بازدید از باغوحشها هنوز هم برای بسیاری از گردشگران نوروزی یکی از گزینه‌های اصلی در سفر است اما این روزها، بیشتر علاقه‌مندان حیات‌وحش در ایران وقتی از تماشای حیوانات در باغوحشها بازمی‌گردند، حال خوبی ندارند؛ چون تماشای حیوانات زبان‌بسته‌ای که در باغ‌وحش‌های ایران گرفتار شده‌اند هیچ لطفی ندارد.
یکی از این مکان‌ها باغ‌وحش «سیروس قهرمانی» در شیراز است. گزارشی که وب‌سایت خبرنیوز از این باغ‌وحش منتشر کرد، از وضعیت نامناسب جانوران در این مکان حکایت دارد، به‌گونه‌ای که گله گراز‌ها خوراکی جز پلاستیک و زباله در اطراف خود نمی‌یابند و آن‌قدر گرسنه‌اند که با پرتاب تکه نانی از سمت رهگذران، به یکدیگر حمله می‌کنند.
خرس این باغ‌وحش هم به اختلال «زوکوزیس» مبتلا است که در حیواناتی که مدت طولانی در محیط‌های مصنوعی و بسته گرفتارند، شایع است.
قفس سگ‌ها هم که مثل سلول انفرادی است، در نبود نگهبان در باغ‌وحش، به محل بازی و سنگ‌پراکنی کودکان تبدیل شده است. این گزارش می‌افزاید: «در این سلول‌های انفرادی، چنان غربت و غمی چیره است که کمتر بازدیدکننده‌ای به تماشای آن می‌رود و بعید است پای هیچ بازرس محیط زیستی به آن‌جا رسیده باشد.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در باغ‌وحش شیراز، شیرهای نر و ماده از هم جدا شده‌اند و برای انکار هرگونه شایعه درباره تریاک دادن به شیرها، روی قفس آن‌ها توضیحی نوشته شده است مبنی بر اینکه شیرها در بیشتر ساعات استراحت می‌کنند. از سال‌ها پیش، لاغر و نحیف بودن، بی‌تحرکی و کز کردن شیرهای باغ‌وحش شیراز در گوشه‌ای از قفس باعث شد که این شایعه سر زبان‌ها بیفتد.
در محوطه نرده‌کشی‌شده برای شیرها، ردیف‌ردیف دخمه‌های تنگ و تاریک به چشم می‌خورند، در هر دخمه یک شیر، شیرهایی که قلمرو آن‌ها به اندازه یک تابوت است و امکان هر دست‌وپا زدنی را از آن‌ها گرفته است. از شیرها فقط یک کله نمایان است که چشمانش خشک و خیره به بازدیدکنندگان دوخته شده است.
دیگر حیوانات ساکن این باغ‌وحش نیز وضعیت بهتری ندارند. قفس بزرگ پرندگان را بدون هیچ سلیقه یا فضای نشاط‌آوری با نایلون ضخیم پوشانده‌اند و بخشی از آن را برای تماشای مردم سوراخ کرده‌اند. لاک‌پشت پیر در یک محفظه کوچک سر به سمت دیوار سیمانی خم کرده و در خود فرو رفته است. آب‌های کدر و کثیف حوضچه‌ها، آکواریوم‌های آهنی زنگ‌زده افتاده در باغ و بچه شامپانزه‌ای که تنها سرگرمی او بازی با ماسکی است که از یکی از بازدیدکنندگان قاپیده است، همه و همه از یک حقیقت تلخ خبر می‌دهد؛ زندگی حیوانات در این قفس‌ها در خطر است.
شرایط دیگر باغ‌وحش‌های ایران هم مشابه این مجموعه است. حال آنکه در بیشتر نقاط دنیا، باغوحشها با هدف حفاظت از گونه‌های جانوری، آموزش، مطالعات دانشگاهی و توسعه گردشگری تاسیس شده‌اند و نگهداری حیوانات در این مجموعه‌ها با استانداردهای جهانی مطابقت دارد.
برخلاف دیگر نقاط جهان، در ایران برای استانداردسازی باغوحشها اقدام مناسبی انجام نمی‌شود و درآمدهای حاصل از بازدید عموم از این مجموعه‌ها نیز ناچیز است. وضعیت نگران‌کننده باغوحشها در ایران تا حدی است که در سال ۱۳۹۹ کارزاری تشکیل شد و کنشگران محیط زیست درخواست تعطیلی و تحریم آن‌ها را مطرح کردند. این کارشناسان و حامیان حقوق حیوانات تاکنون بارها درباره وضعیت نامطلوب حیوانات در باغوحشها و استاندارد نبودن این فضاها اعتراض کرده‌اند و خواستار رسیدگی به وضعیت حیوانات شده‌اند. با این حال، سازمان حفاظت محیط زیست برخلاف وعده‌هایش، اقدام مناسبی انجام نداده است.
فعالان محیط زیست می‌گویند در چهار دهه گذشته، ۸۰ تا ۹۰ درصد حیات‌وحش ایران از بین رفته است. پیش‌تر سپهر سلیمی، کنشگر محیط زیست، نیز به خبرگزاری رکنا گفته بود: «حیوانات هم اگر می‌توانستند، از ایران می‌رفتند و به اروپا مهاجرت می‌کردند.»
در بهمن ۱۴۰۰، علی جعفری، دانشیار گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه شهرکرد، به خبرگزاری ایسنا گفت: «در بسیاری از باغ‌وحش‌های موجود در دنیا تلاش می‌شود زیستگاه حیوانات به‌گونه‌ای ساخته شود که شرایط آن در نزدیک‌ترین حالت به زیستگاه طبیعی آن‌ها باشد. همچنین سعی می‌شود شیوه نگهداری از این حیوانات به شکلی باشد که حیوان عادات وحشی خود را فراموش نکند.» اما به گفته او، در باغ‌وحش‌های ایران شرایط مناسبی وجود ندارد و باغوحشها به زندان وحش تبدیل شده‌اند.
