پایگاه خبری اقتصاد آنلاین با انتشار تصویر نامه‌ای از وزارت جهاد کشاورزی، قیمت‌ جدید مرغ‌، تخم‌مرغ، لبنیات و روغن جامد را اعلام کرد. بر اساس این نامه که چند ساعت بعد از سایت اقتصاد آنلاین حذف شد، قیمت مرغ به کیلویی ۶۴ هزار تومان رسیده و بهای یک شانه تخم‌مرغ ۹۸ هزار تومان و یک کیلو‌گرم روغن جامد هم ۴۰۰ هزار تومان است.

احمد وحیدی، وزیر کشور، افزایش بهای لبنیات، روغن، تخم‌مرغ و مرغ را هم‌زمان با حذف ارز ترجیحی، تایید کرد و گفت: «هیچ کالای دیگری حق و اجازه گران شدن ندارد.» او در ادامه، رانندگان تاکسی و صاحبان دیگر مشاغل را نیز تهدید کرد و گفت که اجازه ندارند به بهانه افزایش بهای این چهار قلم کالا، قیمت‌ خدمات خود را افزایش دهند.

وزیر کشور در اقدامی هماهنگ با دیگر مقام‌های دولت سیزدهم، به مردم وعده داد که بابت گران شدن این چهار قلم کالای اساسی یارانه دریافت می‌کنند. این سخنان را سیدجواد ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی، نیز تکرار کرد و مدعی شد که افزایش بهای برخی محصولات از محل پرداخت یارانه‌ها جبران می‌شود.

تحلیلگران اقتصادی و برخی نمایندگان مجلس در ماه‌های گذشته، هشدار دادند که قبل از هر اقدامی برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، باید زیرساخت‌های آن فراهم شود؛ اما دولت سیزدهم بدون توجه به این هشدارها و با هدف جبران کسری بودجه خود، برای حذف ارز ترجیحی خیز برداشته است و حالا از عملکرد خود دفاع هم می‌کند. 

یارانه ۳۰۰ هزار تومانی دولت چقدر می‌ارزد؟

احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد و دارایی، روز سه‌شنبه، ۲۰ اردیبهشت، گفت که در صورت فراهم نبودن زیرساخت‌ها، پرداخت‌ نقدی یارانه ادامه می‌یابد. سخنان او آشکار می‌کند که دولت برای حذف ارز ترجیحی، آمادگی لازم را نداشت و زیرساخت‌های آن را فراهم نکرده‌ بود. حتی یارانه نقدی هم که پرداخت آن را وعده می‌دهد، در مقایسه با موج گرانی‌ روزهای اخیر ناچیز است.

بر اساس اعلام سازمان هدفمندی یارانه‌ها، نزدیک به ۷۲ میلیون نفر و بر اساس اعلام وزیر اقتصاد، ۷۷ میلیون نفر از جمعیت ایران «یارانه معیشتی» دریافت می‌کنند؛ مبلغ یارانه حدود ۳۰ درصد از آنان، ۴۰۰ هزار تومان است و به ۶۰ درصد نیز یارانه ۳۰۰ هزار تومانی پرداخت می‌شود. 

با در نظر گرفتن قیمت‌های جدید با یارانه ۳۰۰ هزار تومانی می‌توان کمتر از یک کیلو روغن جامد خرید و مبلغ آن به اندازه خرید سه شانه تخم‌مرغ در ماه است. خانواده‌ها برای خرید سه کیلوگرم برنج ایرانی باید مبلغی هم روی یارانه ۳۰۰ هزار تومانی خود بگذارند.

طبق اعلام وزیر اقتصاد و دارایی، حدود ۱۰ درصد افراد جامعه جزو اقشار برخوردار محسوب می‌شوند و یارانه دریافت نخواهند کرد. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشانی سایتی را برای ثبت شکایت‌های مردمی اعلام کرده است؛ اما کاربرانی که از لیست یارانه‌بگیران حذف شده‌اند، می‌گویند این سایت بیشتر اوقات در دسترس نیست. بسیاری از آنان به حذف نامشان از لیست یارانه‌بگیران اعتراض دارند و تاکید می‌کنند که جزو اقشار برخوردار نیستند.

