سازمان‌های دیده‌بان حقوق بشر و عفو بین‌الملل می‌گویند، مقامات ترکیه گروه‌هایی از شهروندان سوریه را «خودسرانه» بازداشت کرده است و به آن سوی مرز که جنگ در جریان است، بیرون رانده است.

این دو سازمان، روز جمعه، در بیانیه‌هایی جداگانه، اعلام کردند که آوارگان سوری به آن‌ها گفته‌اند که مورد ضرب و شتم قرار گرفته و تهدید شده‌اند. آن‌ها مدعی‌اند که پلیس (ترکیه) به زور آنان را مجبور به امضای اسنادی کرده است که می‌گوید، آن‌ها داوطلبانه به وطنشان بازمی‌گردند.

در پی جنگ داخلی هشت ساله در سوریه، ترکیه حدود ۶/۳ میلیون آواره سوری را در خاک خود پناه داده است. با به تلخی گراییدن افکار عمومی ترکیه علیه پناهندگان سوری، دولت ترکیه امیدوار است بتواند تا دو میلیون آواره سوری را در ناحیه موسوم به «منطقه امن» در شمال شرقی سوریه، اسکان دهد.

اما سازمان ملل متحد هشدار داده است که «اکثریت قابل توجه» پناه‌جویان سوری «همچنان به حمایت‌های مربوط به آوارگان بین‌المللی نیازمندند» و نباید به زور (به سوریه) بازگردانده شوند.

سازمان عفو بین‌الملل می گوید، بر مبنای مصاحبه‌هایی که در ماه‌های میان ژوئیه و اکتبر انجام داده است، می‌تواند ۲۰ مورد بازگشت اجباری (پناه‌جویان سوری) را تایید کند، اما معتقد است که موارد اخراج سوری‌ها سر به صدها مورد می‌زند.

سازمان دیده‌بان حقوق بشر، مقامات ترکیه در شهرهای استانبول و آنکارا را متهم می‌کند که با تخطی از قانون، ده‌ها پناهجوی سوری «و احتمالا بسیاری بیشتر» را به استان شمالی ادلب در شمال سوریه اخراج کرده‌اند.

به گزارش سازمان ملل متحد، از ماه آوریل تا کنون، بیش از ۱۰۰۰ تن از مردم عادی در داخل یا اطراف منطقه  غیرنظامی ادلب کشته شده‌اند. در این گزارش آمده است که رژیم بشار اسد و متحدانش عامل تقریبا تمام این جنایات بوده‌اند.

دولت ترکیه مدعی است که حدود ۳۵۰ هزار پناه‌جوی سوری، «داوطلبانه» به کشور خود بازگشته‌اند.

سازمان عفو بین‌الملل می‌گوید: «واقعیت این است که ترکیه با مجبور کردن آوارگان سوری به بازگشت به منطقه جنگی، جان آن‌ها را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد.»

دولت ترکیه هنوز در مقابل این گزارش‌ها واکنش نشان نداده است.

در ماه ژوئیه، سلیمان سوُیلو، وزیر کشور ترکیه، ضمن تکذیب اخراج شهروندان سوریه، گفت، هر کس که «داوطلبانه بخواهد به سوریه بازگردد» می‌تواند از روندی مستفید شود که به آن‌ها اجازه می‌دهد به «مناطق امن» مشخص نشده‌ای باز گردند. 

اما جری سیمسون، مدیر مسئول موارد جنگ و بحران در سازمان دیده‌بان حقوق بشر، می‌گوید: «ادعای مقامات ترکیه دایر بر آن که تمام سوری‌ها با رضایت به کشورشان بازمی‌گردند، در مقابل شواهدی که عکس آن را نشان می‌دهد، توخالی است».

برخی از سوری‌ها به سازمان دیده‌بان حقوق بشر گفته‌اند که در تابستان گذشته، در اتوبوس‌های حامل دیگر آوارگان، به استان ادلب بازپس رانده شده‌اند.

آقای سیمسون افزود: «ترکیه چهار برابر اتحادیه اروپا آواره سوری در خود پناه داده است، اما این دلیل نمی‌شود که بتواند آن‌ها را به یک منطقه جنگی بازگرداند.»

آنا شیا، پژوهشگر در حقوق آوارگان و مهاجران درسازمان عفو بین‌الملل، می‌گوید که باید از میزبانی ترکیه برای گروه‌های کثیر سوری در طول سال‌ها تقدیر کرد، اما ترکیه «نمی‌تواند از دست و دل بازی‌اش به عنوان بهانه‌ای برای تخطی از قوانین داخلی و بین‌المللی استفاده کند و مردم را به مناطق جنگی اخراج کند.»

بر مبنای توافقی که هفته گذشته میان ترکیه و روسیه انجام گرفت، رزمندگان کُرد عضو «وای پی جی» (توضیح: هسته اصلی نیروهای سوریه دموکراتیک که ترکیه آن‌ها را گروه تروریستی وابسته به پ ک ک می داند) از خطه ۳۲ کیلومتری مرز میان ترکیه و سوریه عقب رانده می‌شوند تا امکان بازگشت «داوطلبانه به یک منطق امن» برای  آوارگان سوری تامین شود. 

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، در نطق خود در مجمع عمومی سازمان ملل، به طرحش برای ایجاد حدود دوازده دهکده و شهرک جدید در منطقه امن مرزی، اشاره کرد.

«یِنی سَفَک»، نشریه طرفدار دولت در ترکیه، در مقاله‌ای در شماره روز جمعه‌اش نوشت، حال که ترکیه کنترل منطقه را از «وای پی جی» گرفته است، زندگی در شهرهای مرزی «تل ابیاد» و «راس العین» به حال «عادی» بازخواهد گشت.

در آن مقاله همچنین آمده است که ترکیه این دو شهر را که بر اثر جنگ تخریب شده‌اند، بازسازی می‌کند و نیروهای امنیتی و نهادهای قضایی در آن‌ها مستقر خواهد کرد و خواهد کوشید تا به آن منطقه، ثبات اقتصادی بدهد.

https://www.independent.co.uk