تلاش برای مسدودسازی اینستاگرام؛ آرزویی به قدمت سه دولت

وزارت ارتباطات دولت سیزدهم بدون مصوبه و ابلاغیه، اقدام به محدودسازی اینستاگرام کرده است

بررسی‌ها نشان می‌دهد که اختلالات در اینستاگرام، از مرداد ۱۳۹۹ در حال اجرا و آزمایش بوده است و در شهرهای مشهد، اصفهان، تبریز، تهران، و شیراز آزموده شده است-ISNA / AFP

گزارش کاربران در شبکه‌های اجتماعی و نتایج بررسی‌های انجام‌شده، از افزایش اختلالات و محدودسازی‌ دسترسی به اینستاگرام نشان دارد. یک روز پس از آنکه باقری اصل، معاون وزیر ارتباطات دولت ابراهیم رئیسی، پایین بودن کیفیت اینترنت را تکذیب کرد و اظهار داشت که «سطح توقع مردم از سرویس‌ها بالا رفته و تعداد کاربرانی که از سرویس‌ها استفاده می‌کنند، افزایش یافته‌» است، دسترسی به اینستاگرام مختل شد و بسیاری از کاربران از کاهش سرعت بارگذاری صفحات اینستاگرام خبر دادند.

مسدودسازی اینستاگرام، رویایی است که حکومت ایران از اوایل دهه ۹۰ در سر می‌پروراند. اولین اقدام در این زمینه، به سال ۱۳۹۴ برمی‌گردد که وزارت ارتباطات با ادعای «غیراخلاقی» بودن محتوای برخی از صفحات اینستاگرام، به مسدودسازی آن‌ها اقدام کرد. مسدودسازی اینستاگرام، اولین گام فیلترینگ هوشمند در ایران بود که وزارت ارتباطات با سرمایه‌گذاری ۲۰۰ میلیارد تومانی آن را اجرایی کرد. اما دیری نپایید که اینستاگرام با رمزگذاری فعالیت‌های بین کاربر و سرور، هر چه حکومت ایران رشته بود، پنبه کرد. سرانجام، با وجود اختصاص بودجه‌های کلان، طرح فیلترینگ هوشمند شکست خورد.

در بهمن ۱۴۰۰ نیز سندی منتشر شد که در آن، دادستان سابق تهران در نامه‌ای به اطلاعات سپاه، با توجه به «عدم توفیق وزارت ارتباطات در مسدودسازی» اینستاگرام و ابزارهای دور زدن فیلترینگ، خواستار مسدودسازی تدریجی آن شده بود. در سند منتشرشده، مطرح شده بود که اینستاگرام با اقدام به رمزنگاری ارتباطات خود، «فیلترینگ هوشمند ما را بی‌اثر نمود و هیچ ارزشی برای حاکمیت برپا شده بر قطرات خون شهدا قائل نشد!»، از این رو، اینستاگرام باید مسدود شود. 

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

بهمن ۱۳۹۹ نیز دادستان کل کشور از محمدجواد آذری جهرمی به دلیل «استنکاف از اجرای اوامر قضایی در مورد فیلتر کردن اینستاگرام»، شکایت کرد. بر اساس متن منتشرشده شکایت، «دستور قضایی مسدودسازی اینستاگرام به دلیل انتشار میلیون‌ها محتوای مجرمانه نخستین بار در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ توسط دادیار شعبه دوازدهم دادسرای عمومی و انقلاب مرکز استان فارس صادر، و با دستور دادستان وقت کل کشور به وزارت ارتباطات ابلاغ شده است و وزارت ارتباطات با وعده فیلترینگ هوشمند خواستار توقف این موضوع شده که با موافقت دادستانی همراه شده است». اما پس از موفق نشدن وزارت ارتباطات دولت حسن روحانی در فیلترینگ هوشمند، وزیر ارتباطات به دادگاه کشانده شد.

اما وزارت ارتباطات دولت ابراهیم رئیسی سیاست متفاوتی در پیش گرفته است و بدون مصوبه و ابلاغیه، اقدام به محدودسازی اینستاگرام کرده است. برخی از فعالان و کاربران شبکه‌های اجتماعی با ارجاع دادن به رادار «ابرآروان» و ذکر این نکته که در رادار ابرآروان اختلال اینستاگرام ثبت نشده است، اختلالات اینستاگرام را ناشی از کاهش پهنای باند دانسته‌اند. حال آنکه کاهش پهنای باند موضوع جدیدی نیست و این بار سیستم سانسور اینترنت ایران با ایجاد اختلال تصادفی در لایه‌های مختلف شبکه، از جمله «دی‌ان‌اس» و «تی‌سی‌پی» و ارسال پاسخ نادرست یا بی‌پاسخ گذاشتن درخواست کاربر، دسترسی به اینستاگرام را مختل کرده‌ است. طی این روند، در برخی موارد کاربران با چند بار تلاش ممکن  است موفق به اتصال شوند و به دلیل تشابه نتیجه این دستکاری در شبکه و کاهش پهنای باند، برخی افراد به اشتباه این اختلالات را ناشی از کاهش پهنای باند دانسته‌اند.  

بررسی‌ها نشان می‌دهد که این نوع اختلالات در اینستاگرام، از مرداد ۱۳۹۹ در حال اجرا و آزمایش بوده است و در شهرهای مشهد، اصفهان، تبریز، تهران، و شیراز آزموده شده، اما اکنون به اوج خود رسیده است و در سرویس‌های اغلب اپراتورهای اینترنت در کشور، به شکل گستره‌تری در حال اجرا است.

وزیر ارتباطات دولت ابراهیم رئیسی به تازگی اظهار داشته است که «چیزی به اسم اینترنت ملی و طرح صیانت وجود ندارد و یک عده جوسازی می‌کنند و از آن نان می‌خورند، و الا چیزی تصویب نشده است که بخواهد اجرایی شود». اما رخدادهای ماه‌های اخیر نشان از آن دارد که وزارت ارتباطات می‌کوشد «طرح صیانت» را بی‌سروصدا اجرا کند. مسدودسازی ابزارهای دور زدن فیلترینگ، اختلال در دسترسی به سرویس‌های پرمخاطب بین‌المللی، و ایجاد اینترنت طبقاتی، بخش‌هایی از طرح صیانت‌ است که دارد اجرا می‌شود.