنها اغلب فریادهای سایر زندانیان را می‌شنیدند که شکنجه می‌شدند و آنها ترسیده بودند که ممکن است نفر بعدی باشند. به گفته اعضای خانواده این سه نفر، آنها پس از آزادی همچنان از پریشانی و فشارهای روانی رنج می‌بردند.

بائر، فتال و شورد همگی در سلول انفرادی نگه داشته شدند و می‌گویند که در آن فضا به شدت نگران سلامت روان خود بودند. در دادخواست آنها اشاره شده است که سرانجام، بائر و فتال در یک سلول جا داده شدند اما شورد تنها بود. او همچنین به امکانات پزشکی برای درمان توده سینه، سلول‌های پیش‌سرطانی دهانه رحم و سایر بیماری‌ها دسترسی نداشت.

جمهوری اسلامی ایران در سپتامبر ۲۰۱۰ شورد را آزاد و این آزادی را به عنوان عفو به مناسبت عید فطر اعلام کرد.

بائر و فتال یک سال بعد آزاد شدند. آزادی آنها ظاهرا یک ژست سیاسی برای نشان دادن لطف محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور وقت ایران، بود. او آن زمان آماده پرواز به نیویورک برای شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل بود.

در آن هنگام، کاخ سفید در زمان ریاست جمهوری اوباما بیانیه‌ای صادر کرد و گفت: «شهروندان آمریکایی‌ به خانواده‌ها و دوستان خود می‌پیوندند تا بازگشت خود را پس از مدت طولانی جشن بگیرند.»

این سه نفر پس از بازگشت به ایالات متحده، علائم استرس پس از سانحه را تجربه کردند و سازگاری مجدد با زندگی برایشان دشوار بود.

شورد و بائر - که آثارشان در نشریاتی مانند نیویورک تایمز و مادر جونز منتشر شده است - سال ۲۰۱۲ در کالیفرنیا ازدواج کردند اما هفت سال بعد طلاق گرفتند.

شورد به همراه مادرش در ماه مه از دولت ایران شکایت کرد. آنها خواستار دریافت غرامت برای آسیب‌هایی شدند که این زندانی سابق ایران در دوران اسارت متحمل شده است. فتال، والدین و برادرش نیز در ماه ژوئیه همین روند را دنبال کردند. پس از آنها بائر، والدینش و خواهرانش در ماه اوت از ایران شکایت کردند.

جمهوری اسلامی ایران تاکنون به شکایات آنها در دادگاه پاسخی نداده و تاریخ محاکمه هنوز تعیین نشده است. دولت ایران به شکایت رضائیان علیه خود در اکتبر ۲۰۱۶ نیز پاسخ نداد و جلسه رسیدگی به پرونده این زندانی سابق ایران در غیاب مقامات ایرانی برگزار شد.