شواهد حاکی از آن است که گرانی‌های هفته‌های اخیر که از گندم، آرد، نان و ماکارونی آغاز شد و حالا به روغن‌، تخم‌مرغ‌، مرغ و لبنیات رسیده است، در روزهای آینده به دیگر کالاهای اساسی نیز سرایت خواهد کرد.

از ماه‌ها پیش که دولت رئیسی زمزمه‌ حذف ارز ترجیحی را آغاز کرد، ناظران درباره پیامدهای آن بر اقشار فقیر جامعه و خطر شدت یافتن گرسنگی و فقر هشدار دادند؛ اما مقام‌های حکومت ایران از علی خامنه‌ای گرفته تا برخی نمایندگان مجلس اقدام‌های دولت را «تحول اقتصادی» می‌نامند و از آن دفاع می‌کنند. احسان خاندوزی روز سه‌شنبه در گفت‌وگو با صداوسیما، ارز ترجیحی را «سیاستی غلط» خواند و با دفاع از تنش‌هایی که عملکرد اقتصادی دولت در جامعه ایجاد کرده است، گفت: «ما به دولت‌هایی مسئولیت‌پذیر نیاز داریم که بیش از اینکه دنبال خوشنامی خود و کسب رای در دوره بعد باشند، دنبال این باشند که چند اصلاح مهم اقتصادی را، البته با تدبیر و تانی لازم، انجام دهند.»

او توپ گرانی‌ کالاهای اساسی را در زمین تحولات جهانی انداخت و مدعی شد که افزایش ۳۰ تا ۶۰ درصد بهای کالاهای اساسی در ایران نسبت به افزایش قیمت‌های منطقه‌ای و جهانی کمتر است. وزیر اقتصاد جمهوری اسلامی ایران گفت: «ریشه برخی از افزایش قیمت‌ها، به‌ویژه از فروردین‌، تحت تاثیر جنگ اوکراین است؛ به طوری که بسیاری از کشورهای منطقه و حتی اروپا و آمریکای شمالی درگیر آن شدند و با بالاترین نرخ‌ تورم در سه چهار دهه اخیر مواجه‌اند.»

اتفاقی که برای نان افتاد

افزایش قیمت آرد و گندم در کمتر از چند هفته پیامدهای زیادی داشت؛ علاوه بر گران شدن انواع نان، موجی از نگرانی هم جامعه را فرا گرفت؛ با این‌ حال، مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه، بدون اشاره به بازتاب این اقدام دولت در جامعه، مدعی شد که برای نان اتفاقی نیفتاده است و نمی‌افتد. 

او نیز گرانی‌های روزهای اخیر را به تحولات جهانی نسبت داد و با دفاع از حذف ارز ترجیحی گفت: «از دلایل مهم اقدام دولت در این‌ باره، افزایش قیمت مواد غذایی در دنیا و وضعیت به‌هم‌ریخته آن است که امنیت غذایی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. از این‌ جهت باید دولت برای آن فکری می‌کرد تا بتواند توزیع عادلانه‌ای نیز داشته باشد و از مردم حمایت کند؛ از این‌ رو برای اصلاح ورود کردیم.»

او برای دریافت یارانه‌های معیشتی زمان مشخصی را اعلام نکرد و فقط گفت: «با شروع اصلاح نرخ ارز و مشخص شدن سقف قیمتی کالاها و اصلاحاتی که صورت می‌گیرد، برداشت یارانه واریزی آزاد خواهد شد.»

مسعود میرکاظمی در ادامه، به آماده نبودن زیرساخت‌های صدور کالابرگ (کوپن) اذعان کرد و گفت: «فعلا پرداخت یارانه به‌صورت نقدی انجام می‌شود تا زیرساخت‌های لازم برای کالابرگ را آماده کنیم.» او ادعای کرد: «کالابرگ چیز عجیبی نیست؛ کارت‌بانکی یارانه شارژ خواهد شد و کالاهای اساسی خاصی را می‌توان طبق سازوکار تعیین‌شده خریداری کرد.»