پدیده چالش بر انگیز رأی سفید در انتخابات تونس

انتخابات ریاست جمهوری تونس که در 15 ماه سپتامبر  جاری برگزار شد، شاهد تحول ضد دموکراتیک "رأی سفید" بود که به عنوان شیوه ای جدیدی از تحریم محسوب می شود و در انتخابات اخیر تونس شمار زیادی از مردم به هدف اعمال مجازات علیه طبقه حاکم، با استفاده از این روش به پای صندوق های رأی رفتند.

کمیسیون مستقل انتخابات تونس اعلام کرده است که بیش از24 هزار از رأی دهندگان، برگه های رأی گیری را بدون این که یکی از 26 نامزد را مشخص کنند به صندوق های ریخته اند و بدین گونه انتخابات را تحریم کرده اند. از سوی دیگر، بیش از 3 میلیون از شهروندان تونس که برای انتخابات ثبت نام کرده بودند، در روز انتخابات از آمدن به پای صندوق های رأی دهی خودداری کرده و به صورت مستقیم انتخابات را تحریم کردند.

مردم تونس در واکنش به این پدیده به دو بخش تقسیم می شوند، برخی این عملکرد را یک اعتراض امروزی می دانند اما برخی دیگر "رأی سفید" را خیانت به میهن و ملت می دانند و اظهار می دارند که این اقدام، فرصت سوء استفاده از انتخابات را فراهم می کند.

جدال و نزاع بر سر پدیده رأی سفید در میان شهروندان تونسی به ویژه در شبکه های اجتماعی در حالی افزایش یافته است که کم تر از یک ماه به زمان برگزاری دور دوم انتخابات ریاست جمهوری تونس باقی مانده است. از سوی دیگر، شماری از مردم تونس، پیشتازی نامزدی که به اتهام فساد مالی در زندان به سر می برد را مسئله ای پرسش بر انگیزی می دانند و از پیشتازی نامزد دیگری که هیچ برنامه ای عملی و قابل اجرای برای آینده کشور ندارد، ابراز رضایت نمی کنند.

یکی از رأی دهندگان به نام احلام عماره با اشاره به وضعیت فراهم شده، گفت هیچ یک از نامزدان را شایسته ای انتخاب نمی بینم به همین دلیل تا کنون نتوانسته ام به کسی رأی دهم اما از این که به خاطر مسئولیت ملی، نمی توانم از رأی دادن امتناع کنم، ناگزیر شدم، برگه رأی دهی سفید را به صندوق اندازم.

در همین راستا، سالم المحمودی، فعال مدنی گفت هنگام رأی دادن، من خود را میان دو گزینه ای دشوار یافتم که انتخاب هر یک از دیگری سخت تر بود، نه می خواهم به قیس سعید رأی دهم و نه هم به القروی، روی همین علت مجبور شدم، برگه سفید رأی گیری را بدون انتخاب هیچ نامزدی به صندوق رأی دهی اندازم.

در پیوند به این مسئله، هشام الحاجی، تحلیلگر سیاسی و استاد جامعه شناسی باور دارد که "رأی سفید" یک روش مدرن برای ابراز احتجاج و عدم رضایت از نامزدان است و شهروندان با بکار گیری این شیوه، انتخابات را به گونه خاصی تحریم می کنند اما با رفتن به کنار صندوق های رأی دهی، مسئولیت ملی خود را ادا می کنند. این تحلیلگر سیاسی می افزاید که رأی دهی با برگه سفید، واکنش قوی تری نسبت به تحریم مستقیم انتخابات داشته و پیام اعتراضی شدیدی را مبنی بر عدم رضایت از روند انتخابات به طبقه سیاسی کشور می رساند.

اما ظافر ناجی، سخنگوی پیشین دفتر نخست وزیری تونس گفت رأی سفید که برخی از شهروندان به صندوق های رأی دهی انداخته اند، در واقع، رد همه ای سیاستمداران از زمان انقلاب تونس تا کنون است و البته این اقدام جز یک ابراز نا امیدی و فرار از مسئولیت،  نمی تواند پیام دیگری داشته باشد.

خالد عبید، استاد تاریخ و تحلیلگر دانشگاه تونس معتقد است که به رغم وجود اقدام برخی از شهروندان به استفاده از رأی سفید در دور نخست انتخابات، اما هیچ نشانه ای از این که رأی سفید در دور دوم انتخابات گسترش می یابد، وجود ندارد. از آنجا که دور دوم انتخابات در تعیین نقش آینده سیاسی کشور سرنوشت ساز است، بسیاری از افرادی که در دور اول از رأی سفید استفاده کرده بودند، در دور دوم این اقدام را تکرار نخواهند کرد.

در همین راستا، جوهر جموسی، استاد جامعه شناسی در دانشگاه تونس، معتقد است که رأی سفید یک خیانت آشکار به آینده کشور است و کسانی که مردم را به این عملکرد تشویق می کنند، در واقع می خواهند نامزدی برنده شود که بینش وی با تمدن و ارزش های مدرنیته در تضاد باشد و کشور را به قهقرا ببرد.

الجموسی تأکید می کند که تحریم مستقیم پروسه انتخابات، خیانت به میهن است اما انداختن رأی سفید در صندوق های رأی دهی، جنایات آشکار و نابخشودنی است زیرا حضور این گونه افراد، میزان مشارکت در انتخابات را افزایش می دهد و به نامزد های استفاده جو  مشروعیت و اعتبار بیشتری می دهد.