پری دریایی ژاپنی‌ها: ساحره زیبارو یا نماد طالع نحس؟

پری دریایی فولکلور ژاپن، گردشگران را از سراسر دنیا به جنوبی‌ترین جزایر این کشور می‌کشاند

وجود این موجودات را می‌توان در هنر، ادبیات و نقاشی‌های فولکلور ژاپن به ‌وضوح مشاهده کرد - Getty Images via Canva

تحقیقات روی مومیایی موجودی ۳۰۰ ساله و شبیه پری‌ دریایی‌ که ظاهرا بین سال‌های ۱۷۳۶ و ۱۷۴۱ در اقیانوس آرام شکار شده است و حالا در معبدی واقع در شهر آساکوچی ژاپن نگه‌داری می‌شود، همگان را متوجه وجود پری‌ دریایی در ادبیات و هنر ژاپن کرده است.

شناخت پری ‌دریایی و موجودی که نیمه انسان، نیمه ماهی توصیف می‌شود، برای ما ایرانیان شاید نشات گرفته از ادبیات، داستان‌ها و کارتون‌های غربی باشد. همه ما با شنیدن نام پری ‌دریایی احتمالا تصویر زنی که بسیار زیبا و دلفریب است و با روش‌های مخصوصی که دارد، ماهیگیران را اغوا می‌کند و آن‌ها را به عمق آب‌های خطرناک می‌کشاند، در ذهنمان شکل می‌گیرد. تصویری که همیشه در ادبیات غرب توصیف شده، اما برای ژاپنی‌ها موضوع کلا متفاوت بوده است. در فولکلور(فرهنگ عامه) ژاپن، موجودی به‌نام انسان ماهی یا «نینگیو» وجود دارد که دارای ظاهری ترسناک و دهانی مثل میمون است و در دریا زندگی می‌کند. به باور سنتی ژاپن، خوردن گوشت این موجود می‌تواند عمری جاودان را برای انسان به ارمغان بیاورد. بر‌اساس افسانه‌های ژاپنی، اولین بار شاهزاده شوتوکو، نینگیو را دید. شاهزاده‌ای که با نوآوری‌های سیاسی و فرهنگی فراوانش نزد ژاپنی‌ها بسیار مورد احترام است و گفته می‌شود از عاملان اصلی گسترش آیین بودا در فرهنگ ژاپن نیز بوده است.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

در باور عام، نینگیو یک ماهیگیر ساده و انسانی معمولی بود که با تجاوز به آب‌های ممنوعه برای شکار ماهی، مورد تنبیه واقع و نیمه پایین بدنش شبیه ماهی‌ها شد و وقتی در بستر مرگ بود از شاهزاده خواست تا او را تبرئه کند و اجازه دهد که بعد از مرگ و مومیایی شدن، بدن وحشتناکش در معبدی به نمایش عموم دربیاید و تقدس زندگی را به مردم یادآور شود. حالا مومیایی پیدا شده که با ویژگی‌های یک انسان ماهی در فولکلور ژاپن مطابقت دارد، در معبدی در آساکوچی ژاپن مراقبت می‌شود و پژوهشگران تحقیقات بیشتری روی آن انجام می‌دهند.

بررسی‌هایی که تاکنون روی این مومیایی خشک ‌شده، صورت گرفته است، نشان می‌دهد این موجود بین سال‌های ۱۶۰۳ و ۱۸۶۸ می‌زیسته است؛ دوره‌ای که در آن نمایش یوکای (Yōkai) و موجوداتی با ظاهر غیرمعمول و ترسناک در برنامه‌های سرگرمی در ژاپن بسیار رایج بود. درست مثل نمایش عجیب‌وغریب‌ها (freak shows) که در آمریکا رواج داشت. وجود این موجودات ترسناک را می‌توان در ادبیات و نقاشی‌های فولکلور ژاپن هم به ‌وضوح مشاهده کرد. موجوداتی که بعدها غربی‌ها توصیف دیگری از آن‌ها ارائه دادند و مثل اغراق‌های سینمای هالیوود در نمایش زیبایی‌ها، به این انسان ماهی هم زیبایی بی‌اندازه‌ای که هرکسی را می‌تواند بفریبد، بخشیدند. موجودی که در ژاپن انسان ماهی کوچکی با نیم‌تنه زشت و مشابه میمون و دم ماهی بود و دیدن آن از حوادث ناگوار خبر می‌داد و اگر ماهیگیری آن را صید می‌کرد، برای فرار از سرنوشت بد، دوباره آن را به آب می‌انداخت.

از ابتدای قرن بیستم و جنگ جهانی اول، با هجوم فرهنگ آمریکایی و نفوذ ارتش و پایگاه‌های آمریکایی به خاک ژاپن بود که کم‌کم و با انتشار نخستین ترجمه ژاپنی پری‌ دریایی اثر هانس کریستین‌ اندرسن، نینگیو شکل غربی به خود گرفت. پری دریایی با شکلی به‌روز شده، حالا در فرهنگ ژاپن جایگاه متفاوتی دارد و گردشگران را از سراسر دنیا به جنوبی‌ترین جزایر ژاپن می‌کشاند تا مکان‌هایی که بر اساس داستان‌های فولکلور ژاپنی، پری‌دریایی در آن‌ها مشاهده شده است را از نزدیک ببینند. جایی که مجسمه نیمه برنزی که بر صخره‌ای در ساحل اوکیناوا نشسته است، نشان از افسانه‌های پری ‌دریایی زیبایی دارد که با تصویر ترسناک نینگیو در حکایت‌های گذشته‌های دور ژاپن بسیار متفاوت است.

 

بیشتر از زندگی